Τὸ ΕΔΔΑ παραγκωνίζει τὴ μεταναστευτικὴ πολιτικὴ τῶν ἐθνῶν - κρατῶν εἰς βάρος τῆς δημόσιας τάξης

Γράφει ὁ Νικόδημος Καλλιντέρης, Νομικός

Τὸ Εὐρωπαϊκὸ Δικαστήριο Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου (ΕΔΔΑ) μὲ τὴ νομολογία του κατὰ τὸ παρελθὸν ἔχει ὑπερασπιστεῖ τὸ «δικαίωμα» τῶν ἀλλοδαπῶν ποὺ ἔχουν τελέσει σοβαρὰ ποινικὰ ἀδικήματα νὰ παραμένουν στὸ εὐρωπαϊκὸ ἔδαφος.
Ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν κατωτέρω σχολιαζόμενη πρόσφατη ἀπόφασή του τὸ Δικαστήριο ἐπιβάλλει στὰ κράτη νὰ συνοδεύουν τὴν ἀπέλαση ἐγκληματιῶν ἀπὸ τρίτα κράτη μὲ μιὰ ἐγγύηση τῆς δυνατότητας ἐπιστροφῆς ἐντὸς τῆς ἐπικράτειάς τους.
Τὴ Δευτέρα 17 Μαρτίου 2025 τὸ ΕΔΔΑ (πρόκειται γιὰ τὸ δικαιοδοτικὸ ὄργανο τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης) ἀποφάσισε νὰ μὴν ἐπανεξετάσει μιὰ ὑπόθεση κατὰ τῆς Δανίας μὲ τὴν ὁποία κατοχυρώθηκε ἕνα «δικαίωμα ἐπιστροφῆς» γιὰ τοὺς ἀλλοδαποὺς ποὺ ἀπελάθηκαν ἀπὸ τὴν Εὐρώπη λόγῳ τέλεσης ποινικῶν ἀδικημάτων. Ἡ ἄρνηση ἐπανεξέτασης ἀφοροῦσε μιὰ ἀπόφαση... τοῦ ΕΔΔΑ ποὺ δημοσιεύτηκε στὶς 12 Νοεμβρίου 2024 (Sharafane v. Denmark). 

 
Λόγῳ τῆς μεγάλης σημασίας αὐτῆς τῆς ἀπόφασης γιὰ τὴ δημόσια τάξη καὶ ἀσφάλεια τῆς χώρας, ἡ Δανία ζήτησε στὶς 29 Ἰανουαρίου 2025 τὴν παραπομπή της στὸ τμῆμα μείζονος σύνθεσης. Μὲ ἄλλα λόγια, ζήτησε νὰ ἐπανεκδικαστεῖ ἡ ὑπόθεση ἀπὸ τὸν εὐρύτερο σχηματισμὸ τοῦ ΕΔΔΑ. 

 
Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι στὴν ἑπταμελῆ σύνθεση τοῦ Δικαστηρίου (πρόκειται γιὰ τὴ συνήθη σύνθεση) ποὺ ἐξέδωσε ὁμόφωνα τὴν ἐπίμαχη ἀπόφαση κατὰ τῆς Δανίας στὶς 12 Νοεμβρίου 2024 τρεῖς ἀπὸ τοῦ Δικαστὲς ὑπῆρξαν μέλη σὲ ΜΚΟ ποὺ χρηματοδοτοῦνται ἀπὸ τὸ Open Society Foundations τοῦ George Soros. Πρόκειται γιὰ τὴν πρόεδρο τοῦ Τμήματος Gabriele Kucsko-Stadlmayer ἀπὸ τὴν Αὐστρία καθὼς καὶ τοὺς Tim Eicke ἀπὸ τὴ Μεγάλη Βρετανία καὶ Mateja Durovic ἀπὸ τὴ Σερβία. Καὶ ὄχι μόνον αὐτό, ἀλλὰ μόνο δύο μέλη τῆς ἑπταμελοῦς σύνθεσης ἦταν Δικαστὲς πρὸ τοῦ διορισμοῦ τους στὸ ΕΔΔΑ.

Σύμφωνα μὲ τὴ δανικὴ κυβέρνηση, ἡ ἀπόφαση Sharafane (ἀφοροῦσε τὴν καταδίκη τῆς Δανίας γιὰ ἀπέλαση ἑνὸς Ἰρακινοῦ ὀνόματι Zana Sharafane ποὺ εἶχε διαπράξει διακίνηση κοκαΐνης) «ἐγείρει σοβαρὰ καὶ θεμελιώδη ζητήματα ποὺ ἐπηρεάζουν τὴν ἑρμηνεία καὶ τὴν ἐφαρμογὴ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Σύμβασης Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου (ΕΣΔΑ), ἰδίως ὅσον ἀφορᾶ τὸ κυριαρχικὸ δικαίωμα τοῦ κράτους νὰ ἐλέγχει τὴν εἴσοδο, τὴ διαμονὴ καὶ τὴν ἀπέλαση ἀλλοδαπῶν».

Στὶς 17 Μαρτίου 2025, ἡ μείζων σύνθεση τοῦ ΕΔΔΑ δημοσίευσε τὴν ἀπόφασή της ἀπορρίπτοντας ὁριστικὰ τὸ αἴτημα τῆς Δανίας γιὰ ἐπανεξέταση. Διὰ τῆς ἀπόρριψης τὸ ΕΔΔΑ ἐπιβεβαίωσε ὅτι τὸ «δικαίωμα ἐπιστροφῆς» τῶν ἀπελαθέντων ἀλλοδαπῶν στὸ εὐρωπαϊκὸ ἔδαφος ἀποτελεῖ πλέον νομολογία τοῦ Δικαστηρίου καὶ προορίζεται νὰ ἐφαρμοστεῖ σὲ ὅλα τὰ κράτη μέλη τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης (46 συνολικά). Στὴν πραγματικότητα, μὲ αὐτὲς τὶς δικαστικὲς ἀποφάσεις τίθεται ὑπὸ ἀμφισβήτηση ἡ ἁρμοδιότητα τῶν ἐθνῶν-κρατῶν σὲ θέματα μεταναστευτικῆς πολιτικῆς.

Γιὰ νὰ ἐξετάσει τὴν ἀναλογικότητα τῶν προσωρινῶν ἀπαγορεύσεων ἐπιστροφῆς τὸ ΕΔΔΑ ἀξιολόγησε τὶς προοπτικὲς ἐπανεισδοχῆς τῶν προσφευγόντων ἀλλοδαπῶν στὴ Δανία ἐξετάζοντας τὴ μεταναστευτικὴ πολιτικὴ τοῦ κράτους. Ἐὰν οἱ προοπτικὲς εἶναι ἐπαρκεῖς, τὸ ΕΔΔΑ θεωρεῖ ὅτι ἡ ἀπέλαση εἶναι σύμφωνη μὲ τὴν ΕΣΔΑ. Ἐὰν οἱ προοπτικὲς εἶναι ἀνεπαρκεῖς, λόγῳ μιᾶς μεταναστευτικῆς πολιτικῆς ποὺ θεωρεῖται ὑπερβολικὰ περιοριστική, τὸ Δικαστήριο ἀποφαίνεται ὅτι ἡ ἀπέλαση δὲν εἶναι σύμφωνη μὲ τὴν ΕΣΔΑ, καθὼς ὑπάρχει τὸ ἐνδεχόμενο νὰ καταστεῖ αὐτὴ de facto μόνιμη. Καὶ στὰ δύο ἐνδεχόμενα τὸ Δικαστήριο ὑποχρεώνει τὰ κράτη νὰ ἀποδεχτοῦν τὴν παραμονὴ ἐντὸς τῆς ἐπικράτειάς τους ἀλλοδαπῶν ποὺ ἔχουν διαπράξει ποινικὰ ἀδικήματα κακουργηματικοῦ χαρακτῆρα (π.χ. διακίνηση ναρκωτικῶν).

Μέσῳ αὐτῆς τῆς νομολογίας τὸ Δικαστήριο εἶναι αὐτὸ ποὺ χαράσσει τὴν μεταναστευτικὴ πολιτικὴ τῶν κρατῶν μελῶν τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης μὲ προφανεῖς τὶς ἐπιπτώσεις στὴν δημόσια καὶ ἐθνική τους ἀσφάλεια. Μὲ τὴν ἐπίκληση ὡς δικαιολογητικοῦ λόγου τῆς «ἰδιωτικῆς καὶ οἰκογενειακῆς ζωῆς» ποὺ ἔχει ἀναπτύξει ὁ ἀλλοδαπὸς στὴν ἐπικράτεια τοῦ εὐρωπαϊκοῦ κράτους του παρέχεται τὸ «δικαίωμα ἐπιστροφῆς».

Ἐπιπλέον, ἀπὸ τὰ ἀνωτέρω διαφαίνεται ὅτι τὸ ΕΔΔΑ κρίνει τὴν ἀπόφαση ἀπέλασης ὄχι μὲ βάση τὸ ἄμεσο καὶ βέβαιο περιεχόμενό της, ἀλλὰ μὲ βάση τὶς ὑποθετικὲς συνέπειες ποὺ μπορεῖ νὰ προκύψουν ἢ νὰ μὴν προκύψουν στὸ ἀπώτερο μέλλον.

Ὡστόσο, εἶναι ἀδύνατο νὰ προβλεφθεῖ πῶς μπορεῖ νὰ ἐξελιχθεῖ ἡ μεταναστευτικὴ πολιτικὴ μιᾶς χώρας ἢ ἡ προσωπικὴ κατάσταση τῶν ἀπελαθέντων προσώπων. Ἐὰν ἕνας ἀλλοδαπὸς ἐπιθυμεῖ νὰ ἐπιστρέψει μετὰ τὴ λήξη τῆς ἀπαγόρευσης εἰσόδου σὲ ἕνα κράτος, μπορεῖ νὰ ζητήσει τὴν ἐπανεισδοχή του ξανὰ καὶ νὰ ἀσκήσει ἔφεση κατὰ τῆς ἐνδεχόμενης ἄρνησης χορήγησης θεώρησης. Μιὰ τέτοια προσφυγὴ θὰ ἐξεταστεῖ στὴ συνέχεια ἀπὸ τὰ ἐθνικὰ δικαστήρια τῆς ἐνδιαφερόμενης εὐρωπαϊκῆς χώρας καὶ ἐνδεχομένως καὶ ἀπὸ τὸ ΕΔΔΑ.

Ἀλλὰ καὶ στὸ σχετικὰ πρόσφατο παρελθὸν τὸ Δικαστήριο τοῦ Στρασβούργου καταδίκασε τὴν Ἑλβετία γιὰ τὴν ἀπέλαση ἑνὸς Βόσνιου διακινητῆ κοκαΐνης μὲ τὸ σκεπτικὸ ὅτι ἡ ἀπέλαση εἶχε πολὺ μεγάλο ἀντίκτυπο στὴν «ἰδιωτικὴ ἢ οἰκογενειακή του ζωή».

Ἡ ἀλήθεια εἶναι πὼς ἡ νομολογία τοῦ Δικαστηρίου ὡς πρὸς τὶς ἀπελάσεις μεταβλήθηκε μὲ τὴν πάροδο τῶν ἐτῶν. Ἐνῷ οἱ ἀπελάσεις ὑπηκόων τρίτων χωρῶν ἐμποδίζονταν ἀρχικὰ μόνο ὅταν ὑπῆρχε κίνδυνος βασανιστηρίων στὴ χώρα καταγωγῆς τους, ἀπὸ τὸ 1988 οἱ Εὐρωπαῖοι δικαστὲς ἄρχισαν νὰ ἐπικαλοῦνται τὴν «ἰδιωτικὴ καὶ οἰκογενειακὴ ζωὴ» ὡς λόγο ἀπαγόρευσης τῆς ἀπέλασης. Τὶς μόνιμες ἀπελάσεις τὸ ΕΔΔΑ τὶς ἀπαγόρευσε τὸ 2021 ἐνῷ στὴν ὑπόθεση Zana Sharafane, δὲν ἐπιτρέπει πλέον τὶς ἀπελάσεις ποὺ δὲν συνοδεύονται ἀπὸ ἐγγύηση ἐπιστροφῆς.

 

πηγή:  orthodoxia-ellhnismos.gr