ΤΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ του Φώτη Κόντογλου

Η Βάπτισις» Τοιχογραφία Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής Παιανίας, 1946

 Σαν αύριο γιόρταζε ο «μικρός ο παππούς», ο Φώτης Κόντογλου, και το σπίτι μας, που έτσι κι αλλιώς ήτανε πάντα ανοιχτό, κατακλυζότανε από κόσμο κι από ευχές. 

 Μια μέρα γιορτινή για όλους που τη θυμόμαστε πάντα με χαρά και νοσταλγία. Κορυφωνότανε το μεσημέρι, όπου ο «παππούς ο μεγάλος», ο Θανασός Χατζηκαμπούρης, πεθερός του Κόντογλου, έκοβε την παραδοσιακή ΑΊβαλιώτικη βασιλόπιτα, όπως έκανε και στην Αγία Παρασκευή, στο Αϊβαλί, ο ηγούμενος Στέφανος. Πρώτα έκοβε τα κομμάτια του Χριστού, της Παναγίας και του Αγίου Βασιλείου. Μετά των φτωχών, μετά του σπιτιού και μετά από ένα για όλη την οικογένεια που ήταν μαζεμένη γύρω τριγύρω. Αφού βρισκότανε ποιος κέρδισε το φλουρί κι ήτανε ο τυχερός της χρονιάς, καθόντανε γύρω από ένα ασημένιο στρογγυλό τραπεζάκι κι έπιναν τον καφέ τους μαζί με αυτή την υπέροχη πίτα.
Χρόνια Πολλά σε όσους γιορτάζουν σήμερα και Καλή Χρονιά σε όλους.

ΤΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ
Από Ραδιοφωνική ομιλία του Φώτη Κόντογλου που μεταδόθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1962 στις επτά το απόγευμα από το Εθνικό Πρόγραμμα του ΕΙΡ

«Τη έκτη του αυτού μηνός τα άγια Θεοφάνεια εορτάζομεν, του Κυρίου και Θεού κα Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Αυτός γαρ ο Θεός Λόγος, τον παλαιόν, Αδάμ ενδυσάμενος (δηλαδή γενόμενος άνθρωπος), και πάντα τα νόμιμα εκτελέσας, πριν τον μέγαν Ιωάννην παραγίνεται βαπτισθησόμενος». Αυτά γράφει το Μηναίον της Εκκλησίας για τη σημερινή γιορτή.
Τη συνέχεια της Βαπτίσεως τη λέμε από το Ευαγγέλιο …
«Ο δε Ιωάννης διεκώλυεν αυτόν λέγων : “Εγώ χρείαν έχω υπό Σού βαπτισθήναι και Σύ έρχει προς εμέ”; Αποκριθείς δε ο Ιησούς είπε προς αυτόν “ Άφες άρτι. Ούτω γαρ πρέπον εστίν ημίν πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην “
«Εγώ» λέγει ο Ιωάννης, έχω ανάγκη να βαφτιστώ από εσένα κι εσύ έρχεσαι σε μένα»; Ο Ιωάννης, που γι’ αυτόν είπε ο Κύριος πως είναι ο μεγαλύτερος άνθρωπος που γεννήθηκε στον κόσμο, ένιωθε πως είναι αχρείος δούλος, κι αμαρτωλός, ανάξιος να εγγίσει το Χριστό.
Ω! Τι συγκινητική ταπείνωση που δείχνει ο αγιώτερος ανάμεσα στους αγίους! Τότε εμείς οι ελεεινοί τι πρέπει να νιώσουμε; Ο άγγελος, ο άσαρκος τρέμοντας ζητά να τον βαφτίσει ο Κύριος! Κι ο Χριστός του αποκρίνεται : « Άφησε τώρα το ποιος είναι ο μεγαλύτερος. Γιατί εμείς πρέπει να κάνουμε όλα τα πνευματικά χρέη μας. Ήγουν … «Εγώ ο αναμάρτητος πρέπει να εκτελέσω το νόμο σα να είμαι αμαρτωλός, για να δώσω το παράδειγμα στους αμαρτωλούς»!

Τη σημερινή γιορτή δεν την ονομάζει η εκκλησία μας «Βάπτιση του Χριστού» όπως λέγει «Γέννηση» «Μεταμόρφωση» «Ανάσταση», αλλά τη λέγει Θεοφάνεια! Και τη λέγει έτσι, επειδή κατά τη Βάπτιση φανερώθηκε ο Θεός, η αγία Τριάδα: ο Πατήρ έκραξε από τον ουρανό «Αυτός είναι ο γιός μου αγαπητός, που σ’ αυτόν έδωσα την εξουσία», ο Υιός, που βαφτιζότανε έχοντας ανθρώπινο σώμα και το άγιον Πνεύμα που κατέβηκε από πάνω του με όψη περιστεράς!

Η ορθόδοξη εκκλησία μας, που στολίζει κάθε γιορτή με ψαλμούς και ύμνους και ωδές πνευματικές στόλισε και τα Θεοφάνεια με τα πιο αμάραντα άνθη της υμνολογίας. Καλότυχος είναι ο λαός μας που ευφραίνεται με τέτοια πνευματική ευωδία!
Αλλά τι άνθος να πρωτοκόψουμε μέσα από αυτό το θαυμάσιο περιβόλι; Ας πάρουμε από τον κανόνα του Όρθρου ένα τροπάριο …
«Εχθρού ζοφώδους και βερβοβορωμένου ιόν καθάρει, Πνεύματος λελουμένοι, νέαν προσωρμίσθημεν απλανή τρίβον, άγουσαν απρόσιτον εις θυμηδίαν, μόνοις προσιτήν οίς Θεός κατηλλάγη»!
Μετάφραση : «Εμείς (οι πιστοί) που λουσθήκαμε και ξεπλυθήκαμε από το φαρμάκι του εχθρού, του μαύρου και σκοτεινού, οδηγηθήκαμε σε έναν καινούργιον δρόμο, που δε χάνεται κανένας και που τον οδηγεί σε κάποια χαρά που δε μπορούνε να τη νοιώσουνε παρά μονάχα εκείνοι που ξαναγινήκανε φίλοι με το Θεό»

Ας ψάλουμε κι ένα τροπάρι από τον Κανόνα των Θεοφανείων…
«Ιησούς ο ζωής αρχηγός λύσαι το κατάκριμα ήκει Αδάμ του Πρωτοπλάστου. Καθαρσίαν δε, ως Θεός, μη δεόμενος, τω πεσόντι καθαίρεται εν τω Ιορδάνη. Εν ώ την έχθραν κτείνας υπερέχουσαν πάντα νούν ειρήνην χαρίζεται»
Στο τέλος ας πούμε και το θριαμβευτικό κοντάκιο :
«Επεφάνης σήμερον τη οικουμένη, και το φώς Σου Κύριε, εσημειώθη εφ’ ημάς, εν επιγνώσει υμνούντες Σε. Ήλθες, εφάνης, το φως το απρόσιτον»Fotis Kontoglou Original - Φώτη Κόντογλου Αρχείο

 

πηγή: proskynitis.blogspot.com