Ἡ ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Οὐκρανία καί τήν ἐκδίωξη τῶν μοναχῶν ἀπό τήν Λαύρα τῶν Σπηλαίων στό Κίεβο

Ἀπομαγνητοφωνημένο ρεπορτάζ τοῦ Ἕλληνα ἀνταποκριτῆ στήν Μόσχα Θανάση Αὐγερινοῦ στίς 31 Μαρτίου 2023 γιά τήν ἐκκλησιαστική κατάσταση στήν Οὐκρανία καί τήν ἐκδίωξη τῶν μοναχῶν ἀπό τήν Λαύρα τῶν Σπηλαίων στό Κίεβο.

Ἀπομαγνητοφώνηση καί ἐπιμέλεια ἀπό τόν 

Βασίλειο Εὐσταθίου, Δρ Φυσικό, Θεολόγο.

Ἐρώτηση: Θανάση μπορεῖς νά μᾶς ἐξηγήσεις τί γίνεται στήν Λαύρα τῶν Σπηλαίων, πού ὅπως γράφεις εἶναι ἡ πιό ἱερή μονή τῆς Σλαβικῆς Ὀρθοδοξίας;

Θ. Αὐγερινός: Καλησπέρα ἀπό τήν Μόσχα. Μερικά ἀπό τά βίντεο πού ἔχω ἀναρτήσει δέν ἀφοροῦν τήν ἴδια τήν μονή, ἀλλά τήν προετοιμασία τῆς κατάληψης τῆς μονῆς πού γίνεται ἐδῶ... καί μερικά χρόνια. Ἀπό τό 2018 τοὐλάχιστον, ὅταν δώθηκε αὐτό τό ἀμφιλεγόμενο αὐτοκέφαλο σέ μιά νεοϊδρυθεῖσα ἐκκλησία, ἡ ὁποία μέ τήν βοήθεια τοῦ οὐκρανικοῦ κράτους καί τῶν οὐκρανικῶν ἐθνικιστῶν, καί βέβαια ὅπως βλέπουμε μέ βίαιες μεθόδους, μιλᾶμε δηλαδή γιά τραμπούκους μασκοφόρους, οἱ ὁποῖοι δέν ἔχουν οὐδεμία σχέση μέ τήν ἐκκλησία, μέ τίς ἐνορίες δηλαδή, οἱ ὁποῖοι εἰσβάλουν σέ ναούς, σέ μοναστήρια ὅλα αὐτά τά χρόνια. Κανείς δέν δίνει σημασία, δέν μᾶς ἀπασχολεῖ, ἴσως ἐπειδή μέ ἕνα περίεργο τρόπο, ἡ Ἑλλάδα, ἡ Κύπρος καί ἡ Ἀλεξάνδρεια συντάχθηκαν στήν γραμμή πού ἀποφάσισε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί βέβαια ἐπιβλήθηκε ἕνα εἶδος σιωπῆς γιά τό θέμα. Τό ἀνατριχιαστικό τῆς ἱστορίας εἶναι ὅτι ἐμεῖς, δηλαδή ἡ Ἑλλάδα, ἡ Κύπρος, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί ἡ Ἀλεξάνδρεια εἴμαστε μόνο τέσσερις ἀπό τίς δεκατέσσερις, κατά ἄλλους δεκαπέντε (σημείωσή μας: μαζί μέ τήν Ἀρχιεπισκοπή Ἀχρίδος), Ἐκκλησίες (σημείωσή μας: τοπικές) παγκοσμίως ὀρθόδοξες, ἀπό τίς ὁποῖες οἱ ἄλλες δέκα ἤ ἕντεκα ἔχουν διαφορετική ἄποψη γιά τό θέμα, δηλαδή παραμένουν στήν ἀναγνώριση τῆς ἱστορικῆς, τῆς παλαιᾶς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ἡ ὁποία λέγεται Οὐκρανική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, καί ὑπάγεται, ἡ τοὐλάχιστον ὑπαγόταν μέχρι πρόσφατα στό Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας.

Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἔδωσε τό αὐτοκέφαλο σέ μιά καινούργια ἐκκλησία πού λέγεται Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, καί ἐπιδιώκει μέ αὐτές τίς μεθόδους (σημείωσή μας: δηλαδή βίαιες μέ τραμπούκους μασκοφόρους) μεταξύ ἄλλων νά καταλάβει μοναστήρια, ἐκκλησίες, νά γίνει ἡ κυρίαρχη ἐκκλησία στήν Οὐκρανία. Φανταστεῖτε ὅτι πάρα τό γεγονός ὅτι τήν βοηθάει ὅλο τό κράτος, ὅλος ὁ μηχανισμός ἀπό τόν Ποροσένκο δηλαδή καί μετά, ὁ ὁποῖος ἀσχολήθηκε ἐντατικά μέ αὐτήν τήν ἱστορία ἀπό τό 2018 -προηγουμένως γινόταν αὐτό μέ πιό ἤπιες μεθόδους , ἀλλά μετά τό 2018 γίνεται αὐτό μέ βίαιες μεθόδους, μέ ὑφαρπαγή αὐτῶν τῶν ἐνοριῶν, μέ πλαστά χαρτιά, ὅπως καταγγέλλεται, μέ ξυλοδαρμούς, μέ διάφορους μεθόδους -, προσπαθοῦν τέλος πάντων αὐτούς τούς ἀνθρώπους νά τούς βγάλουν ἀπό τήν μέση καί νά ἀνακηρυχθοῦν ὡς ἐπίσημη ἐκκλησία ἡ νέα αὐτή ἐκκλησία, ἡ ὁποία δέν τά καταφέρνει καί τόσο πολύ, δέν ἔχει τήν πλειονότητα τοῦ κόσμου μαζί της, καί αὐτό ἀποδεικνύεται περίτρανα μέ τήν ἱστορία τῆς Λαύρας στό Κίεβο.

Φανταστεῖτε ὅτι μιλᾶμε γιά τό ἀρχαιότερο μοναστήρι τοῦ σλαβικοῦ κόσμου. Θεωρεῖται ἰδιαίτερα σημαντικό γιά ὅλους τούς Σλάβους, δηλαδή γιά Ρώσους, Λευκορώσους καί Οὐκρανούς, πού κάποτε ἦταν ἑνωμένοι καί ὅταν βαπτίστηκαν Χριστιανοί ἀποτέλεσαν τόν ἑνιαῖο τότε λαό, τῆς χώρας, τῆς γῆς τῶν Ρως. Αὐτό εἶναι τό περιβόητο Κίεβο τῶν Ρώς, πού εἶναι ἕνα εἶδος λαοῦ, προγόνου τῶν σημερινῶν σλαβικῶν φύλων, Ρώσων, Λευκορώσων καί Οὐκρανῶν. Ἡ ἀλήθεια εἶναι πώς μέχρι καί πρόσφατα ὑπῆρχε κάποιου εἴδους σεβασμός τῆς ἱερότητας τῆς συγκεκριμένης μονῆς, πίστευαν πολλοί ὅτι δέν θά τούς πειράξει κανείς, πολύ περισσότερο -αὐτή εἶναι ἄλλη μιά πλευρά τῆς τραγωδίας - πού ἀπό τήν πρώτη στιγμή αὐτή ἡ Ἐκκλησία φέρθηκε σάν κανονική θεσμική οὐκρανική ἐκκλησία, δηλαδή καταδίκασε τήν στρατιωτική ἐπίθεση τῶν Ρώσων, εἶπε ὅτι εἶναι ἁμαρτία ὁ πόλεμος, καταδίκασε προσωπικά τῶν Βλαντίμιρ Πούτιν, πῆρε ἀποστάσεις ἀπό τό Πατριαρχεῖο Μόσχας, ἔκανε αὐτό πού θεωρεῖται συμβολικά ὕψιστη πράξη αὐτονομίας, ἀνακοίνωσε δηλαδή ὅτι θά ἑτοιμάζει τό μύρο χωρίς πλέον νά τό λαμβάνει αὐτό ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, καί συμμετεῖχε ἐνεργά τόσο στήν ὑποστήριξη τοῦ στρατοῦ, ὅσο καί στήν περίθαλψη στρατιωτῶν, οἰκογενειῶν, δηλαδή ἐνεργότατα στρατεύτηκε στό νά ὑπερασπιστεῖ καί  νά βοηθήσει τόν οὐκρανικό λαό.

Βέβαια καταλαβαίνουμε ὅλοι ὅτι ἡ Ἐκκλησία αὐτή (σημείωσή μας: δηλαδή μέ ἐπικεφαλή τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο)  στόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο βαθμό ἐκφράζει καί τα ἑκατομμύρια τῶν Ρωσόφωνων πού ἀνήκουν καί εἶναι Οὐκρανοί κάτοικοι , ἀλλά καί πολλά ἑκατομμύρια Οὐκρανῶν, τά ὁποῖα δέν θέλουν τήν ρήξη μέ τήν Ρωσία. Σαφῶς λοιπόν ἐκφράζει πρῶτα ἀπό ὅλα ἐκεῖνο τό κομμάτι τῆς οὐκρανικῆς κοινωνίας, τό ὁποῖο δέν θέλει οὔτε πόλεμο, οὔτε ρήξη, ἀκόμα καί ὑπό αὐτές τίς συνθῆκες δηλαδή, πού ζοῦμε πλέον σέ συνθῆκες πολέμου, καί αὐτό ἀποδεικνύεται ἀπό τήν συμπεριφορά τους. Χώρια βέβαια καί αὐτούς τούς ἀνθρώπους, πού παραδοσιακά, ἱστορικά, ἔχουν συνηθίσει καί ὑπάγονται στήν συγκεκριμένη Ἐκκλησία. Γιατί βέβαια προκύπτουν καί διάφορα δογματικά νά τά πῶ ἔτσι προβλήματα, πού μπορεῖ γιά κάποιον ἄνθρωπο πού δέν ἀσχολεῖται μέ τήν Ἐκκλησία, δέν πιστεύει, δέν ἐκκλησιάζεται συστηματικά νά εἶναι δευτερεύοντα, ἀλλά γι' αὐτούς τούς ἀνθρώπους εἶναι ἰδιαίτερα σημαντικά. Ἀπό τίς δικές μου τοὐλάχιστον ἐπισκέψεις στήν Οὐκρανία μπορῶ νά πῶ μετά πάσης βεβαιότητας, ὅτι δέν ἔχω δεῖ πουθενά ἀλλοῦ σέ ὀρθόδοξη χώρα τόσο βαθιά πίστη, ὅση ἔχω συναντήσει στήν Οὐκρανία. Οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖ πιστεύουν πραγματικά, δέν εἶναι μιά συνήθεια ἤ μιά ἁπλῶς τελετουργική διαδικασία,  πιστεύουν πραγματικά, θεωροῦν ὅτι αὐτή εἶναι ἡ πραγματική Ἐκκλησία καί δέν μποροῦν νά ὑπαχθοῦν σέ κάποια ἄλλη. Γιατί τώρα βέβαια ἀσκεῖται ἕνας τεράστιος ἐκβιασμός, μιά πίεση ἀπό τό κράτος, τήν κυβέρνηση Ζελένσκι, ὅτι θά πρέπει αὐτοί οἱ μοναχοί νά σηκωθοῦν νά φύγουν ἀπό ἐκεῖ. Καί νά πᾶνε ποῦ δηλαδή;

Ἐν τῷ μεταξύ, αὐτά εἶναι καί τά προβλήματα, οἱ παρενέργειες δηλαδή, πού ζοῦμε, αὐτῆς τῆς ὑπόθεσης  τοῦ αὐτοκέφαλου, τήν ὁποία κάπως τήν ἀποφασίσανε στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Ὑποστηρίχθηκε πολύ ἔντονα αὐτή ἡ ἀπόφαση, θά θυμᾶστε τότε, ἀπό τήν ἀμερικανική διπλωματία. Εἴχαμε τόν κ. Πάϊατ, τότε Ἀμερικανό πρέσβη στήν Ἀθήνα νά ἐπισκέπτεται ὅλες τίς μονές, νά πηγαίνει στό Ἅγιον Ὄρος. Τό ἔκανε αὐτό ἐπειδή προφανῶς εἶχε ἐμπνευστεῖ, εἶχε τήν συνέχεια τοῦ πράγματος, γιατί προηγουμένως εἶχε ἀναπτύξει μιά ἀντίστοιχη δραστηριότητα καί στήν Οὐκρανία. Τέλος πάντως, χωρίς νά ἀναλογιστεῖ τίς συνέπειες βρέθηκε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο νά δίνει τό αὐτοκέφαλο σέ μιά μειοψηφική ἐκκλησία, ἡ ὁποία παραμένει μέχρι σήμερα, μέ βάση τοὐλάχιστον τίς μαρτυρίες καί αὐτά πού βλέπουμε, γιατί βέβαια γράφονται κάποιοι ἀριθμοί, γίνονται κάποιες δημοσκοπήσεις. Γιά παράδειγμα ἀκόμα καί τώρα στίς ἱστοσελίδες τῶν δύο ἐκκλησιῶν βλέπουμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία πού ἐκδιώκεται, πού τούς ὁποίους χαρακτηρίζουν ὡς πράκτορες τῆς Μόσχας -εἶναι πάντως Οὐκρανοί πολῖτες-, ἔχει ἄς ποῦμε 108 ἐπισκόπους. Ἡ νέα ἐκκλησία, πού εἶναι κοντά στούς ἐθνικιστές, καί ὑποτίθεται ὅτι ὑποστηρίζεται ἀπό τό κράτος ὅλα αὐτά τά χρόνια, γιά νά γίνει ἡ κανονική ἐκκλησία, ἔχει 61 ἐπισκόπους. Δηλαδή οἱ ἄνθρωποι ὁμολογοῦν καί οἱ ἴδιοι στόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο βαθμό, ὅτι εἶναι λιγότεροι.

Μάλιστα τό κορυφαῖο τῆς ἱστορίας -βέβαια αὐτά εἶναι ψιλά γράμματα, ἀλλά ἐπειδή τά ἔχω διαβάσει πολύ, πῆγα τό 2019 δηλαδή, δύο φορές στό Κίεβο, ὅταν ἔγινε καί ἡ ἐπίσκεψη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ἐκεί˙ ἄρχισα νά ἀσχολοῦμαι καί μέ τό ἐκκλησιαστικό μέ ἀφορμή τίς ἐπισκέψεις τοῦ Πούτιν στό Ἅγιον Ὄρος, χωρίς νά ξέρω πρίν πολλά πράγματα -  ὅτι μέσα στούς 61 εἶναι (σημείωσή μας: ἦταν, δέν εἶναι πιά, ἀποσχίστηκε πάλι τόν Ἰούνιο τοῦ 2019) ὁ περιβόητος Φιλάρετος Ντενισένκο, ἕνας ἄνθρωπος πού ἐπιδίωξε τό 1990 νά γίνει Πατριάρχης Μόσχας, δέν τά κατάφερε γιατί τότε ἐξελέγει ὁ Ἀλέξιος, ὁ προηγούμενος τοῦ Κύριλλου, γύρισε πίσω στό Κίεβο, καί τότε ὕψωσε τήν σημαία τῆς αὐτοκεφαλίας, εἶπε «ἐγώ, ἀποχωρῶ ἀπό τό Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας, θά εἴμαστε ἀπό ἐδῶ καί μπρός αὐτοκέφαλοι». Ὁ Φιλάρετος λοιπόν μέχρι τό 2018 ἀπευθυνόταν στό Πατριαρχεῖο τό Οἰκουμενικό, ἀπευθυνόταν στίς ἄλλες Ἐκκλησίες, ἔλεγε ὅτι ἐγώ εἶμαι αὐτοκέφαλος, ἀλλά ὅλες οἱ ἄλλες Ἐκκλησίες μαζί καί τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τόν θεωροῦσαν σχισματικό, ἡ Μόσχα τόν εἶχε ἀφορίσει, καί τέλος πάντων τοῦ ἔλεγαν, ἄν θέλει κάτι νά ἀπευθυνθεῖ στό Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας. Ξαφνικά τό 2018, προφανῶς καί μέ τήν πίεση τῶν Ἀμερικανῶν, οἱ ὁποῖοι ἤθελαν νά πετύχουν κάτι καί ἐδῶ στόν τομέα, τήν ὑπόθεση τῆς Ὀρθοδοξίας, ἤ ἐνέπλεξαν μᾶλλον καί τήν Ὀρθοδοξία σέ αὐτόν τόν πόλεμο Δύσης-Ρωσίας, καί χρειαζόταν νά παίξει καί ἡ Ἑλλάδα ἕναν μικρό ρόλο,  ἀπό τότε λοιπόν ξαφνικά τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο εἶπε ὅτι αὐτός ὁ Φιλάρετος καί οἱ ὑπόλοιποι πού ἦταν μέχρι τότε σχισματικοί, εἶναι κανονικοί, ἀπηλλάγησαν δηλαδή ὅλων τῶν προηγούμενων λαθῶν, ἁμαρτιῶν καί σχισματικῶν δραστηριοτήτων, ἔγιναν κανονικοί καί συνεκλήθει αὐτή ἡ λεγόμενη ἑνωτική Σύνοδος, πού ἐξέλεξε τήν καινούργια ἐκκλησία.

Στά χαρτιά λοιπόν αὐτῆς τῆς ἐθνικιστικῆς ἐκκλησίας, γιατί ἔτσι τήν χαρακτηρίζουν ἀντικειμενικά πολλοί παρατηρητές, γιατί ὁ λόγος ὁ δικός τους (σημείωσή μας: δηλαδή τῶν μελῶν αὐτῆς τῆς ἐκκλησίας) εἶναι ἰδιαίτερα ἐπιθετικός, εἶναι ἰδιαίτερα ἀντιρωσικός. Τέτοιον λόγον δηλαδή δέν θά βροῦμε στήν κανονική Ἐκκλησία (σημείωσή μας: μέ ἐπικεφαλή τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο), ἡ ὁποία δέν ἐπιτίθεται στούς ἄλλους, τούς θεωρεῖ βέβαια σχισματικούς, ἀλλά δέν ἐπιτίθεται στήν βάση τῆς ἐθνικότητάς τους κ.τ.λ. Ἡ μία δηλαδή ἐκκλησία, αὐτή πού δημιουργήθηκε τό 2018, ἀμφισβητεῖ τόν πατριωτισμό τῆς ἄλλης, τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας, τούς θεωρεῖ προδότες, πράκτορες τῆς Μόσχας, ὅπως τούς θεωρεῖ καί τό κράτος τῆς Οὐκρανίας. Μέσα λοιπόν στούς 61 ἐπισκόπους τῆς ἐθνικιστικῆς ἤ αὐτοκέφαλης ἐκκλησίας τοῦ Κιέβου εἶναι καί αὐτός ὁ Φιλάρετος (σημείωσή μας: ἦταν), ὁποῖος τοῦ εἶχε δωθεί ὁ κωμικός τίτλος «ἐπίτιμος Πατριάρχης τοῦ Κιέβου». Αὐτό εἶναι κωμικό γιά ὅποιον ἔστω καί λίγο καταλαβαίνει ἀπό τά ἐκκλησιαστικά, γιατί δέν ὑπῆρξε ποτέ Πατριάρχης Κιέβου, ὅπως καί δέν ὑπῆρξε ποτέ ἐπίτιμος Πατριάρχης, γιατί δέν μπορεῖ ἐξ ὁρισμοῦ νά ὑπάρχει. Ὁ ἐπικεφαλῆς δηλαδή τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Κιέβου εἶναι ὁ Μητροπολίτης Κιέβου. Γι' αὐτό καί αὐτή τήν στιγμή ἔχουμε αὐτό τό παράδοξο γεγονός παγκοσμίως, ἀπό τό 2018 καί μετά νά ἔχουμε δύο Μητροπολῖτες Κιέβου, ἕναν πού τόν ἀναγνωρίζουν οἱ δέκα ἀπό τίς δεκατέσσερις Ἐκκλησίες (σημείωσή μας: Ὀρθόδοξες, τοπικές), πού εἶναι ὁ Μητροπολίτης Ὀνούφριος, αὐτός δηλαδή πού ἐκδιώκεται τώρα καί πρέπει νά ἐγκαταλείψει τήν ἔδρα του, πού εἶναι ἡ Λαύρα τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου, καί ἕναν πού τόν ἀναγνωρίζουν μόνο τέσσερις Ἐκκλησίες, πού εἶναι ὁ Ἐπιφάνιος.

Ἔτσι οἱ Ἐκκλησίες  πού ἀναγνωρίζουν τόν Μητροπολίτη Ὀνούφριο καταδίκασαν τήν προσπάθεια ἐκδίωξης τῶν μοναχῶν ἀπό τήν Λαύρα. Βρισκόμαστε σέ ἕνα ἀκραῖο σημεῖο αὐτή τήν στιγμή, γιατί ἔπρεπε μέχρι τίς 29 τοῦ Μαρτίου νά τήν ἐγκαταλείψουν. Σήμερα, ὅπως μοῦ εἶπαν ἄνθρωποι ἐκεῖ πού γνώρισα κατά τήν ἐπίσκεψή μου τό 2019 ἐμφανίστηκε μιά ἐπιτροπή καταγραφῆς ὑλικοῦ γιά νά καταγράψει ὑποτίθεται τί θά παραδώσουν οἱ μοναχοί αὐτοί στό κράτος. Οἱ μοναχοί ἀρνοῦνται νά φύγουν, λένε δέν ἔχουμε νά πᾶμε πουθενά, ἐμεῖς εἴμαστε ἡ κανονική Ἐκκλησία, δέν ἀποδεχόμαστε τήν διακοπή τοῦ συμβολαίου- πού ὑποτίθεται αὐτή εἶναι ἡ τυπική ἀφορμή, φανταστεῖτε τώρα δηλαδή ἐκδιώκεται μιά ὁλόκληρη Ἐκκλησία, μιά ἱστορική μονή, μέ τήν τυπική ἀφορμή ὅτι δέν τήρησαν τούς ὅρους παραχώρησης, γιατί ὅλο αὐτό τό συγκρότημα ἐκεῖ, ὀνομάζεται ἐθνικό πάρκο τῆς Λαύρας τῶν Σπηλαίων, καί ὑποτίθεται ὅτι δέν τήρησαν κάποιους κανόνες. Ἔτσι δηλαδή προσπαθοῦν νά τούς βγάλουν ἀπό ἐκεῖ. Αὐτοί ἔκαναν προσφυγή καί στίς 26 Ἀπριλίου θά γίνει ἡ ἐκδίκαση αὐτῆς τῆς προσφυγῆς τους κατά τῆς ἔξωσής του ἀπό τήν μονή. Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅτι ἀπό ὅλους αὐτούς τούς μοναχούς, πού εἶναι ἑκατοντάδες, ἴσως 600 - πρέπει νά εἶναι τό μεγαλύτερο μοναστήρι, πού ὑπάρχει -, μαζί μέ τούς δόκιμους, μαζί μέ τούς σπουδαστές τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας, πού ἑδρεύει στήν ἴδια μονή, ἀπό ὅλους αὐτούς ἕνας μόνο εἶπε ὅτι προσχωρεῖ στήν ἄλλη ἐκκλησία (σημείωσή μας: δηλαδή στήν νεοϊδρυθεῖσα αὐτοκέφαλη), τόν ὁποῖο ἀμέσως ἡ ἄλλη ἐκκλησία τόν ἔχρισε ἡγούμενο τῆς μονῆς αὐτῆς. Ἀντιστοίχως ἀπό τό 2018, ἀπό τούς ἐπισκόπους τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας, ἐνῶ στό Φανάρι ὑπόσχονταν ὅτι θά φύγουν οἱ μισοί - θυμᾶμαι τότε γιατί τά ἔλεγε αὐτά ὁ Ποροσένκο, ὁ τότε πρόεδρος -, ἔφυγαν μόνο δύο κανονικοί ἐπίσκοποι. Ἀρνήθηκαν δηλαδή τήν συμμετοχή τους στήν κανονική Ἐκκλησία καί προσχώρησαν στήν νεοϊδρυθεῖσα αὐτοκέφαλη ἐκκλησία.

Εἶναι πολύπλοκα αὐτά. Καμιά φορά τό ἐκκλησιαστικό ρεπορτάζ εἶναι πιό πολύπλοκο καί ἀπό τό πολιτικό. Χωρίς νά ἐπεκταθῶ σέ δογματικές λεπτομέρειες, πάντως ὑπάρχει καί σοβαρό πρόβλημα χειροτονίας τῶν συγκεκριμένων ἐπισκόπων, ἕνα πρόβλημα πού γιά παράδειγμα τό ἔχει θέσει ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιος, ὁ ὁποῖος ἦταν ἐπιφυλακτικός ὡς πρός τήν χορήγηση αὐτοῦ τοῦ αὐτοκέφαλου. Τό ἔχουν ἐπισημάνει πολλοί σπουδαῖοι θεολόγοι καί ἄλλοι ἐν ἐνεργείᾳ ἀρχιερεῖς καί ἱεράρχες ἄλλων Ἐκκλησιῶν. Πάντως εἶναι ἕνα πρόβλημα τό ὁποῖο παραμένει ἀνοιχτό, αἱμορραγεῖ ὅλα αὐτά τά χρόνια, ὅμως λίγη σημασία δίνουμε. Καί νά πού τώρα φθάσαμε σέ μιά ἀκραία στιγμή, καί οἱ ἄνθρωποι μέσα λένε ἐμεῖς δέν βγαίνουμε, καί οἱ ἐπίσημες ἀρχές τους ἔχουν περικυκλώσει μέ ἀστυνομικές δυνάμεις. Τώρα ὑπάρχουν καί φωτογραφίες πού δείχνουν ἔχουν μπεῖ καί μέ αὐτόματα κάποιοι ἀστυνομικοί ἐντός τοῦ χώρου τοῦ μοναστηριοῦ, ἐνῶ τό μοναστήρι ἔχει κατακλυστεί ἀπό πιστούς. Καί αὐτό εἶναι μιά τεράστια διαφορά τήν ὁποία τήν εἶδα μέ τά μάτια μου, δηλαδή ἡ σύγκριση τοῦ λαοῦ, τοῦ ποιμνίου τῶν δύο ἐκκλησιῶν, εἶναι 1 πρός 10.

Στήν μία ἐκκλησία, τήν αὐτοκέφαλη, στό μοναστήρι τοῦ Ἁγίου Μιχαήλ, ἐκεῖ πρέπει νά εἶναι πού εἴδατε αὐτήν τήν χαρακτηριστική φωτογραφία τοῦ Ἀμερικανοῦ προέδρου μέ τόν πρόεδρο Ζελένσκι. Δέν νομίζω ὅτι εἶναι καθόλου τυχαῖο, δηλαδή οἱ ΗΠΑ, καί ὁ Ζελένσκι βέβαια, θέλουν νά ὑπογραμμίζουν τό γεγονός αὐτό, ὅτι ἔχουν κάποιο ρόλο στήν Ὀρθοδοξία καί ἀποφασίζουν γιά τό τί μέλλει γενέσθαι. Τό ζήτημα ὅμως ἐδῶ εἶναι ὅτι ἔχουμε μιά μεγάλη πλειοψηφική Ἐκκλησία μέ πολλά ἑκατομμύρια πιστούς, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἀκατανόητο τί πρέπει νά κάνουν. Αὐτό πού τούς προτάθηκε εἶναι νά ἐνταχθοῦν ὅλοι στήν ἄλλη, τήν αὐτοκέφαλη ἐκκλησία. Οἱ ἴδιοι λένε, «μά δέν εἶναι δυνατόν νά τό κάνουμε αὐτό, γιατί τούς θεωροῦμε σχισματικούς, δέν ἔχουν τηρηθεῖ μιά σειρά κανόνες». Ἐνδεχομένως θά ἔπρεπε νά συμβεῖ τό ἀκριβῶς ἀντίθετο, οἱ λίγοι νά ἐνταχθοῦν στούς πολλούς. Ἀλλά γι΄αυτό εἶναι τεράστιες οἱ διαφορές πού χωρίζουν τίς δύο πλευρές.

Καί βέβαια αὐτό εἶναι ἕνα ἰδιαίτερης σημασίας θέμα, ὅπου ἀποτυπώνεται στήν οὐσία ὁ ἐμφύλιος πόλεμος, πού βρίσκεται ἐν ἐνεργείᾳ καί ἐν δράση πολλά χρόνια, ἐντός τῆς Οὐκρανίας. Φανταστεῖτε ὅτι αὐτή τήν στιγμή προσπαθοῦν νά μήν πλακωθοῦν στά χέρια μεταξύ τους, πού καί αὐτό πολύ πιθανόν νά συμβεῖ ἄν προσπαθήσουν μέ τήν βία νά τούς βγάλουν, ἀλλά ἄν διαβάσει ἤ ἀκούσει κανείς τίς κατηγορίες πού ἀνταλλάσουν, εἶναι ἀδιανόητο νά συμβιβαστοῦν. Εἶναι ἀκριβῶς ἀποτύπωση τοῦ ἐμφυλίου πολέμου, ὅπου μιά διάστασή του εἶναι αὐτή ἡ ἐκκλησιαστική, αὐτή ἡ θρησκευτική σύρραξη, πού δέν ξέρουμε πού θά βγάλει. Μιά ἄλλη διάστασή του εἶναι αὐτά πού βλέπουμε στά μέτωπα, γιατί ἔχουν καταστραφεῖ πολλοί ναοί ἀπό τά χτυπήματα πυροβολικοῦ καί τῶν δυό πλευρῶν.

Εἶναι ἄξιο ἀπορίας, γιατί ἐμᾶς τούς Ἕλληνες αὐτά δέν μᾶς ἀπασχολοῦν, ἴσως γιατί δέν ἔχουμε κάνει καί ὅτι καλύτερο θά μπορούσαμε γιά τήν εἰρήνη καί τήν ἀποκατάσταση τῆς συνεννόησης ἀνάμεσα σέ ἀδελφούς Ὀρθοδόξους. Γιατί βέβαια δέν εἶναι δυνατόν νά δεχθοῦμε ὅπως κάποιοι, ὅτι οἱ μέν εἶναι Ὀρθόδοξοι, οἱ δέ δέν εἶναι. Ποιός ἔχει δικαίωμα νά ἀποφασίσει ποιός εἶναι Ὀρθόδοξος καί ποιός ὄχι, ὅταν καί οἱ μέν καί οἱ δέ θεωροῦν τόν ἑαυτό τους Ὀρθόδοξο. Δηλαδή θά ἔπρεπε ἴσως, ὅπως ἔχουν πεῖ κάποιοι σημαντικοί ἱεράρχες, νά ὑπάρξει ἕνα εἶδος συνόδου, μόνο καί μόνο γιά τό οὐκρανικό πρόβλημα, γιατί ἀλλιῶς δέν μπορεῖ νά ἐπιλυθεῖ. Ἀλλιῶς θά ἔχουμε αὐτές τίς σκηνές μέ πριονοκορδέλες, σπάσιμο θυρῶν καί κλειδαριῶν, βία ἀπό ἀνθρώπους πού δέν ἔχουν καμιά σχέση μέ τήν Ἐκκλησία.

Ἴσως τό πιό συγκλονιστικό, πού μοῦ διηγοῦνται ἄνθρωποι πού τούς ἔχω συναντήσει, καθώς πολλοί ἔρχονται στήν Μόσχα νά βρούν δίκιο, ἀλλά καί ὅταν εἶχα πάει στήν Οὐκρανία εἶχα γνωρίσει πολλούς ἀνθρώπους ἀπό αὐτές τίς περιοχές καί τίς μονές της, εἶναι ὅτι αὐτή ἡ ἐκκλησία (σημείωσή μας: δηλαδή ἡ αὐτοκέφαλη) ἐπειδή εἶναι μικρότερη σέ μέγεθος καί δέν ἔχει τόσους πολλούς πιστούς, καταφέρνει μέ τήν βοήθεια τοῦ κράτους καί τῆς κυβέρνησης νά καταλάβει κάποιες μονές, οἱ ὁποῖες ὅμως μετά καταρρέουνε, κλείνουνε σφραγίζονται, δέν λειτουργοῦν. Καί οἱ ἄνθρωποι πού πήγαιναν σέ αὐτές ἀναγκάζονται νά βρίσκουν προσωρινές λύσεις -ἀμέτρητα τέτοια ρεπορτάζ ὑπάρχουν στό internet-, πού μετατρέπουν στάβλους, ἀποθῆκες, μαγαζιά, σπίτια σέ ἐκκλησίες, ἐνῶ οἱ ἴδιοι εἶχαν χτίσει τήν ἐκκλησία τοῦ χωριοῦ τους, πού τώρα τούς εἶπε κάποιος μέσα σέ αὐτόν τόν ἐθνικιστικό παροξυσμό, ὅτι τούς ἀπαγορεύουν νά ἐκκλησιάζονται σέ αὐτή τήν ἐκκλησία, γιατί τούς χαρακτηρίζουν πράκτορες τῆς Μόσχας.

Μιά ἄλλη διάσταση τῆς ἱστορίας εἶναι ὅτι ἔγιναν ἔρευνες, ἔψαξαν πολλά μοναστήρια, μπῆκαν μυστικές ὑπηρεσίες, μπῆκαν ὑπηρεσίες ἀσφαλείας τόν τελευταῖο μῆνα ἤ δύο, καί σέ κάποιους ἱεράρχες ἀφαίρεσαν τήν οὐκρανική ὑπηκοότητα, πράγματα πού ἄν τά ἔκανε κάποιο ἄλλο καθεστώς, κάποια ἄλλη κυβέρνηση, θά ἦταν πρωτοσέλιδο παντοῦ, σέ ὅλο τόν διεθνῆ τύπο. Τέλος πάντων ἀφαιρέθηκαν ὑπηκοότητες, κάποιοι μπῆκαν σέ μαύρη λίστα, τούς ἐπέβαλλαν κυρώσεις, πάγωμα λογαριασμῶν, ἀπαγόρευση μετακινήσεων, κάποιους ὑποτίθεται θά ἀπελάσουνε. Τά εὑρήματα εἶναι πραγματικά κωμικά, δέν βρέθηκε κάτι πού νά ἀποδεικνύει σοβαρά ὅτι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἤ πράκτορες μυστικῶν ρωσικῶν ὑπηρεσιῶν, ἤ πολύ περισσότερο ἀπεργάζονται ἤ προετοιμάζουν κάποιου εἴδους ἐξέργεση,  ἤ κάποιου εἴδους ἐπιθετική δραστηριότητα κατά τοῦ οὐκρανικοῦ κράτους. Βρέθηκαν κάποια κείμενα, κάποιοι χαιρετισμοί τοῦ Κύριλλου, ὅμως αὐτοί μέχρι προχθές ἦταν αὐτοδιοίκητη, αὐτόνομη Ἐκκλησία, ὑπαγόμενη στό Πατριαρχεῖο Μόσχας, ὅπου αὐτό τό ἀναγνώριζαν ὅλοι.

Πῶς οἱ ἐκκλησιαστικοί παράγοντες, ἤ οἱ πολιτικοί, πού εὐλόγησαν ὅλη αὐτή τήν ἱστορία (σημείωσή μας: δηλαδή τήν ἀπόδοση τῆς αὐτοκεφαλίας), φαντάζονται ὅτι θά λυθεῖ αὐτό τό ἀδιέξοδο; Πῶς θά ὑποχρεωθοῦν ἑκατομμύρια ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι εἶναι σίδερο στήν πίστη τους, ἔτσι τοὐλάχιστον δείχνουν, νά ἐκδιωχθοῦν ἀπό τίς ἐκκλησίες καί τίς μονές τους, καί νά χαρακτηρίζονται ὡς παρείσακτοι στή χώρα τους, γιατί οἱ περισσότεροι ἀπό αὐτούς ἤ μᾶλλον ὅλοι  εἶναι γεννημένοι ἐκεῖ. Πολλοί ἀπό αὐτούς ἔβλεπαν ἤ καί βλέπουν μέ συμπάθεια τήν Ρωσία, δέν θέλουν τήν ὁριστική ρήξη, κάποιοι ἀπό αὐτούς ἐνδεχομένως νά εὔχονταν καί νά ἑνωθοῦν κάποια μέρα μέ τήν Ρωσία, πόσοι ἀκριβῶς δέν μποροῦμε νά ποῦμε, ἀλλά σίγουρα ἑκατομμύρια, οἱ ὁποῖοι αἰσθάνονται ἔτσι. Τώρα βέβαια μπορεῖ νά ὑποκρίνονται τούς οὐδέτερους αὐτή τήν στιγμή, γιατί ἀλλιῶς δέν μποροῦν νά ἐπιβιώσουν σέ αὐτό τό καθεστώς, ἔτσι ὅπως ἔχουν διαμορφωθεῖ τώρα τά πράγματα στήν Οὐκρανία. Τέτοιοι ὑπάρχουν ἀκόμα καί ἀνάμεσα στούς βουλευτές τοῦ κόμματος τοῦ Ζελένσκι, πού εἶχα γνωρίσει προσωπικά.

Εἶναι πολύ χαρακτηριστική καί ἡ φράση πού χρησιμοποίησε ὁ ἡγούμενος τῆς Λαύρας, Παῦλος, ὁ ὁποῖος εἶπε ὅτι «ὁ Ζελένσκι ἐξελέγει πάνω στίς πλάτες μας», εἶναι δηλαδή γεγονός ὅτι εἶχε ἀπευθυνθεῖ σέ αὐτό τό ρωσόφωνο κομμάτι τῆς οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας. Μάλιστα ἕνας μοναχός εἶπε ὅτι στίς συζητήσεις πού ἔκαναν, ἡ Οὐκρανική Ἐκκλησία του εἶπε ὅτι θά τόν στηρίξει γιά νά ἐκλεγεῖ, ἀφοῦ ἐκεῖνος ὑποσχέθηκε ὅτι ἄν τόν στηρίξουν καί ἐκλεγεῖ θά πάει νά βαπτιστεῖ Ὀρθόδοξος στήν ἱστορική αὐτή μονή. Οἱ ρωσόφωνοι τῆς οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας θεωροῦν τώρα, ὅτι ἔχουν ἐξαπατηθεῖ ἀπό αὐτόν, πού ἐνῶ ὑποσχέθηκε εἰρήνη καί συνεννόηση, σταμάτημα τοῦ πολέμου μέ τό Ντόνμπας, τελικά ἐνέργησε πολύ διαφορετικά μέχρι αὐτή τήν στιγμή.

πηγή: orthodoxia-ellhnismos.gr