Κατάπτωση τῆς θεολογίας

Ἀναστάσιος Ὀμ. Πολυχρονιάδης

δρ. pd Θεολογίας ΑΠΘ

Μέ τίς ἐναντιώσεις, ὡς πρός τό Ὀρθόδοξο δόγμα, τοῦ Χρυσόστομου Σταμούλη ἔχουμε ἀσχοληθεῖ καί σέ παλαιότερα κείμενά μας . Τώρα, στάθηκε ἀφορμή μιά τοποθέτησή του περί τῆς πτώσεως τοῦ ἀνθρώπου. Τό θέμα αὐτό εἶναι περιεκτικό ὅλων τῶν δογμάτων τῆς Πίστεως. Διότι, ὅλες οἱ θεϊκές ἐνέργειες ἔχουυν ἕνα σκοπό, τή σωτηρία τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου. Ὅταν, λοιπόν, ἀποδομεῖται τό γεγονός τῆς πτώσης, ἀποδομεῖται ὁλόκληρο τό... οἰκοδόμημα τῆς Πίστεως.

Γράφει ὁ Χ. Σταμούλης: «Πάντα θυμᾶμαι, ὅταν διαβάζω τά κείμενά του, τήν ἑρμηνεία τῆς πτώσης πού κάνει ὁ ἅγιος Κύριλλος ὁ Ἀλεξανδρείας, ὁ ὁποῖος λέγει πώς οἱ πρωτόπλαστοι ἔπεσαν ἀπό τόν παράδεισο, γιατί ἔχασαν τή δυνατότητα νά ἐκπλήσσονται ἀπέναντι στόν ἐκπλήσσοντα Θεό» .

Πέρα ἀπό τήν ἀνύπαρκτη παραπομπή σέ κείμενο τοῦ ἁγίου Κυρίλλου, ἐδῶ ὁ Σταμούλης, διαστρεβλώνει πλήρως τόν λόγο τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Πατρός.

Αὐτό φανερώνεται, σέ σχετική διδακτορική διατριβή, μέ τίτλο Ἡ περί σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας. Ἐκεῖ, ὁ συγγραφέας τονίζει ὅτι στά κείμενα τοῦ Ἀλεξανδρινοῦ Πατρός «κυριαρχεῖ ἡ περιγραφή καί ἡ κατανόηση τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος μέ ἰατρικούς ὅρους καί ὁ προσδιορισμός του ὡς ''νόσου''. Ἡ ἀναφορά καί ἡ περιγραφή ἀπό τόν ἅγιο Κύριλλο τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος ὡς ἀσθένειας», συνεχίζει ὁ πονήσας, «δέν γίνεται ἐφ' ἅπαξ, δέν εἶναι μιά τυχαία λεκτική ἀναφορά, ἀλλά δεσπόζει στή σκέψη τοῦ ὡς ἡ κύρια ἑρμηνεία καί προσέγγιση τοῦ γεγονότος αὐτοῦ στήν ἱστορία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους» .

Πράγματι, γράφει ὁ ἅγιος Κύριλλος: «Νενόσηκεν οὖν ἡ φύσις τὴν ἁμαρτίαν διὰ τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνός, τουτέστιν Ἀδάμ· οὕτως ἁμαρτωλοὶ κατεστάθησαν οἱ πολλοί [...]  ῞ωσπερ τοίνυν ἠρρώστησεν ἡ ἀνθρώπου φύσις ἐν ᾿αδάμ διά τῆς παρακοῆς τήν φθοράν, εἰσέδυ τε οὕτως αὐτήν τά πάθη, οὕτως ἀπήλλακται πάλιν ἐν Χριστῷ» . Πού σημαίνει ὅτι ἡ ἀνθρώπινη φύση νόσησε διά τῆς παρακοῆς τοῦ Ἀδάμ καί ἔτσι ἅπαντες πλέον κληρονόμησαν τήν ἁμαρτία.

Τό ἴδιο ἀποδίδει ὁ Ἀλεξανδρινός Πατήρ, λέγοντας «ἀλλά, καθάπερ ἀνιάτῳ περιπεσοῦσαν νοσήματι τήν ἀνθρώπου φύσιν ὁρῶν>»> . Βλέπει, δηλαδή, τήν ἀνθρώπινη φύση πεσμένη σέ ἀνίατο νόσημα.

Τό αὐτό λέγει, ἀναφερόμενος στή νόσο τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν παρακοή τοῦ πρώτου Ἀδάμ σέ ἀντίθεση μέ τόν πλουτισμό του ἐκ τοῦ δευτέρου Ἀδάμ: «Οὑκοῦν νενοσήκαμεν διά μέν τοῦ Ἀδάμ τοῦ πρώτου τήν παρακοήν, καί τήν ἐκείνης ἀράν, πεπλουτήκαμεν δέ διά γέ τοῦ δευτέρου τήν ὑπακοήν καί τήν ἐξ αὐτῆς εὐλογίαν» .

Ἀπό ποῦ, λοιπόν, ἀντλεῖ τό αὐθαίρετο συμπέρασμά του ὁ Σταμούλης, ὁμιλῶντας δῆθεν περί ἐκπλήξεως, παρερμηνεύοντας ἔτσι τόν ἅγιο Κύριλλο;

Αὐτός εἶναι, γιά  τόν Σταμούλη, ὁ ἀποδεκτός τρόπος ἀκαδημαϊκῆς ἐρευνητικῆς ἐργασίας; Ἡ ἀποδόμηση τῆς κοινά ἀποδεκτῆς ὀρθῆς ἐπιστημονικῆς μεθόδου;

Γράφει ὁ ἴδιος: «πώς ἡ ''φθορά'' καί ὁ ''θάνατος'' τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί τό ''ἄστατον'' καί τό ''ἀνώμαλον'' τῆς ὑλικῆς κτίσεως, δέν ἀποτελοῦν συνέπειες κάποιου προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, ἀλλά φυσική κατάληξη τῆς κτιστότητάς τους» .  Καί εἶναι ἑπόμενη τούτη ἡ ἑρμηνεία ἀπό τόν Σταμούλη, ὅταν ἑρμηνεύει τό προπατορικό ἁμάρτημα ἰδεολογικά, μιλῶντας περί ἀπώλειας τῆς ἔκπληξης ἔναντι τοῦ Θεοῦ, θαρρεῖς καί πρόκειται γιά παιχνίδι γνώσεων καί ὄχι γιά τήν ἀπώλεια τῆς ὄντως ζωῆς.

Ἡ ἰδεολογικοποίηση τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος ὁδηγεῖ τόν Σταμούλη καί στήν παρερμηνεία του λόγου τοῦ Μαξίμου Ὁμολογητῆ, λέγοντας δῆθεν ὅτι ὁ ἅγιος ὑποστηρίζει ὅτι ἡ γένεση καί ἡ πτώση τοῦ ἀνθρώπου «πραγματοποιοῦνται ταυτόχρονα» . Μέ αὐτόν τόν τρόπο ὅμως, ὁ Σταμούλης καθιστά τόν Θεό ὡς αἴτιο τοῦ θανάτου . Ἀντίθετα, ἡ Σοφία Σειράχ λέγει «ὁ Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν»  καί στήν πρός Ρωμαίους ὁ Παῦλος γράφει: «δί᾿ ἑνὸς ἀνθρώπου ἡ ἁμαρτία εἰς τὸν κόσμόν εἰσῆλθε καὶ διὰ τῆς ἁμαρτίας ὁ θάνατος» .

Ὡς ἐκ τούτου, ἡ παραποίηση τοῦ λόγου τοῦ ἁγίου Κυρίλλου ἀπό τόν Σταμούλη, σχετικά μέ τήν πτώση, εἶναι ἐμφανής. Στόχος της ἡ ἀπόδοση τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος ὄχι στό γνωμικό θέλημα του ἀνθρώπου ἀλλά στή δημιουργία του ἀπό τόν Θεό. Αἴτιος, δηλαδή, τοῦ κακοῦ, γιά ἐκεῖνον, θεωρεῖται ὁ Θεός.

Τούτη, ἡ θέση τοῦ Σταμούλη ἀνατρέπει ὁλόκληρη τήν Ὀρθόδοξη Θεολογία, προσβάλλοντας τή Χριστολογία, Θεοτοκολογία, Σωτηριολογία. Εἶναι λόγος ἀποδόμησης τοῦ Ὀρθοδόξου δόγματος. Λόγος ἰσοπέδωσης τῆς Εὐχαριστιακῆς ἐμπειρίας. Λόγος ἐνάντιος στόν Σταυρωθέντα -γιά τή σωτηρία τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου- Χριστό.

Ἀναστάσιος Ὀμ. Πολυχρονιάδης

δρ  pd Θεολογίας ΑΠΘ

[1] Αναστάσιος Πολυχρονιάδης, Αποδομητές της Ορθόδοξης Θεολογίας, Κυριακίδης, Θεσσαλονίκη 2021, σσ. 63-146.

[2] Χρυσόστομος Σταμούλης, Φάγαμε Ήττα, Αρμός, Αθήνα 2021, σσ. 35-36.

[3] Βασίλειος Γεωργόπουλος, Πρωτοπρεσβύτερος, Η περί σωτηρίας του ανθρώπου διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Τμήμα Ποιμαντικής ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2006, σσ. 78-79.

[4]Κύρίλλος Αλεξανδρείας, Ὑπόμνημα εἰς τήν πρός Ρωμαίους ᾿Επιστολήν, PG 74, 789AB⸱ πρβλ. Βασίλειος Γεωργόπουλος, Η περί σωτηρίας του ανθρώπου διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, σ. 79⸱πρβλ. Νίκος Ματσούκας, Το πρόβλημα του κακού, Δοκίμιο Πατερικής Θεολογίας, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1986 (β΄έκδοση), σσ. 122-123.

[5] Κύριλλος Αλεξανδρείας, Εορταστικαί Ομιλίαι, Λόγος Α’ , PG 77, 424C

[6] Κύριλλος Αλεξανδρείας, Εἰς τό κατά Ἰωάννην ὁμιλία ΙΒ΄, PG 74, 632A⸱ πρβλ. Χριστοφόρος Κοντάκης, Αι προϋποθέσεις και η τελείωσις του απολυτρωτικού έργου του Κυρίου, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 79.

[7] Χ. Σταμούλης, Έρως και θάνατος, Ακρίτας, Αθήνα 2009, σ. 256⸱ πρβλ. Ιωάννης Κουρεμπελές, Ηδονοδοξία, Αλτιντζής, Θεσσαλονίκη 2019, σ. 102.

[8] Χ. Σταμούλης, Έρως και θάνατος, σ. 257⸱ Ι. Κουρεμπελές, Ηδονοδοξία, σσ. 109-110.

[9] Ι. Κουρεμπελές, Ηδονοδοξία, σ. 115.

[10] Σοφία Σειράχ 13, 1.

[11] Ρωμαίους 5, 12.

 

πηγή:  orthodoxia-ellhnismos.gr