Ξενομανία: μόδα ή ενσυνείδητη στροφή προς το ξένο;

Κωνσταντίνας Φασούλη-Τσαμπαλᾶ
φιλολόγου

Μόδα ἢ ἐνσυνείδητη στροφὴ πρὸς τὸ ξένο ἡ μανία ποὺ χαρακτηρίζει τήν ἐποχή μας;

Αὐτὴ ἢ ἐπίμονη προσπάθεια γιὰ μίμηση, γιὰ εἰσαγωγὴ τοῦ ξένου στοιχείου στὴ ζωή μας εἶναι ἕνα φαινόμενο ποὺ κατακλύζει σήμερα, ὄχι μόνο τὴ νεολαία μας, ἀλλὰ ὁλοκληρη τὴν ἑλληνικὴ κοινωνία.

Συνθήματα γιὰ παγκοσμιότητα, γιὰ εἰρήνη καὶ ἕνωση τῶν λαῶν, γιὰ μία ἑνωμένη Εὐρώπη, ἔντεχνα χρησιμοποιούμενα, γίνονται αἰτία μιᾶς ὕπουλης εἰσβολῆς τοῦ ξένου στοὺς τρόπους ζωῆς τοῦ λαοῦ μας. Βέβαια δὲν κατακρίνει κανεὶς τὶς προσπάθειες διαφόρων ὀργανισμῶν καὶ συνασπισμῶν γιὰ εἰρηνικὴ συμβίωση τῶν λαῶν. Ὅμως τὰ ἔθνη θὰ πρέπει νὰ εἰσέρχονται σ’ αὐτοὺς μὲ ἴσους ὅρους καὶ χωρὶς νὰ χάνουν τὴν ἐθνική τους συνείδηση.

Ἡ ξενομανία δὲν εἶναι σύγχρονο φαινόμενο. Στὸν τόπο μας εἰσέβαλε πρὶν ἀπὸ 180 περίπου χρόνια, ὅταν τὸ νεοσύστατο ἑλληνικὸ κράτος παρέδιδε τὸ πηδάλιο διακυβέρνησης του σὲ ἕνα ξενόφερτο βασιλιᾶ, ἀφοῦ προηγουμένως δολοφόνησε τὸν εὐπατρίδη Καποδίστρια.

Μὲ τήν ἄφιξη τοῦ νεαροῦ βασιλιᾶ ἡ Ἑλλάδα ὑποδέχεται καὶ ἕνα πλῆθος Βαυαρῶν ποὺ ἀποτελοῦν τὴν αὐλὴ καὶ τὸν στρατὸ τοῦ ἄρχοντα τοῦ κράτους. Μὲ τὴν εἰσβολὴ τῶν ξενων νέα ζωὴ ἀρχιζει στὴ χώρα. Οἱ προσφατα ἐλευθερωμένοι Ἕλληνες, ὁ λαὸς ποὺ μοχθεῖ καὶ ἀγωνίζεται νὰ ὀργανωθεῖ, νὰ σταθεῖ στὰ πόδια του, βλέπει μὲς στὸ παλάτι νὰ διοργανώνεται ἕνας τρόπος ζωῆς ξένος ὣς τώρα γι’ αὐτόν. Οἱ ἀρχοντοποῦλες τῶν Ἀθηνῶν καὶ οἱ κόρες τῶν ἀγωνιστῶν ἀρχιζουν νὰ ἐμφανίζονται στὶς δεξιώσεις τοῦ παλατιοῦ ντυμένες σύμφωνα μὲ τὴν τελευταία εὐρωπαϊκὴ μόδα καὶ ὁ λεβέντικος ἑλληνικὸς χορὸς ποὺ μέχρι πρὶν ἀπὸ λίγο καιρὸ ἀντηχοῦσε καὶ στίς ψηλότερες ἑλληνικὲς κορφὲς ἀπὸ τοὺς Κλέφτες καὶ τοὺς Ἀρματωλούς, δίνει τὴ θέση του στοὺς χορούς ποὺ ἐπικρατοῦν τώρα στὴν Εὐρώπη.

Μὰ καὶ γιὰ τὴ διοργάνωση τοῦ νέου κράτους γίνεται χρήση ξένων προτύπων. Τὸ πρῶτο σύνταγμα ποὺ παραδίδεται στὸν λαὸ εἶναι σχεδόν ἀντιγραφὴ τοῦ γαλλικοῦ καὶ αὐστριακοῦ συντάγματος, ἡ δὲ παιδεία διοργανώνεται σύμφωνα μὲ τὸν γερμανικὸ τρόπο λειτουργίας τῶν σχολείων καὶ πανεπιστημίων καὶ παραβλέπεται ἐντελῶς ἡ ἰδιαιτερότητα τῆς ψυχοσύνθεσης τοῦ Ἕλληνα.

Ἔτσι οἱ ξένοι μπαίνουν στὴ ζωή μας. Κι ἐμεῖς, αἰσθανόμενοι μειονεκτικὰ ἔναντι τῶν ἄλλων Εὐρωπαίων, ἐπειδὴ δὲν μπορέσαμε νὰ παρακολουθήσουμε τὸν ρυθμὸ τοῦ πολιτισμοῦ τους λόγῳ τῆς μακροχρόνιας σκλαβιᾶς, βαλθήκαμε μὲ τήν ἀπελευθέρωση νὰ τοὺς φτάσουμε κάνοντας πελώρια ἅλματα καὶ καταλήγοντας στὴν ἁπλὴ μίμηση, χωρὶς καμμιὰ συνειδητὴ ἀφομοίωση τῶν ὅσων παίρναμε στὰ δικά μας δεδομένα, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο ἦταν κανόνας γιὰ τοὺς ἀρχαίους προγόνους μας.

Ἀπὸ ‘δῶ καὶ μπρὸς δὲν θὰ λείψει ἡ ξένη ἐπίδραση καὶ ἀναμειξη στὴν ἐθνικὴ καὶ κοινωνική μας ζωή.

Ὁ 20ος καὶ 21ος αἰῶνας, τοῦ τεχνικοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῶν ἐφευρέσεων, βοηθάει στὴν εὐκολότερη ἐπικοινωνία τῶν λαῶν. Ὅλα αὐτὰ τὰ γνωστὰ μέσα: ἐφημερίδες, περιοδικά, κινηματογράφος, τηλεόραση καὶ προπάντων τὸ διαδίκτυο, ἀνοίγουν τὰ συνορα τῶν κρατῶν, εἰσβάλλουν σὲ κοινωνίες καὶ οἰκογένειες καὶ προκαλοῦν ἀναστατώσεις καὶ ἀνατροπές. Νέα στοιχεῖα εἰσάγονται ἀπὸ τὸ ἐξωτερικὸ καὶ τὰ ἐγχώρια τίθενται ὑπὸ ἀμφισβήτηση. Πατροπαράδοτες ἠθικὲς ἀξίες παραμερίζονται, θεωρούμενες ὡς ἀναχρονιστικές. Ἡ βία καὶ τὸ ἔγκλημα εἶναι οἱ πιὸ συνηθισμένες ἐκδηλώσεις τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸν συνάνθρωπο. Νέοι ἐπαναστατοῦν ζητῶντας τὴν κατάργηση κάθε ἠθικοῦ φραγμοῦ. Ἡ   μόδα ἐπιβάλλει μοντέρνο ντύσιμο, ξενόφερτη μουσικὴ καὶ διασκέδαση. Ὁ ἑλληνικὸς χορὸς καὶ τὸ τραγούδι ἁγνοοῦνται ἢ παραμερίζονται ἐπίτηδες ὡς στοιχεῖα ξεπερασμένα ποὺ δὲν ἐκφράζουν, κατὰ τὴν ἄποψη πολλῶν, τὴ σύγχρονη ἑλληνικὴ κοινωνία.

Τί μικρόψυχη καὶ λανθασμένη, ἀλήθεια, ἀντίληψη! Ἁγνοοῦν ἴσως οἱ περισσότεροι ὅτι τὰ Δημοτικά μας τραγούδια, τοὺς χορούς, τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμά μας «ἔτρεχαν» στὴν ἑλληνικὴ ἐπαρχία, κατὰ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ξένοι περιηγητὲς ἀπὸ τὴν Εὐρώπη καὶ ἀλλοῦ γιὰ νὰ τὰ ἀπολαύσουν καὶ νὰ τὰ καταγράψουν, σὰν κάτι τὸ μοναδικὸ καὶ ὑπέροχο.

Ὅ,τι δημιούργησαν οἱ παπποῦδες καὶ οἱ πατεράδες μᾶς ταιριάζει ἀπόλυτα στὴν ψυχοσύνθεσή μας καὶ στὸν χαρακτῆρα μας. Συμφωνεῖ μὲ τοὺς χτύπους τῆς καρδιᾶς μας, μὲ τοὺς πόθους καὶ τὶς λαχτάρες τοῦ ἔθνους μας καὶ εἶναι διαχρονικό. Δέν μποροῦμε νὰ τὰ ἁγνοοῦμε καὶ νὰ τὰ ἀπαξιώνουμε. Σήμερα μάλιστα ποὺ ἡ χώρα μας ἔχει κατακλυσθεῖ ἀπὸ πλῆθος μεταναστῶν καὶ ποὺ ὁ καθένας ἀπ’ αὐτοὺς κουβαλάει καὶ τὴ δική του κουλτούρα, ὁ κίνδυνος νὰ χάσουμε τὴν ἐθνική μας ταυτότητα εἶναι μεγάλος.

Τὰ μέγιστα ὅμως αὐτὴ τὴ στιγμὴ κινδυνεύει καὶ ἡ γλῶσσα μας ποὺ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι θέλουμε νὰ τὴν ἀποκόψουμε ἀπὸ τὶς ρίζες της, μὲ τὶς τραγικὲς ἁπλοποιήσεις ποὺ εἰσάγουμε στὴ διδασκαλία της καὶ μὲ τὴ χρήση πολλῶν ξένων λέξεων, εἴτε στὸν γραπτὸ εἴτε στὸν προφορικὸ λόγο. Καὶ τὸ ἀκόμη χειρότερο καὶ παράλογο: ἔχουμε γεμίσει τοὺς δρόμους καὶ τὰ καταστήματα τῶν πόλεων καὶ τῆς ἐπαρχίας μὲ ξένες ἐπιγραφές, σὲ σημεῖο ὥστε νὰ ἀναρωτιέται κανεὶς ἂν βρίσκεται στὴν Ἑλλάδα ἢ σὲ κάποια ἄλλη χώρα. Καὶ μὲ τὰ τούρκικα σίριαλ ποὺ ἔχουν κατακλύσει τὰ ἑλληνικὰ κανάλια, νομίζει κανεὶς πὼς ἔχουμε μεταφερθεῖ στὴν ἄλλη ὄχθη τοῦ Αἰγαίου.

Τί συμβαίνει, λοιπόν, μὲ μᾶς τοὺς Νεοέλληνες; Βαλθήκαμε νὰ αὐτοκτονήσουμε ἐθνικά; Ποιός ἄλλος λαὸς ἀρνεῖται τὶς ρίζες του; Δὲν εἶναι παράλογο νὰ ζητοῦμε νὰ ἀποκοποῦμε ἀπὸ τὴ γάργαρη πηγὴ τῆς παραδοσής μας καὶ νὰ ξεδιψᾶμε στὰ ξένα θολόνερα;

Ὅμως γιὰ νὰ μὴν ἀπελπιζόμαστε κιόλας ἐντελῶς, θὰ πρέπει νὰ ἀναφέρουμε τὶς φιλοτιμες καὶ ἐπίμονες προσπάθειες κάποιων συλλόγων καὶ φορέων ποὺ ἐπιμένουν ἑλληνικά. Ποὺ ἀγωνίζονται μὲ νύχια καὶ μὲ δόντια νὰ κρατήσουν ὅ,τι ἑλληνικὸ ἢ νὰ ἐπαναφέρουν ὅ,τι ξεχασμένο.

«Στῶμεν καλῶς» λοιπόν. Οἱ περιστάσεις δὲν ἐπιτρέπουν τέτοια παιχνίδια καὶ πειραματισμούς. Θὰ δεχτοῦμε βέβαια καὶ τὸ ξένο, ἀλλὰ μὲ τόν τρόπο ποὺ τὸ χειρίστηκαν οἱ προγονοί μας, προσαρμόζοντάς το στὰ δικά μας δεδομένα. Ἐκεῖνο ποὺ ἐπιβάλλεται νὰ κρατήσουμε εἶναι τὰ ἰδανικὰ ποὺ μᾶς κληροδότησαν οἱ παλαιότερες γενιές, τὶς γερὲς καὶ ὑγιεῖς βάσεις πάνω στὶς ὁποῖες στήριξαν ἐκεῖνοι τὴν ἑλληνικὴ κοινωνία καὶ ἔγραψαν τὴν πανάρχαια ἑλληνική μας Ἱστορία.