Γιατί οι προτεστάντες δε χρησιμοποιούν τις εικόνες;

Διαστρεβλώνοντας την τρίτη εντολή του Δεκαλόγου ισχυρίζονται ότι οι εικόνες είναι είδωλα.

Για την Ορθοδοξία η εικόνα είναι μέσο λατρείας του Θεού. Οι εικόνες στους ναούς, στα σπίτια μας κι όπου αλλού τοποθετούνται, μας φανερώνουν την παρουσία του Θεού στη ζωή μας. Ο ορθόδοξος ναός με τις τοιχογραφίες και τις εικόνες δημιουργεί κλίμα κατανύξεως, ανυψώσεως προς το Θεό και προσευχής. Αντίθετα ο ναός χωρίς εικόνες είναι ψυχρός.

Βλέποντας ο χριστιανός στο δωμάτιό του το Χριστό, θυμάται το Θεό και προσέχει ή προσεύχεται. Εδώ η εικόνα είναι ένα μέσο αφυπνίσεως. Η αξία της εικόνας δεν έγκειται στην καλλιέργεια της τέχνης, αλλά στην υπενθύμιση όλων των γεγονότων της σωτηρίας μας από το Χριστό. Με την εικόνα δεν εικονίζουμε τη θεία φύση του Χριστού (είναι πνεύμα και γι’ αυτό απερίγραπτη και ανεικόνιστη), ούτε κάποιον ανύπαρκτο Θεό, (όπως έκαναν οι ειδωλολάτρες), αλλά την ανθρώπινη φύση Του και ομολογούμε το γεγονός ότι ο Θεός-Λόγος έγινε άνθρωπος. Εικονίζοντας το Χριστό φανερώνουμε ότι ο Θεός έγινε πραγματικός άνθρωπος.

Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός απαγόρευσε την κατασκευή ειδώλων και ομοιωμάτων Του, γιατί όλοι οι αρχαίοι λαοί αντί για τον πραγματικό Θεό λάτρευαν τα κτίσματα και το διάβολο με διάφορα ονόματα ψεύτικων θεών. Ενώ ο Θεός μαζί με τις άλλες εντολές έδινε και τη συγκεκριμένη εντολή στην κορυφή του Σινά, οι Εβραίοι στους πρόποδές του πιστεύοντας ότι ο Μωυσής, που έμεινε πάνω από ένα μήνα στην κορυφή του χωρίς τροφή και νερό, πέθανε, έφτιαξαν είδωλο (μόσχο). Αυτό το είδωλο το ονόμασαν θεό (Εξ. 32, 4) κι άρχισαν να το λατρεύουν εκζητώντας την προστασία του. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δε θεωρεί την εικόνα Θεό.

Με την προσκύνηση των εικόνων του Χριστού δε λατρεύουμε την ύλη, αλλά η λατρεία μεταβαίνει στο Χριστό. Με την προσκύνηση των εικόνων των αγίων τιμούμε τους αγίους ως κατοικητήρια της θείας χάρης. Πάλι το Θεό τιμούμε. Ο Θεός βοήθησε τους μάρτυρες να θυσιαστούν γι’ Αυτόν. Ο Θεός βοήθησε τους ασκητές να καθαριστούν από τα πάθη και να αγιασθούν. Ο Θεός φώτισε τους Πατέρες των Οικουμενικών Συνόδων να δογματίσουν σωστά. Βλέποντας τους αγίους δίπλα μας στις τοιχογραφίες των ναών και μερικές φορές τον τρόπο μαρτυρίου τους, παραδειγματιζόμαστε από τον αγώνα και την αγάπη τους για το Θεό. Οι εικόνες παλαιά ήταν τα βιβλία των αγραμμάτων, σήμερα παίζουν αναγωγικό ρόλο και βοηθούν στην προσευχή. Οι εικόνες επιβεβαιώνουν την ενανθρώπηση του Θεού και τη δυνατότητα θέωσης του ανθρώπου.

Ο ασπασμός των εικόνων αποδίδει τιμή στο πρόσωπο που εικονίζεται. Για να δηλώσουμε τη μικρή αξία, που έχει η ύλη της εικόνας, όταν είναι για ασπασμό, βάζουμε τζάμι μπροστά της. Αν το υλικό είχε υπερφυσική αξία, θα έπρεπε να μην το καλύπτουμε. Μας βοηθάει στην αναγωγή στο Θεό και στον πνευματικό κόσμο. Εικονίζουμε τους αγίους εξαϋλωμένους, όπως είναι στον πνευματικό κόσμο. Το φωτοστέφανο, που περιβάλλει τα πρόσωπα των αγίων, δηλώνει τη δόξα τους στον πνευματικό κόσμο (Β΄ Τιμ. 2, 10). Δε βάζουν οι αγιογράφοι φυσικό διάκοσμο στο βάθος, γιατί δεν εικονίζουν τον παρόντα φυσικό κόσμο. Επίσης, όταν μία εικόνα φαγωθεί από το σαράκι και χαλάσει, τη βάζουμε σε αποθήκες κι αν είναι τελείως χαλασμένη την καίμε.

Η θαυματουργική ικανότητα πολλών εικόνων οφείλεται στον άγιο βίο των αγιογράφων τους και στην εικονογράφησή τους μετά από νηστεία και πολλή προσευχή. Θαύματα έχουμε στην Αγία Γραφή και από υλικά μέσα. Η ράβδος του Μωυσή έκανε πολλά θαύματα. Η θέα του χάλκινου φιδιού στην έρημο του Σινά ενεργούσε έτσι, όσοι δηλητηριάζονταν από τα φίδια να μην πεθαίνουν.

Η εικονομαχία ήταν ένας συνασπισμός των αιρετικών της εποχής εκείνης κατά του δόγματος της ενώσεως Θεού και ανθρώπου στον Ιησού Χριστό. Επίσης, ήταν και προσπάθεια της πολιτικής εξουσίας να επιβληθεί στην Εκκλησία. Αν ο Λέων ο Γ΄ ο Ίσαυρος σεβόταν την Εκκλησία, έπρεπε να ενεργήσει όπως οι προηγούμενοι αυτοκράτορες, συγκαλώντας Οικουμενική Σύνοδο, η οποία ελεύθερα και αδέσμευτα να αποφασίσει για αυτό το θέμα της πίστεως. Κι επειδή το πρόβλημα ήταν ψεύτικο, ο Λέων επενέβη αυθαίρετα και ταλαιπωρήθηκε η αυτοκρατορία πάνω από έναν αιώνα. Είναι αστείο να δεχθούμε ότι ο αυτοκράτορας επιθυμούσε να καθαρίσει την Εκκλησία από ειδωλολατρικά στοιχεία.

Από το βιβλίο «Νεανικές Αναζητήσεις - Α’ Τόμος: Ζητήματα πίστεως» (σελ. 231-233), Αρχ. Μαξίμου Παναγιώτου, Ιερά Μονή Παναγίας Παραμυθίας Ρόδου