Τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου κήρυγμα περί μετανοίας (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ἰερεμία)

 

           ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

    ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2016

ΑΠΛΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

(Γιά τόν λαό)

Τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου κήρυγμα περί μετανοίας (εἰς MPG 49,335-344)

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

Τά κυριακάτικα κηρύγματά μας στό ἑξῆς, ἀδελφοί μου χριστιανοί, θά εἶναι ἀπό ὁμιλίες τῶν ἁγίων Πατέρων μας. Θά σᾶς τίς δίνω συντομευμένες καί ἁπλοποιημένες γιά νά σᾶς εἶναι καταληπτές. Στό σημερινό μου κήρυγμα θά σᾶς προσφέρω κατ᾽ αὐτόν τόν τρόπο μία ὁμιλία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου περί μετανοίας. Πάντοτε ὁ ἅγιος αὐτός Πατέρας μιλοῦσε γιά τήν μετάνοια.

1. Ἀρχίζοντας τήν ὁμιλία του ὁ ἱερός Χρυσόστομος ἐκφράζει τήν χαρά του ὅτι βρισκόμενος μεταξύ τῶν ἀκροατῶν τοῦ κηρύγματός του βρίσκεται στήν Ἐκκλησία. Καί ἡ Ἐκκλησία, λέγει, εἶναι Παράδεισος. Παράδεισος πού δέν ἔχει φίδι, ὅπως στόν ἄλλο ἐκεῖνο ἐπίγειο παράδεισο, πού τό φίδι ἐπείρασε τήν Εὔα καί τήν παραπλάνησε. Ἡ Ἐκκλησία, λέγει ἔπειτα, εἶναι ἡ κιβωτός τοῦ Νῶε, πού ἔσωσε ἀπό τόν κατακλυσμό τήν πιστή οἰκογένειά του. Ἤ – γιά νά τό ποῦμε καλύτερα – ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἀνώτερη ἀπό τήν κιβωτό τοῦ Νῶε. Γιατί ἐκείνη, ἡ παλαιά κιβωτός, πῆρε γεράκι καί ἔδωσε γεράκι. Πῆρε λύκο καί ἔδωσε λύκο. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως παίρνει γεράκι καί τό μεταβάλλει καί τό κάνει περιστέρι. Παίρνει λύκο καί δίνει ἀρνί, λέγει ὁ Χρυσόστομος. Δέν μεταβάλλει βέβαια ἡ Ἐκκλησία τήν φύση τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά μεταβάλλει τήν διάθεσή τους. Πῶς τό πετυχαίνει αὐτό; Μέ τό νά κηρύττει τήν μετάνοια. Καί ἔρχεται ἔτσι ὁ ἅγιος Πατέρας στό θέμα τό ὁποῖο θέλει νά μιλήσει.

Ἁμάρτησες ἄνθρωπε; Μετανόησε, λέγει ὁ Χρυσόστομος. «Μή ἀπογνῷς». Μήν ἀπελπίζεσαι. Ἁμαρτάνεις κάθε μέρα; Κάθε μέρα καί νά μετανοεῖς! Καί ὅπως κάνουμε στά παλαιά σπίτια, πού τούς βγάζουμε τά χαλασμένα, ὅταν τά βλέπουμε ἑτοιμόρροπα, τό ἴδιο νά κάνουμε καί γιά τήν ψυχή μας. Ἐπειδή παληώσαμε μέ τίς ἁμαρτίες, νά ἀνακαινιστοῦμε μέ τήν μετάνοια. Ἡ δική μας μετάνοια βέβαια, μόνη αὐτή, σάν ἀνθρώπινο ἔργο πού εἶναι, δέν ἔχει τήν δύναμη νά σβήσει τά ἁμαρτήματα. Ἀλλά ἡ μετάνοιά μας ἀναμιγνύεται  μέ τήν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ. Καί ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ δέν ἔχει μέτρο, εἶναι πολύ μεγάλη. Εἶναι σάν μιά μεγάλη θάλασσα. Ἐδῶ ὁ ἅγιος Χρυσόστομος χρησιμοποιεῖ ἕνα ἁπλό, ἀλλά ὡραῖο καί δυνατό παράδειγμα. Εἶπε ὅτι ἡ φιλανθρωπία καί ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι μεγάλη θάλασσα, εἶναι πέλαγος. Τά ἁμαρτήματά μας εἶναι κάρβουνα ἀναμμένα. Ὅταν μετανοοῦμε καί ἐξομολογούμαστε πετᾶμε τά ἁμαρτήματά μας, τά ἀναμμένα αὐτά κάρβουνα, τά πετᾶμε στήν θάλασσα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Ὅταν, χριστιανοί μου, πετάξουμε φωτιά στήν θάλασσα, δέν πιάνει φωτιά ἡ θάλασσα, ἀλλά τό ἀντίθετο, ἡ θάλασσα σβήνει τήν φωτιά. Τό ἴδιο καί ἐδῶ μέ τήν μετάνοια: Ἡ μεγάλη σάν πέλαγος φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ σβήνει τήν φωτιά τῶν ἁμαρτιῶν μας καί δικαιωνόμαστε! Σωζόμαστε!

2. Στήν συνέχεια ὁ ἅγιος Χρυσόστομος, χωρίς νά φύγει ἀπό τό θέμα του, τήν μετάνοια, συνιστᾶ στούς ἀκροατές του νά ἔρχονται νά ἀκούουν τό κήρυγμά του καί ἄς μήν ἐφαρμόζουν αὐτά πού τούς λέγει. Σᾶς εἶπα, τούς λέγει, νά μήν πηγαίνετε στά ἁμαρτωλά θέατρα, ἀλλά σεῖς δέν μέ ἀκούσατε καί πήγατε. Ἀλλά, μήν σταματήσετε νά ἔρχεστε στό κήρυγμα. Γιατί καί μέ τό νά πεῖτε «δέν τήρησα αὐτό πού ἄκουσα» κατά τό μισό τό τηρήσατε! Αὐτό εἶναι ἀρχή μετανοίας, γιατί αὐτός πού καί ἁπλᾶ εἶπε ὅτι δέν τήρησε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ κατηγόρησε τόν ἑαυτό του («κατέγνω σεαυτόν»). Καί ἔτσι θά τά καταφέρει κάποτε νά ἐφαρμόσει, νά τηρήσει αὐτό πού τώρα δέν μπόρεσε νά τηρήσει: «Ὁ γάρ καταγνούς ἑαυτοῦ ἐπί τῷ μή τηρῆσαι, ἐπί τό τηρῆσαι σπουδάζει»! Ναί, χριστιανοί μου! Τό νά κατηγοροῦμε τόν ἑαυτό μας ὅτι δέν ἐφαρμόζουμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ εἶναι καί αὐτό μετάνοια, εἶναι ἀρχή μετανοίας τοὐλάχιστον! Γι᾽ αὐτό ὁ Χρυσόστομος προτρέπει τούς ἀκροατές του νά ἔρχονται νά ἀκοῦν τήν διδασκαλία του καί ἄς μή μποροῦν ἀκόμη νά τήν ἐφαρμόσουν. «Φάρμακο», λέγει, εἶναι ἡ μετάνοια. Καί χρησιμοποιεῖ ἐδῶ καί ἄλλο παράδειγμα: Ὁ ἰατρός, ἄν δώσει μιά φορά τό φάρμακο στόν ἄρρωστο καί αὐτός δέν γίνει καλά, τί; Σταματάει νά τοῦ τό ξαναδώσει; Ὄχι, ἀλλά, ἀντίθετα, τοῦ τό δίνει συχνά μέχρι νά θεραπευθεῖ. Τό ἴδιο καί ὁ ἁμαρτωλός. Τό φάρμακο τῆς μετανοίας νά τό παίρνει συνέχεια. Πάντοτε νά ἐπιδιώκει ἀφορμές μετανοίας καί τέτοιες ἀφορμές τίς δίνει τό κήρυγμα. Ἀλλά καί ἕνα ἄλλο ὡραῖο παράδειγμα λέγει ὁ Χρυσόστομος, γιά νά κάνει καταληπτό τόν λόγο του. Εἶναι ἕνα δένδρο, λέγει, πού πρέπει νά κοπεῖ καί τό δένδρο ἔχει βαθειά τήν ρίζα του στό χῶμα. Γιά νά κοπεῖ, ὁ ξυλοκόπος τό κτυπᾶ μέ τήν ἀξίνη του ὄχι μόνο μιά φορά, ἀλλά πολλές - πολλές φορές. Ἔτσι, λέγει καί ὁ Χρυσόστομος στόν ἁμαρτωλό: Ἡ ξένη γυναίκα πού ἀγαπᾶς εἶναι ἕνα ἄκαρπο δένδρο, εἶναι δρῦς, πού κάνει βελανίδια, τροφή γιά τούς χοίρους. Καί ὁ λόγος μου, τό κήρυγμά μου – λέει ὁ Χρυσόστομος – εἶναι ἡ ἀξίνη, πού ἐλέγχει τήν ἁμαρτία σου καί κτυπᾶ αὐτό τό δένδρο γιά νά κοπεῖ. Ἀλλά δέν εἶναι δυνατόν νά πέσει αὐτό τό δένδρο, τό τόσο βαθειά ριζωμένο μέσα σου, δέν εἶναι δυνατόν νά πέσει μέ ἕνα ἤ καί μέ δύο ἤ καί περισσότερα ἀκόμη κηρύγματα. Θέλει συνεχῆ κτυπήματα. Ἔτσι καί ἁμαρτωλός: Πρέπει νά ζεῖ συνέχεια τήν μετάνοιά του, πρέπει νά ἐπιδιώκει πολλές εὐκαιρίες γιά νά μετανοήσει.

3. Ὁ ἅγιος Χρυσόστομος ἐπιμένει λέγοντας στόν ἁμαρτωλό: «Ἔλα στήν Ἐκκλησία, μή ντρέπεσαι»: «Μή αἰσχυνθῇς πάλιν εἰσελθεῖν εἰς τήν Ἐκκλησίαν», τοῦ λέγει: «Νά ντρέπεσαι νά ἁμαρτάνεις καί ὄχι νά ντρέπεσαι νά μετανοήσεις». «Αἰσχύνου ἁμαρτάνων, μή αἰσχύνου μετανοῶν», λέγει ἀκριβῶς στόν ἁμαρτωλό. Καί ἁρπαζόμενος ἀπό αὐτό πού εἶπε λέει γιά τό μεγάλο κακό πού πέτυχε ὁ διάβολος στούς ἁμαρτάνοντας.  Ποιό κακό; Τό ὅτι, ἐνῶ πρέπει νά ντρεπόμαστε ὅταν ἁμαρτάνουμε καί νά ἔχουμε χαρά καί καύχημα ὅταν μετανοοῦμε, ὁ διάβολος, πέτυχε τό ἀντίθετο: Μᾶς κάνει νά χαιρόμαστε ὅταν ἁμαρτάνουμε καί νά ντρεπόμαστε νά μετανοήσουμε. Λέγει ἀκριβῶς ὁ ἅγιος πατέρας: «Τήν τάξιν ὁ Σατανᾶς ἀντέστρεψε καί ἔδωκε τήν παρρησίαν τῇ ἁμαρτίᾳ καί τήν αἰσχύνην τῇ μετανοίᾳ»!... Καί ἀγανακτώντας ὁ Χρυσόστομος γιά τό κακό αὐτό φωνάζει καί λέγει στόν ἁμαρτωλό: «Ἄθλιε, ὅτε περιεπλέκου τῇ πόρνῃ οὐκ ᾐσχύνου, ἀλλ᾽ ὅτε ἦλθες μετανοεῖν, τότε αἰσχύνῃ; Διαβόλου ἐστι κακουργία αὕτη. Ὅτε ἐγίνου ἁμαρτωλός οὐκ ᾐσχύνου. Ὅτε γίνῃ δίκαιος αἰσχύνῃ;»!

4. Τέλος, στήν ὁμιλία του αὐτή περί μετανοίας ὁ Χρυσόστομος μᾶς λέει μία νόστιμη καί γλυκειά ἰδέα: Ὅτι μέ τήν μετάνοιά μας, πού ἐκδηλώνεται στήν ἐξομολόγηση, ὁ Θεός σβήνει ἐντελῶς τά ἁμαρτήματά μας καί δέν μένει κανένα ἴχνος ἀπ᾽ αὐτά. Καμιά «οὐλή» (= σημάδι) στήν ψυχή! Αὐτό δέν μπορεῖ νά τό πετύχουν οἱ ἰατροί. Γιατί ὁ ἰατρός θεραπεύει μέν τήν πληγή, ἀλλά καί φαίνονται τά ἴχνη τοῦ τραύματος στό σῶμα, πού χαλοῦν τήν ὀμορφιά του. «Ὁ δέ Θεός – λέει ὁ Χρυσόστομος – ὅταν ἐξαλείφῃ ἁμαρτήματα, οὐδέ οὐλήν ἀφίησιν, οὐδέ ἴχνος συγχωρεῖ μεῖναι, ἀλλά μετά τῆς ὑγιείας καί τήν εὐμορφίαν χαρίζεται, μετά τῆς ἀπαλλαγῆς τῆς κολάσεως καί δικαιοσύνην δίδωσι καί ποιεῖ τόν ἡμαρτηκότα ἴσον εἶναι τῷ μή ἡμαρτηκότι. Ἀναιρεῖ γάρ τό ἁμάρτημα καί ποιεῖ αὐτό μηδέ εἶναι, μηδέ γεγονέναι, οὕτω καθόλου αὐτό ἀναιρεῖ· οὐκ οὐλή, οὐκ ἴχνος»! Πολύ ὡραία ἡ περικοπή αὐτή, χριστιανοί μου, πολύ ὡραία!

Ἄς πῶ ὅμως ὅτι, ἄλλοι Πατέρες λέγουν ὅτι μέ τήν μετάνοιά μας ὁ Θεός συγχωρεῖ μέν τήν ἁμαρτία, ἀλλά παραμένει ἡ «οὐλή» τῆς ἁμαρτίας. Ὁ Χρυσόστομος, ἀντίθετα μ᾽ αὐτούς, ὑποστηρίζει ὅτι μέ τήν μετάνοιά μας ὁ Θεός ἐξαλείφει καί τήν «οὐλή» τῆς ἁμαρτίας. Καί ὑποστηρίζει αὐτό ὁ ἱερός πατέρας μέ ἐπιχείρημά του ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Καταφεύγει στό α´ κεφάλ. τοῦ Ἠσαΐου, στό ὁποῖο ὁ προφήτης, ἐλέγχοντας τόν ἰουδαϊκό λαό γιά τήν ἀποστασία του ἀπό τόν Θεό, τόν παριστᾶ σάν ἕνα σῶμα ὁλόκληρο πληγιασμένο, ἀπό τά πόδια μέχρι τό κεφάλι! Ὁλόκληρο τό σῶμα εἶναι «τραῦμα» καί «μώλωψ» καί «πληγή φλεγμαίνουσα», πού δέν μπορεῖ νά θεραπευθεῖ: «Οὐκ ἔστιν μάλαγμα ἐπιθεῖναι οὔτε ἔλαιον οὔτε καταδέσμους» (στίχ. 6). Καί ὅμως σ᾽ αὐτόν τόν ἀποστάτη λαό ὁ Θεός διά τοῦ προφήτου Ἠσαΐου ἀπευθύνει κήρυγμα μετανοίας καί τούς λέγει: «Λουσθῆτε, καθαρισθεῖτε, βγάλτε τίς πονηριές ἀπό τίς ψυχές σας» (στίχ. 16). Καί τότε, ἄν μετανοήσουν, ὑπόσχεται ὁ Θεός στόν λαό ὅτι «ἐάν ὦσιν αἱ ἁμαρτίαι ὑμῶν ὠς φοινικοῦν (= βαθύ κόκκινο χρῶμα), ὡς χιόνα λευκανῶ, ἐάν δέ ὦσιν ὡς κόκκινον, ὡς ἔριον λευκανῶ» (στίχ. 9). Ὁ δύσμορφος πρῶτα λαός γιά τά ἁμαρτήματά του, ὅπως μᾶς τόν εἶπε ὁ Ἠσαΐας, τώρα μέ τήν μετάνοιά του θά γίνει εὔμορφος καί πεντακάθαρος. Καί ὁ Χρυσόστομος ἐρωτᾶ. «Ποῦ οὐλή; Ποῦ ρυτίς; Ποῦ μελανίαι; Ποῦ σπίλος;»!

Χριστιανοί μου, ἄς μετανοήσουμε γιά τά ἁμαρτήματά μας, ὁποιαδήποτε καί ἄν εἶναι αὐτά. Ἡ εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ εἶναι μεγάλη, εἶναι θάλασσα, εἶναι πέλαγος, εἶναι ὠκεάνια βάθη.

Καλή μετάνοια σέ ὅλους μας!

Μέ πολλές εὐχές, † Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

πηγή:  http://aktines.blogspot.gr