Ἱστορική ὕπαρξη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Οἱ μαρτυρίες τῶν ἱστορικῶν τῆς ἐποχῆς. Οἱ διωγμοί. Ἀρχαιολογικά εὑρήματα

 Εδώ το προηγούμενο

Κεφάλαιο Δ΄

Ὁ Χριστιανισμός

 ἡ μόνη

 ἀληθινή πίστη

Α. Ἱστορική ὕπαρξη

τοῦ Ἰησοῦ

Χριστοῦ  (σελ.77-87)

Ὑπάρχουν ὅμως κάποιοι κατήγοροι τῆς χριστιανικῆς πίστεως πού ἀμφισβητοῦν ἀκόμη καί τήν ἱστορική παρουσία τοῦ Χριστοῦ

πάνω στή γῆ. Καί λένε: ὁ Χριστός δέν ὑπῆρξε ποτέ. Εἶναι ἕνα μυθικό πρόσωπο πού κατασκεύασε τό ἱερατεῖο στήν ἐποχή τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, 300 χρόνια μετά ἀπό τήν ἐποχή στήν ὁποία ἔζησε.

Ἡ κατηγορία αὐτή στίς μέρες μας ἀποδεικνύεται ἀστεία, ὄχι μόνο διότι ἡ ἱστορική παρουσία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀποδεικνύεται ἀπό πολλούς ἱστορικούς, Ἑβραίους καί ἐθνικούς, καί ἀπό ἀμέτρητα ἀρχαιολογικά εὐρήματα, ἀλλά πολύ περισσότερο διότι μέ τίς σύγχρονες ἐπιστημονικές μεθόδους ἀποδεικνύεται ὅτι τά ἱερά Εὐαγγέλια γράφτηκαν ὅλα μέσα στόν πρῶτο μ.Χ. αἰώνα.

Ἄς τά δοῦμε ὅμως ὅλα αὐτά μέ τή σειρά.

1.Οἱ μαρτυρίες τῶν ἱστορικῶν τῆς ἐποχῆς (σελ.78-80)

Μαρτυρίες πού ἐπιβεβαιώνουν τήν ἱστορική ὕπαρξη τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ χριστιανισμοῦ ἔχουμε ἀπό τούς ἑξῆς ἱστορικούς:

α.Ἑβραϊκές πηγές

·        Ὁ ἱστορικός Ἰώσηπος (37-94 μ.Χ.)

·        ἡ ραββινική φιλολογία

·        τό Ταλμούδ.

β.Εἰδωλολατρικές πηγές

Ἐξωχριστιανικές μαρτυρίες γιά τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καί γιά τήν ἱστροική παρουσία τῶν χριστιανῶν ἔχουμε ἀπό 34 συγγραφεῖς, πού ἔγραψαν τά κείμενα τους ἀπό τό 70 μ.Χ. μέχρι τό 400 περίπου μ.Χ.

Τούς ἀναφέρουμε κατά χρονολογική σειρά:

1.Πλίνιος (23-79)

2.Τάκιτος (50-120)

3.Πλίνιος Σεκοῦνδος (γράφει τό 111)

4.Τραϊανός αὐοτοκράτορας (γράφει τό 112)

5.Ἐπίκτητος (120)

6.Ἀδριανός αὐτοκράτορας (γράφει τό 121)

7.Σουητώνιος (γράφει τό 117-160)

8.Ἀντωνῖνος Πίος αὐτοκράτορας (137-161)

9.Ἀπουλήιος (γράφει 137-161)

10.Μᾶρκος Αὐρήλιος αὐτοκράτορας (161-177)

11.Λουκιανός (γράφει 165-167)

12.Κέλσος (γράφει 177-178)

13.Συστρατιώτης Ἀλεξάμενου (193-211)

14.Δίων Κάσσιος (γράφει 211-230)

15.Αἴλιος Σπαρτιανός (γράφει 284-305)

16.Αἴλιος Λαμπρίδιος (γράφει 284-305)

17.Γαλλιηνός αὐτοκράτορας (γράφει 260)

18.Ἀμέλιος (210-280)

19.Αὐρηλιανός αὐτοκράτορας (γράφει 273-275)

20.Φλάβιος Βοπίσκος (γράφει 284-305)

21.Διοκλητιανός αὐτοκράτορας (γράφει 303)

22.Μαξιμιανός αὐτοκράτορας (γράφει 303)

23.Πορφύριος (γράφει 300-310)

24.Γαλέριος αὐτοκράτορας (γράφει 305-311)

25.Μαξιμῖνος Δάια αὐτοκράτορας (307-313)

26.Σαβῖνος (307-311)

27.Πλαστογράφος ἐπικρ. Μαξιμίνου (311-313)

28.Λικίνιος αὐτοκράτορας (308-323)

29.Κωνσταντῖνος αὐτοκράτορας (γράφει 311-313)

30.Ἰουλιανός αὐτοκράτορας (361-363)

31.Λιβάνιος (314-393)

32.Ἀμμιανός Μαρκελλῖνος (332-400)

33.Εὐνάπιος (γράφει 400-414)

34.Ζώσιμος (γράφει 415-450)

*Τά στοιχεῖα πού παραθέτουμε, ἀντλοῦμε ἀπό τά ἑξῆς βιβλία:

1.Π.Ν. Τρεμπέλα, Ἀπολογητικαί Μελέται, τομ. Ε΄, ἔκδ. «Ὁ Σωτήρ», σελ. 16-37.

2.Ἀρχιμ. Λεωνίδα Διαμαντόπουλου, Ἰησοῦς ὁ Χριστός ὡς ἱστορκή προσωπικότης, ἔκδ. «Ὁ Σωτήρ», σελ. 73-96.

3.Κωνσταντίνου Σιαμάκη, δρ. Θ., Ἐξωχριστιανικές μαρτυρίες γιά τόν Χριστό καί τούς χριστιανούς, σελ. 7-10.

Γράφει ὁ Κων. Σιαμάκης στό βιβλίο του Ἐξωχριστιανικές μαρτυρίες γιά τό Χριστό καί τούς χριστιανούς.

«Οἱ συγγραφεῖς αὐτοί εἶναι ἱστορικοί, ἐπιστολογράφοι, ρήτορες, σοφιστές, φιλόσοφοι, φυσιογνῶστες, ὑψηλόβαθμοι ἀξιωματοῦχοι καί αὐτοκράτορες τοῦ ρωμαϊκοῦ κράτους. Σχεδόν ὅλοι τους γράφουν ἐχθρικά γιά τό Χριστό καί τούς χριστιανούς. Αὐτό ὅμως ἀκριβῶς ἀποτελεῖ ἀπόδειξη τῆς ἱστορικῆς πραγματικότητας τοῦ Χριστοῦ καί τῶν χριστιανῶν.

Ἀπό τούς 34 αὐτούς συγγραφεῖς σώζονται 116 κείμενα. Ἀπό τά 116 αὐτά κείμενα τά 26 εἶναι αὐτοκρατορικά διατάγματα, τά 49 εἶναι ἱστορικά, τά 38 φιλολογικά καί ποικίλης φύσεως, καί τά 3 εἶναι εἰδικά ἀντιχριστιανικά συγγράμματα. Ἀπό αὐτά τά κείμενα τά 68 εἶναι γραμμένα στά Ἑλληνικά, τά 43 στά Λατινικά καί τά 5 καί στίς δύο γλῶσσες».

2.Οἱ διωγμοί (σελ.80-84)

Μία ἀπό τίς μεγαλύτερες ἀποδείξεις τῆς ἱστορικῆς ὑπάρξεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι οἱ διωγμοί ἐναντίον τῶν χριστιανῶν. Μέσα στούς τρεῖς πρώτους αἰῶνες τοῦ χριστιανισμοῦ ἀναφέρονται ἀμέτρητοι διωγμοί. Οἱ διῶκτες ἔχοντας στά χέρια τους τήν ἐξουσία καί τούς νόμους πολέμησαν μέ λύσσα τούς χριστιανούς: μέ ἀπειλές καί σκληρά βασανιστήρια, μέ ἐξορίες καί θανατώσεις. Αὐτοί ὅμως οἱ διωγμοί, ὡς ἀδιαμφισβήτητα ἱστορικά γεγονότα, ἀποτελοῦν ἀτράνταχτες ἀποδείξεις τῆς ἱστορικῆς ὑπάρξεως τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας Του. Διότι ἐάν ὁ Χριστός δέν ἦταν ὑπαρκτό πρόσωπο, τότε ποιόν πολεμοῦσαν οἱ Ρωμαῖοι αὐτοκράτορες καί διοικητές; Καί πῶς προέκυψαν τά ἑκατομμύρα τῶν μαρτύρων, ἐάν ὁ Χριστός δέν ὑπῆρξε ποτέ; Ἀλλά καί γιά ποιό λόγο ὅλες αὐτές οἱ ἀμέτρητες στρατιές τῶν μαρτύρων ὑπέστησαν σκληρά μαρτύρια καί θυσίασαν τή ζωή τους; Γιά ἕνα ἀνύπαρκτο πρόσωπο; Ἔχυσαν τό αἷμα τους μέ τέτοιους φρικτούς τρόπους γιά ἕνα πρόσωπο πού δέν ὑπῆρξε ποτέ;

α.Οἱ ἰουδαϊκοί διωγμοί

Οἱ πρῶτοι διωγμοί ξεκίνησαν  ἀπό τούς Ἰουδαίους καί κορυφώθηκαν σέ τρεῖς χρονικές στιγμές:

·        Ὁ πρῶτος βίαιος διωγμός ξέσπασε τό 35 μ.Χ. ἀπό τούς ἀρχιερεῖς καί τό Ἰουδαϊκό Συνέδριο καί κατέληξε στό μαρτύριο τοῦ ἀρχιδιακόνου Στεφάνου καί τόν διασκορπισμό τῶν χριστιανῶν στήν Ἰουδαία καί τή Σαμάρεια.

·        Ἀκολούθησε ὁ δεύτερος σκληρός διωγμός τό 42 μ.Χ. ἀπό τόν Ἡρώδη Ἀγρίππα, κατά τόν ὁποῖο ἀποκεφαλίσθηκε ὁ ἀπόστολος Ἰάκωβος, ὁ ἀδελφός τοῦ Ἰωάννου, καί πολλοί Ἰουδαῖοι χριστιανοί διασκορπίσθηκαν σ’ ὅλη τή Μεσόγειο.

·        Ὁ τρίτος διωγμός ἐκδηλώθηκε τό 62 μ.Χ. ἀπό τόν ἀρχιερέα Ἄνανο, σέ περίοδο σχετικῆς ἀκυβερνησίας, πρίν δηλαδή ἀναλάβει τά καθήκοντά του ὁ νέος Ρωμαῖος διοικητής τῆς Παλαιστίνης Ἀλβῖνος, καί κορυφώθηκε μέ τό θάνατο τοῦ πρώτου ἐπισκόπου Ἰεροσολύμων, τοῦ Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου. Οἱ διωγμοί τῶν Ἰουδαίων ἐναντίον τῶν χριστιανῶν σταμάτησαν τό 70 μ.Χ. μέ τήν καταστροφή τῆς Ἰερουσαλήμ ἀπό τούς Ρωμαίους.

β.Οἱ ρωμαϊκοί δωγμοί

Οἱ διωγμοί τῶν χριστιανῶν ἀπό τούς Ρωμαίους αὐτοκράτορες ἐξαπολύθηκαν μέσα στούς τρεῖς πρώτους αἰῶνες τοῦ χριστιανισμοῦ. Οἱ πιό σκληροί διωγμοί κηρύχθηκαν ἀπό τούς ἑξῆς αὐτοκράτορες:

Νέρωνα (64 μ.Χ.)

Δομετιανό (81-96 μ.Χ.)

Τραϊανό (98-117 μ.Χ.)

Ἀδριανό (117-138 μ.Χ.)

Ἀντωνίνο (138-161 μ.Χ.)

Μᾶρκο Αὐρήλιο (161-180 μ.Χ.)

Σεπτίμιο Σεβῆρο (193-211 μ.Χ.)

Μαξιμῖνο (173-238 μ.Χ.)

Δέκιο (διάταγμα 249-250 μ.Χ.)

Βαλεριανό (διάταγμα 257-258 μ.Χ.)

Διοκλητιανό (διάταγμα 303-304 μ.Χ.)

Γαλέριο (305-311 μ.Χ.)

Οἱ διωγμοί σταμάτησαν ἐπίσημα τό 313 μ.Χ. μέ τό διάταγμα τῶν Μεδιολάνων περί ἀνεξιθρησκείας, τό ὁποῖο ἐξέδωσε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος  σέ συμφωνία μέ τόν Λικίνιο. Παρ’ ὅλα αὐτά ὅμως πραγματοποιήθηκαν κάποιοι διωγμοί καί στή συνέχεια ἀπό τούς ἑξῆς αὐτοκράτορες:

Μαξιμῖνο Δάια (309-313 μ.Χ.)

Λικίνιο (307-324 μ.Χ.)

Σήμερα μετά ἀπό συστηματική ἔρευνα γνωρίζουμε ὅτι κατά τούς διωγμούς τῶν τριῶν πρώτων αἰώνων τοῦ χριστιανισμοῦ ἔχουμε 11.000.000 περίπου μάρτυρες. Καί ὑπάρχουν καί ἄλλοι ἄγνωστοι, ἴσως πολύ περισσότεροι.

Οἱ διωγμοί τῆς ρωμαϊκῆς ἐξουσίας ἦταν οἱ πιό ἄγριοι καί ἀπάνθρωποι διωγμοί πού ἔγιναν ποτέ.

Οἱ διῶκτες χρησιμοποιοῦσαν κάθε λογῆς φρικιαστικά βασανιστήρια γιά νά κάμψουν τούς μάρτυρες: τούς μαστίγωναν, τούς ξέσχιζαν τίς σάρκες, ἔκαιγαν τίς πληγές τους μέ ἀναμμένα κάρβουνα· τούς ἔκαιγαν ὁλόκληρους μέ πυρακτωμένο μολύβι ἤ τούς ἄλειφαν μέ πίσσα, τούς κρεμοῦσαν πάνω σέ στύλους καί τούς ἔκαιγαν γιά νά φωτίζουν τή νύχτα τά ἀνάκτορα τῆς Ρώμης· τούς στρέβλωναν τά χέρια καί τά πόδια, τούς διαμέλιζαν ἤ τούς ἀκρωτηρίαζαν, τούς ἔβγαζαν τά μάτια, τά μαλλιά, τά νύχια· τούς ἔπνιγαν, τούς λιθοβολοῦσαν ἤ τούς ἀποκεφάλιζαν· τούς σταύρωναν, τούς ἔριχναν στά θηρία ἤ στά τηγάνια, τούς ἔγδερναν ζωντανούς...

Τέτοιους σκληρούς διωγμούς ἀντιμετώπισαν οἱ χριστιανοί τῶν τριῶν πρώτων αἰώνων. Καθημερινά ὁδηγοῦνταν στό μαρτύριο. Καί θριάμβευσαν. Μέ τόν ἡρωισμό τους καί τήν πίστη τους ἐξευτέλισαν τούς διῶκτες τους. Στά τριακόσια αὐτά χρόνια σατανικῶν διωγμῶν ἔχουμε ἔντεκα ἑκατομμύρια μαρτύρων, ἀμέτρητους τάφους στίς κατακόμβες, ποταμούς αἵματος. Τά πρόβατα πολέμησαν μέ τούς λύκους, μέ θηρία ἀνήμερα καί ἀναρίθμητα. Μέ τά πρόβατα νίκησαν καί διασκόρπισαν καί λύκους καί ὅλα τά φοβερά καί αἱμοβόρα θηρία.

γ.Ὁ θρίαμβος τοῦ Χριστοῦ

Οἱ διωγμοί ἐναντίον τῶν χριστιανῶν ἀποτελοῦν τή μεγαλύτερη ἀπόδειξη γιά τήν κυριαρχία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μέσα στήν ἱστορία. Διότι οἱ διωγμοί ἐξαφάνισαν ἀπό τό πρόσωπο τῆς γῆς ἀμέτρητα ἑκατομμύρια πιστῶν, τά πιό ἐκλεκτά μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Μέ βάση λοιπόν τή λογική οἱ χριστιανοί θά ἔπρεπε νά εἶχαν ἐξαλειφθεῖ πλήρως ἀπό τόν πλανήτη. Γι’ αὐτό ἄλλωστε καί οἱ διῶκτες ἰσχυρίζονται ὅτι θριάμβευσαν, ὅτι ἐξαφάνισαν τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Ὤσπου κάποια στιγμή χάθηκαν στιγματισμένοι κι αὐτοί καί τά ἔργα τους. Καί ὄχι μόνο οἱ διῶκτες τῶν πρώτων χριστιανικῶν χρόνων, ἀλλά ὅλοι οἱ διῶκτες τῆς χριστιανικῆς πίστεως: οἱ Ἄβαροι, οἱ Πέρσες, οἱ Ἄραβες, οἱ Μογγόλοι, οἱ διῶκτες τῆς τουρκοκρατίας, οἱ ἄθεοι διῶκτες τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως καί ὅποιοι ἄλλοι.

Κι αὐτός πού ἔμεινε νικητής καί θριαμβευτής τῆς ἱστορίας εἶναι ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός ὁ Ναζωραῖος. Διότι Αὐτός δέν εἶναι ἕνας ἄνθρωπος πού κινδυνεύει, ἀλλά ὁ Θεός πού σώζει. Εἶναι ὁ ρυθμιστής τῆς ζωῆς τοῦ κόσμου. Στά χέρια Του εἶναι ἡ ζωή τῶν λαῶν καί τῶν κρατῶν. Στά χέρια Του βρίσκεται ἡ Ἐκκλησία Του καί ὁ λαός. Αὐτός ἀνατρέπει κάθε ὑπερφίαλο ἡγέτη πού τολμᾶ νά σταθεῖ ἐμπόδιο στό δρόμο Του.

Ἀρχαιολογικά εὑρήματα (σελ. 84-85)

Ὑπάρχουν ἀμέτρητα ἀρχαιολογικά εὑρήματα πού ὄχι ἁπλῶς μᾶς δίνουν ἐνδείξεις, ἀλλά καί ἀποδείξεις, ὅτι ὁ Χριστός καί οἱ μαθητές Του εἶναι ἱστορικά πρόσωπα καί ὅτι τά ἱστορικά γεγονότα τοῦ Εὐαγγελίου εἶναι ἀληθινά. Ἀποδεικνύουν ἀκόμη ὅτι οἱ πόλεις καί τά διοικητικά, κοινωνικά, οἰκονομικά, πολιτιστικά στοιχεῖα πού ἀναφέρει τό Εὐαγγέλιο ὑπῆρχαν πραγματικά στήν ἐποχή πού ἀναφέρονται.  

Γι’ αὐτό ἡ Ἀρχαιολογία ἔχει ἀνασκευάσει πολλές φορές τούς ἰσχυρισμούς τῶν κατηγόρων τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Τά ἀρχαιολογικά εὑρήματα ὄχι μόνο ἐπιβεβαιώνουν μέχρι λεπτομερειῶν τίς ἱστορικές διηγήσεις τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἀλλά καί μᾶς ἀποκαλύπτουν πολύ περισσότερα στοιχεῖα γιά τά βιβλικά πρόσωπα· μᾶς συπληρώνουν τήν εἰκόνα γιά τίς συνθῆκες τῆς ζωῆς τους καί τῆς ἐποχῆς πού ἔζησαν. Ἐπιπλέον καμία ἀρχαιολογική ἀνακάλυψη δέν ἔχει ἔλθει σέ ἀντίθεση μέ κάποια βιβλική ἀναφορά. Γι’ αὐτό πολλοί κατήγοροι τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἔχουν πλέον σταματήσει τήν πολεμική τους. Ἄλλοι πάλι ἄλλαξαν στάση ζωῆς καί ἔγιναν ὑποστηρικτές τῆς ἀξιοπιστίας τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Κι ὅσο περισσότερα ἀρχαιολογικά εὑρήματα ἔρχονται στό φῶς, τόσο οἱ ἀποδείξεις πού ἐπαληθεύουν τήν ἱστορικότητα τῶν βιβλικῶν προσώπων πολλαπλασιάζονται. Τά εὑρήματα πού ἀνασύρονται ἀπό τά βάθη τῆς γῆς καί ἦταν θαμμένα ἐπί αἰῶνες εἶναι τόσο καταπληκτικά, ὥστε ξαναζωντανεύουν μπροστά μας τά πρόσωπα καί τίς διηγήσεις τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί προσφέρουν ἀδιάσειστα ἐπιχειρήματα γιά τήν ἱστορικότητά τους*.

*Περισσότερα στοιχεῖα μπορεῖς νά βρεῖς στό βιβλίο Ν.Π. Βασιλειάδη, Ἀρχαιολογία καί Ἁγία Γραφή, ἔκδ. «Ὁ Σωτήρ», σελ. 304-366.

4.Ἡ Καινή Διαθήκη, τό πιό ἀξιόπιστο βιβλίο (σελ.85-86)

Ἡ Καινή Διαθήκη, πού μᾶς δίνει τίς πιό λεπτομερειακές μαρτυρίες γιά τόν Ἰησοῦ Χριστό, μέ βάση τά ἐπιστημονικά κριτήρια εἶναι τό πιό ἀξιόπιστο βιβλίο σ’ ὅλο τόν κόσμο.

Γιά νά τό καταλάβουμε αὐτό θά πρέπει νά ἀναφέρουμε ὅτι ἀπό τό δεύτερο σέ ἀξιοπιστία βιβλίο, πού εἶναι ἡ Ὁμήρου Ἰλιάδα, ἔχουν σωθεῖ μόνο 643 κώδικες. Καί ὁ παλαιότερος κώδικας ἀπό αὐτούς εἶναι μετά τό 1200 μ.Χ., δηλαδή 2.000 χρόνια μετά τή συγγραφή της.

Ἐνῶ γιά τήν Καινή Διαθήκη ἔχουν σωθεῖ 2.500 κώδικες πού περιέχουν μεγάλα ἀποσπάσματά της. Καί προέρχονται ἀπό ὅλο τό χριστιανικό κόσμο! Τό σημαντικότερο ὅμως εἶναι ὅτι ἀπό αὐτούς τούς κώδικες οἱ παλαιότεροι, ὁ σιναϊτικός, ὁ βατικανός καί ὁ ἀλεξανδρινός, γράφτηκαν γύρω στό 250 μ.Χ. Δηλαδή 200 χρόνια μετά τήν ἐποχή πού τά ἔγραψαν οἱ συγγραφεῖς τῆς Καινῆς Διαθήκης. Αὐτό τί δείχνει; Ὅτι τό πλέον ἀξιόπιστο βιβλίο ὅλου τοῦ κόσμου εἶναι ἡ Καινή Διαθήκη. Ἄρα δέν εἶναι ἕνα βιβλίο πού γράφτηκε πολύ ἀργότερα καί περιέχει παραμύθια γιά ἕνα ἀνύπαρκτο πρόσωπο. Καί οἱ κώδικες πού μᾶς σώζονται ἀντέγραψαν τούς παλαιότερους πρίν ἀκόμη ἔλθη ὁ Μέγας Κωνσταντίνος, πρίν ἑδραιωθεῖ ὁ χριστιανισμός, πρίν δημιουργηθοῦν ἐκεῖνες οἱ πολιτικές συνθῆκες πού θά μποροῦσαν νά κατασκευάσουν μιά ψεύτικη θρησκεία*.

*Περισσότερα στοιχεῖα μπορεῖς νά βρεῖς στό βιβλίο Π.Ν. Τρεμπέλα, Ἀπολογητικαί Μελέται, τομ. Ε΄, ἔκδ. «Ὁ Σωτήρ» σελ. 37-57.

 

Μάριος Ν. Δομουχτσῆς

Σέ ποιόν Θεό νά πιστέψω;

(σελ. 75-86)

Ἔκδοση Πέμπτη

ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ «Ο ΣΩΤΗΡ»

ΑΘΗΝΑ 2013