Διαβουλεύσεις τοῦ Γρηγορίου μέ κακόδοξους ἐπισκόπους. Ἀρχίζει ἐργασίες ἡ Β΄ Οἰκουμενική Σύνοδος - Ἐπίσημη ἐνθρόνιση τοῦ Γρηγορίου

Ὁ Θεοδόσιος γύρισε καί κάθισε στό θρόνο. Φώναξε τούς ἀνώτερους αὐλικούς, τόν ἔπαρχο τῆς Κωνσταντινούπολης καί ἄλλους ἐπίσημους. Μίλησε σ’ ὅλους τούς ἐπισκόπους καί ὑποσχέθηκε συμπαράσταση στό ἔργο τους. Οἱ ἀξιωματοῦχοι τοῦ παλατιοῦ θά ἤτανε στή διάθεση τῶν συνοδικῶν ἐπισκόπων.

Ὅλοι, ἐπίσκοποι καί ἀξιωματοῦχοι, γνωρίζανε πλέον πολύ καλά ποιά πρόσωπα θά παίζανε ρόλο ἀποφαστιστικό στή Σύνοδο καί στά ἐκκλησιαστικά. Ὁ Μελέτιος καί ὁ Γρηγόριος. Καί στούς δύο εἶχε σεβασμό κι ἐμπιστοσύνη ἀπόλυτη ὁ αὐτοκράτορας. Καί οἱ δύο ὑπερεῖχαν μέ διαφορά. Ὁ ἕνας, πιό σεβάσμιος καί πιό συνετός ἀπ’ ὅλους τούς ἐπισκόπους, ὁ Μελέτιος. Ὁ δεύτερος, πιό σπουδαῖος θεολόγος ἀπ’ ὅλους καί σγχρόνως ἐπίσκοπος τῆς πρωτεύουσας.

Ἔτσι, χωρίς πολλές συνεννοήσεις καί πρίν ἀκόμη μαζευτοῦν καί οἱ ἑκατονπενήντα ἐπίσκοποι τῆς Συνόδου, ὁ Γρηγόριος ἀνέλαβε τό θεολογικό ἔργο. Ἡ ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνόδου δέν εἶχε γίνει. Ἔπρεπε νά τακτοποιηθοῦν πρῶτα τά ἐπείγοντα θέματα. Ὅσοι θά ἔπαιρναν κανονικά μέρος στή Σύνοδο, ἔπρεπε νά εἶναι ὀρθόδοξοι, νά ἔχουν ἀποδεχτεῖ τὴν ὀθρή πίστη. Στή Σύνοδο θά ἐπικύρωναν τήν πίστη αὐτή. 

Ἀλλά πρόσκληση γιά τή Σύνοδο εἴχανε πάρει καί οἱ λεγόμενοι μακεδονιανοί. Αὐτοί, πού ἤτανε ὁμοιουσιανοί καί πνευματομάχοι, φτάνανε τούς τριανταέξη. Μ’ αὐτούς, λοιπόν, ἀρχίσανε οἱ θεολογικές συζητήσεις. Ὑπεύθυνος ἀπό πλευρᾶς ὀρθοδόξων, ποιός ἄλλος; ὁ Γρηγόριος. Τούς ἄκουσε, τούς ἐξήγησε ποιά εἶναι ἡ ἀλήθεια, τούς ἀνέλυσε γιατί καί ποῦ σφάλλανε. Μέ ἤπιο τρόπο. Ἤλπιζε ὁ Γρηγόριος, ὅπως καί ὅλοι, ὅτι οἱ συζητητές του θ’ ἀλλάζανε γνώμη. Λίγοι ὅμως ἀλλάξανε. Οἱ περισσότεροι, τή στιγμή ἐκείνη τουλάχιστον, μείνανε στήν πλάνη τους. Ἑπομένως δέν εἴχανε θέση στή Σύνοδο κι ἐγκαταλείψανε τήν Πόλη.

Πρίν τελειώσουνε οἱ διαβουλεύσεις, πού εἶχε ὁ Γρηγόριος μέ τούς κακόδοξους ἐπισκόπους, ἔγινε ἡ ἐπίσημη ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν. Στίς ἀρχές τοῦ Μάη τοῦ 381. Οἱ συνοδικοί ὅλοι πήγανε στή χρυσοποίκιλη αἴθουσα τοῦ παλατιοῦ. Τά ἐθιμοτυπικά. Καί ὁ αὐτοκράτορας μέ τή σειρά του, ἐπισκέφτηκε τούς συνοδικούς στήν Ἁγία Εἰρήνη, ὅπου συνεδριάζανε.

Ὅσο γιά τόν πρόεδρο τῆς Συνόδου, δέ χρειάζεται συζήτηση. Ὁ Μελέτιος, βέβαια. Χωρίς ἀντιδράσεις, ὁμόφωνα. Ἤτανε ἀπ’ ὅλους δεκτός, σέμνωμα τῆς Ἐκκλησίας, ἥρωας τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὁ Γρηγόριος, μόλις τελείωσε τίς διαβουλεύσεις μέ τούς κακόδοξους, εἶχε προβλήματα μέ τήν ὑγεία του. Καί δέν μπροῦσε νά προβληθεῖ γιά πρόεδρος, ἀφοῦ συνειδητά ἤ ἀσυνείδητα ἄφησε τήν ἐκκρεμότητα τῆς ἐνθρονίσεώς του.

Ὁ Μελέτιος, ὡς πρόεδρος τώρα, τακτοποίησε τήν ἐκκρεμότητα τοῦ Γρηγορίου. Ἔβλεπε, ὁ πρακτικός αὐτός γέροντας, πού δέν ἤτανε σπουδαῖος θεολόγος, ἔβλεπε στό πρόσωπο τοῦ Γρηγορίου τό μεγάλο θεολόγο τῆς Ἐκκλησίας. Ἐκτίμησε ὀρθά τή μοναδική του προσφορά στήν ἀνάσταση τῆς Ὀρθοδοξίας μέσα στήν πρωτεύουσα κι ἔξω ἀπ’ αὐτήν. Τήν πρώτη κιόλας ἡμέρα τῶν κανονικῶν ἐργασιῶν τῆς Συνόδου, πρότεινε τήν ἐπίσημη ἐνθρόνιση τοῦ Γρηγορίου στό θρόνο τῆς πρωτεύουσα. Ὅλοι τή θεωρήσανε αὐτονόητη, ἀντίρρηση καμμία.

Ἀντίρρηση μόνο εἶχε ὁ ἴδιος ὁ Γρηγόριος. Ὁ Μελέτιος δέν τόν εἶχε σχετικά ἐνημερώσει. Καί ἡ πρόταση τοῦ προέδρου ἔγινε τήν ὥρα, πού στή Σύνοδο βρισκότανε καί ὁ αὐτοκράτορας. Μέ τό ἄκουσμα τῆς πρότασης, λοιπόν, ὁ Γρηγόριος θορυβήθηκε. Διαμαρτυρήθηκε. Ζήτησε ἀναβολή. Ὁ πρόεδρος μέ τούς συνοδικούς ἐπιμένανε καί ὁ αὐτοκράτορας ἔδειχνε ἱκανοποίηση.

Ὁ Γρηγόριος, πού ἀπό χαρακτήρα δέν ἀγαποῦσε ἀξιώματα καί δημοσιότητα, κοίταξε γύρω του φοβισμένα. Ἡ καρδιά του κτυποῦσε ἄρρυθα καί τό μυαλό του σταματησε. Ἀλλά μόνο γιά λίγο. Κινήθηκα πάλι γρήγορα. Σάν ἀστραπή τοῦ πέρασσε ἡ σκέψη ὅτι ἀπό τό μεγάλο θρόνο τῆς πρωτεύουσας, θά μπορεῖ νά κάνει πολλά γιά τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας. Θά μποροῦσε νά ἑνώσει Ἀνατολή καί Δύση, πού ἄπρεπα βρίσκονταν σέ διχόνοια. Ἐκεῖνος εἶχε πνεῦμα διαλλακτικό καί θά τά κατάφερνε. Θά ’φερνε πνευματικά τήν μιά κοντά στήν ἄλλη. Θά τούς ἐξηγοῦσε πώς οἱ διαφορές τους στά θεολογικά ὀφείλονται στούς ὅρους, στίς λέξεις π.χ. πρόσωπο καί ὑπόσταση.

Οἱ σκέψεις αὐτές καί ἡ βαθιά του ἀγάπη γιά τούς ὀρθοδόξους τῆς πρωτεύουσας γεμίσανε τό εἶναι του. Καί σιγά-σιγά τόν ἠρέμησαν. Τότε, ἔσκυψε τό κεφάλι, εἶπε τό ναί κι ἔγινε ἡ ἐνθρόνισή του ὡς ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινούπολης. Ἔγινε, καθώς φαίνεται, τήν ὥρα ἐκείνη, χωρίς ἰδιαίτερους πανηγυρισμούς καί τελετές. Τήν ἄλλη μέρα τό πρωί, πρίν ἀρχίσουνε οἱ συνεδριάσεις, τελέστηκε ἡ θεία Λειτουργία στήν Ἁγία Εἰρήνη. Ὁ Γρηγόριος στάθηκε στό μέσο στήν κορυφή τοῦ σύνθρουνου, πού βρισκότανε στό ἱερό Βῆμα.

Θαυμάζει κανείς τήν ἱερή συγκυρία. Τήν ἐποχή πού ὁ ἐπίσκοπικός θρόνος τῆς Κωνσταντινούπολης ἀνεβαίνει σέ κύρος κι ἐπιρροή, τή στιγμή πού παίρνει τήν ἀξία τοῦ θρόνου τῆς Ρώμης, τότε ἀκριβῶς ἐνθρονίζεται σ’ αὐτόν ἐπίσημα ὁ μεγαλύτερος θεολόγος ὅλων τῶν ἐποχῶν, ἡ ἐπιβλητικότερη θεολογική μορφή τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ πληγωμένος Ἀετός (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)

(ἀφηγηματικὴ Βιογραφία)

   (σελ.247-249)

  Στυλιανοῦ Γ. Παπαδοπούλου Καθηγητή Πανεπιστημίου

Ἔκδοση Δ΄

Ἀποστολική διακονία

εδώ το προηγούμενο