Ποιος άρτος της Θείας Κοινωνίας είναι σωστός, ο ένζυμος ή ο άζυμος;

Ένζυμος άρτος είναι το ψωμί που γίνεται με ζύμη. Το αλεύρι όταν ζυμωθεί με νερό και ζύμη, τότε φουσκώνει. Άζυμος άρτος είναι το ψωμί, που γίνεται χωρίς ζύμη και γι’ αυτό είναι αφούσκωτο. Οι Εβραίοι την τελευταία βραδιά πριν την έξοδο από την Αίγυπτο έψησαν άζυμο άρτο, για να προλάβουν να προετοιμαστούν. Γι’ αυτό κάθε Πάσχα τρώνε άζυμο άρτο.

Την Πέμπτη που έφαγε ο Χριστός στο Μυστικό Δείπνο και έδωσε το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, δεν έφαγε το πασχαλινό δείπνο των αζύμων, αλλά δείπνο με ένζυμο άρτο. Αυτό συμπεραίνεται από πολλές πλευρές.

Οι θρησκευτικοί άρχοντες, αν είχε αρχίσει η εορτή του Πάσχα από την Πέμπτη το απόγευμα, δε θα μπορούσαν να συλλάβουν το Χριστό, ούτε να συγκαλέσουν την επομένη συνέδριο, για να

Τον δικάσουν. Ο Θεός είπε στο Μωυσή ότι: καμία εργασία δε θα γίνεται τις ημέρες των αζύμων (Εξ. 12,16). Επίσης, αν είχε αρχίσει το Πάσχα από την Πέμπτη το απόγευμα, ο Σίμων Κυρηναίος δε θα γύριζε από τον αγρό το μεσημέρι της Παρασκευής (Λουκά 23,26), ούτε ο Ιωσήφ θα αγόραζε το απόγευμα της Παρασκευής σεντόνι (Μαρκ. 15,46), για να τυλίξει το νεκρό σώμα του Χριστού, ούτε οι μυροφόρες γυναίκες την Παρασκευή το απόγευμα θα ετοίμαζαν αρώματα και μύρα (Λουκά 23,56). Επίσης, οι φαρισαίοι το πρωί της Παρασκευής δεν εισήλθαν στο Πραιτώριο, όπως λέει το Ευαγγέλιο, «για να μη μιανθούν, αλλά να φάνε το Πάσχα» (Ιωάν. 18,28). Δηλαδή το βράδυ της Παρασκευής θα τρώγανε το πασχαλινό δείπνο των αζύμων, κι όχι την προηγούμενη.

Το ότι άρχιζε το Πάσχα από τη δύση του ηλίου της Παρασκευής, φανερώνεται και από το ότι έγινε η ταφή του Χριστού εσπευσμένα το απόγευμα της Παρασκευής. Την Παρασκευή το απόγευμα, για να μη μείνουν τα σώματα των σταυρωμένων στο σταυρό, παρακάλεσαν οι Ιουδαίοι τον Πιλάτο να συντρίψουν τα πόδια τους, για να πεθάνουν και να τους θάψουν (Ιωαν. 19,31). Το Χριστό τον έθαψαν κοντά στο σημείο της σταυρώσεως, επειδή πλησίαζε η δύση του ηλίου και άρχιζε το Πάσχα (Ιωάν. 19,42). Όταν οι Εβραίοι έλεγαν Παρασκευή του Πάσχα (Ιωάν. 19,14 και 31 και 42), εννοούσαν την παραμονή του Πάσχα ως ημέρα προετοιμασίας της γιορτής.

Ο Χριστός έκανε δείπνο την Πέμπτη, πριν τη γιορτή του Πάσχα, αφού την άλλη μέρα δε θα μπορούσε λόγω της σταύρωσής Του. Πότε θα έδινε το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας; Γράφει καθαρά ο ευαγγελιστής Ιωάννης: «Προ δε της εορτής του Πάσχα… Και δείπνου  γενομένου» (Ιωάν. 13,1-2). Πιο μετά γράφει ο ίδιος ευαγγελιστής ότι ο Χριστός του έδωσε εντολή να αγοράσει τα αναγκαία για την εορτή (Ιωάν. 13,29). Δε λέει για τη συνέχεια της εορτής, αλλά για την εορτή που δεν άρχισε ακόμα. Ο Χριστός ανέθεσε στον Ιούδα, όπως νόμισαν οι μαθητές, έργο αγοράς, που δεν επιτρεπόταν την ημέρα της εορτής του Πάσχα.

Ο Λουκάς (22,7) γράφει: «ήλθε δε η ημέρα των αζύμων, κατά την οποία έπρεπε να θυσιασθεί το πασχαλινό αρνάκι». Το ίδιο γράφει και ο Μάρκος (14,12). Η σφαγή του αμνού δεν μπορούσε να γίνει την ημέρα του Πάσχα, αλλά πριν από αυτό. Το Σάββατο δεν έκαναν κανένα έργο. Η ημέρα των αζύμων εδώ σημαίνει την προεόρτια ημέρα της γιορτής των αζύμων, που έσφαζαν το αρνί.

Το Πάσχα το έλεγαν και άζυμα, όπως εμείς λέμε το χριστιανικό Πάσχα και Λαμπρή. Η μετάφραση του χωρίου θα μπορούσε να είναι η εξής: «ήλθε η προεόρτια ημέρα της γιορτής του Πάσχα, κατά την οποία έπρεπε να σφαχθεί και να θυσιασθεί ο πασχαλινός αμνός». Την επομένη, δηλαδή το Πάσχα, θα έτρωγαν το σφαγμένο και ψημένο κρέας.

Στη γιορτή του Πάσχα οι Εβραίοι έτρωγαν τις τροφές, που έφαγαν οι πρόγονοί τους το βράδυ της παραμονής της εξόδου από την Αίγυπτο. Η Παλαιά Διαθήκη (Εξ. 12,3-11) δε γράφει πουθενά ότι με τα άζυμα πρέπει να πίνουν και κρασί. Επομένως ο Χριστός, που ήπιε κρασί, δεν έφαγε άζυμα.

Στο Μυστικό Δείπνο ο Χριστός δεν έφαγε κρέας, αλλά σούπα. Στη μέση του τραπεζιού είχαν πιατέλα (τρυβλίο) και βουτούσαν ψωμί. Το αρνί του Πάσχα δεν το έβραζαν σούπα, αλλά το ψήνανε. Λέει ο Θεός στο Μωυσή: «Δε θα φάτε απ’ αυτό καθόλου ωμό ή βραστό κρέας, αλλά θα το ψήσετε ολόκληρο μαζί με το κεφάλι, τα πόδια και τα εντόσθια» (Εξ. 12,9). Όταν ο ευαγγελιστής Ιωάννης έπεσε στο στήθος του Χριστού κατά το Μυστικό Δείπνο και Τον ρώτησε ποιος είναι ο προδότης, ο Χριστός αποκρίθηκε και είπε: «Εκείνος είναι στον οποίο εγώ, αφού βάψω στο ζωμό το ψωμί, θα του το δώσω» (Ιωάν. 13,26). Το «ψωμίον» είναι ένζυμος άρτος, γιατί μόνο ο ένζυμος είναι σα σφουγγάρι και απορροφά υγρό, ενώ ο άζυμος είναι σαν πέτρα και δεν έχει καμία απορροφητικότητα.

Κι αν υποθέσουμε πως ο Χριστός χρησιμοποίησε άζυμο άρτο, η Εκκλησία Του, για να διαφοροποιηθεί από τους Ιουδαίους, εξαρχής χρησιμοποίησε ένζυμο άρτο. Μόνον αιρετικοί κατά την πρώτη χιλιετία χρησιμοποιούσαν άζυμο άρτο.

Από το βιβλίο «Νεανικές Αναζητήσεις - Α’ Τόμος: Ζητήματα πίστεως» (σελ.213-216), Αρχ. Μαξίμου Παναγιώτου, Ιερά Μονή Παναγίας Παραμυθίας Ρόδου