Κρίσιμα σημεία στο διάλογο με την ρωμαιοκαθολική ομολογία (ΧΙV) – Η “Λειτουργική Αναγέννηση” και η ψευδοένωση Ανατολής και Δύσης & (Επίλογος)

Πρωτ. Στέφανος Στεφόπουλος

Η “Λειτουργική Αναγέννηση”  και η ψευδοένωση Ανατολής και Δύσης.

    Στα πρακτικά του Β’ Πανελληνίου Λειτουργικού Συμποσίου με θέμα “Λατρεύσωμεν ευαρέστως τω Θεώ” – Το αίτημα της Λειτουργικής Ανανεώσεως στην Ορθόδοξη Εκκλησία”,

διαβάζουμε πως με τον όρο “λειτουργική ανανέωση” εννοείται από την αρμόδια Συνοδική Επιτροπή, “Πρώτον μεν η ουσιαστική και αυθεντική τήρηση της παραδοσιακής μας λειτουργικής τάξεως και δεύτερον η διευκόλυνση της ουσιαστικής συμμετοχής στη Θ. Λατρεία μας περισσοτέρων πιστών… Πρόκειται με άλλα λόγια για μέτρα επιστροφής στις παραδοσιακές μας λειτουργικές ρίζες… “.

Ωραία ως εδώ.

Η λεγόμενη “λειτουργική ανανέωση” που ξαφνικά ανεφύη τη δεκαετία του 2000, όμως, ποτέ δεν υπήρξε γενικευμένος προβληματισμός και αίτημα του πιστού λαού. Το αντίθετο μάλιστα. Υπήρξε μόνο ως “άσκηση επί χάρτου” από ειδήμονες η οποία κάποιες φορές περιφρονήθηκε και κάποιες άλλες έγινε αφορμή γιά ακραίες αντιπαραθέσεις που δίχασαν το λαό μας. Ας θυμηθούμε εκείνες τις πολύ άσχημες μέρες που αποφασίστηκε να  εφαρμοστεί πιλοτικά στους Ναούς της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, επί των ημερών της αρχιεπισκοπείας του μακαριστού κυρού Χριστοδούλου, τα αναγνώσματα της Θ. Λειτουργίας από την  μετάφραση στη νεοελληνική γλώσσα. Οδυνηρές καταστάσεις. Τότε όμως ο ταπεινός και χαρισματικός εκκλησιαστικός ηγέτης Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος αφού έδωσε το λόγο στο λαό μέσω των κληρικολαϊκών συνελεύσεων και διαπιστώνοντας την δυσαρέσκεια και αντίθετη γνώμη κλήρου και λαού, είχε τη λεβεντιά να αποσύρει το πιλοτικό αυτό μέτρο και έτσι ειρήνευσε το πιστό πλήρωμα της αθηναϊκής κοινωνίας!

Και ενώ τίποτα δεν δείχνει να παραπέμπει αμέσως ή εμμέσως στην “ένωση” των Εκκλησιών, ας ρίξουμε μιά προσεκτική ματιά στα παρακάτω δεδομένα και ο καθένας ας σκεφτεί αν από αυτά προκύπτει ενδεχομένως κάποια σχέση μεταξύ ανανέωσης της λατρευτικής ζωής της βάσης των ορθοδόξων και των ετεροδόξων, κυρίως των Παπικών και ενώσεως των Εκκλησιών. Ποιά είναι τα δεδομένα;

1) Τοποθέτηση του μακαριστού καθηγητού Ευάγγελου Θεοδώρου (“Πρακτικά Β’ Λειτουργικού Συμποσίου 2000, σελ. 54-55),

σύμφωνα με τον οποίο “…πάσα,προσπάθεια λειτουργικής ανανεώσεως δεν πρέπει να αγνοή την λειτουργική πράξι και εμπειρία…Ακόμη και οι ετερόδοξοι που εφαρμόζουν στη λειτουργική τους ανανέωσι την αρχή “L’ Occident a l’ ecole de l’ Orient” (=Η Δύσις να φοιτήση στο σχολείον της Ανατολής), έχουν πολλά να μας διδάξουν, λέγοντας τρόπον τινά “τα σα εκ των σων”!

2) Στα ίδια πρακτικά (σελ. 275), ο καθηγητής Π. Σκαλτσής αναφέρει τους γενικότερους στόχους, του περί λατρείας Διατάγματος της Β’ Βατικανείου Συνόδου : “α)… β)… γ) η τελική ένωση όλων των χριστιανών,… ζ) η απλοποίηση των λατρευτικών εκδηλώσεων δι’ αποφυγής επαναλήψεων και διά συντμήσεως όλων των εκκλησιαστικών ακολουθιών”.

Μήπως θυμάστε την πρόταση των “ανανεωτών” να μεταφερθεί ο όρθρος, ελλείψει πιστών, στον εσπερινό; Ή μήπως την “επίθεση” στο μοναστικό τυπικό, στις μακρές ακολουθίες και κανόνες κλπ; Τυχαίο; Ίσως. Ίσως και όχι.

Ακόμη πιο σαφής υπήρξε σε βιβλίο του ο καθηγητής Παναγιώτης Ι. Μπούμης (Π. Ι. Μπούμη, ” Δία μίαν κανονικήν πορείαν ενότητος – Βάσει των θεμελιωδών αρχών του πολιτεύματος της Εκκλησίας”, Αθήναι 1994, σελ. 129-132) ο οποίος υποστήριξε σχετικά με τη σχέση ανανεώσεως και ενότητος πως “α) να επισημάνωμεν το γεγονός, ότι κατά την σημερινήν εποχήν ενεφανίσθη το αίτημα τούτο προς ανανέωσιν της Θεολογίας και Εκκλησίας σχεδόν συγχρόνως προς το αίτημα δι ενότητα των Χριστιανών και των Εκκλησιών…”.

Προσέξτε, τέλος, την παρατήρηση του αειμνήστου Μητροπολίτου Χαλκηδόνος κυρού Μελίτωνος (στο ίδιο βιβλίο, σελ. 130):” Τόσον  εις την Ρωμαιοκαθολικήν όσον και την Ορθόδοξον Εκκλησίαν η αντιμετώπισις του προβλήματος της ενότητος συνάπτεται και συμπορεύεται προς την αντιμετώπισιν της εσωτερικής ανακαινίσεως της Εκκλησίας.

Εις τον κατάλογον των θεμάτων, τον εκπονηθέντα και εγκριθέντα υπό της Α’ εν Ρόδω Πανορθοδόξου Διασκέψεως…και εις το 5ον κεφάλαιον “Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον”, η μελέτη των τρόπων προσεγγίσεως και ενότητος των Εκκλησιών εν προοπτική πανορθοδόξω λαμβάνει θέσιν παραπλεύρως των θεμάτων, τα οποία αναφέρονται εις την εσωτερικήν α ν α ν έ ω σ ι ν της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Το αυτό συμβαίνει και εις την Β’ Βατικανήν Σύνοδον, η οποία παραλλήλως προς το ανακαινιστικόν έργον εν τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία εγκύπτει και εις το πρόβλημα της ενότητος”!

Μιά ακόμη μαρτυρία μας παρέχει ο Καρδινάλιος J. Willebrandt, σύμφωνα με τον καθηγητή Π. Μπούμη, δηλώνοντας πως “Εις την κοινήν δήλωσιν που εδημοσίευσαν…εις την Ρώμην το 1967 ο Πάπας και ο Πατριάρχης εβεβαίωναν, ότι η προσπάθεια διά την υπερπήδησιν των εμποδίων, τα οποία αντιτίθενται ακόμη εις την αποκατάστασιν της πλήρους κοινωνίας μεταξύ Καθολικών και Ορθοδόξων, πρέπει να τοποθετηθή εντός του πλαισίου της ανανεώσεως της Εκκλησίας και των Χριστιανών. Η ανανέωσις αυτή συνεχίζεται εντός της Καθολικής και της Ορθοδόξου Εκκλησίας”.

Διευκρινιστική, τέλος, τυγχάνει δήλωση του Μητροπολίτη Μελίτωνος ο οποίος ως πρόεδρος της Δ’ Πανορθοδόξου Διασκέψεως στη Γενεύη τόνιζε πως : “Τα δύο ταύτα μέρη (ανακαίνισις-ενότης)…είναι τοσούτον αλληλένδετα, ώστε να μη δύναται να νοηθή ούτε νησιωτική ανακαίνισις μιάς Χριστιανικής Εκκλησίας και εν πλήρει αποξενώσει απ αυτών, ούτε δε και Χριστιανική Ενότης άνευ εσωτερικής  ανακαινίσεως των Εκκλησιών… σήμερον αποτελεί κοινήν επιδίωξιν των Χριστιανικών Εκκλησιών το συναμφότερον συγχρόνως, ήτοι η ανακαίνισις και η ενότης”!

Τα συμπεράσματα δικά σας!

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

    Ολοκληρώνοντας τα κρίσιμα σημεία στο διάλογο της Ορθοδόξου Εκκλησίας με την Ρωμαιοκαθολική Ομολογία, δεν έχω κάτι να συμπληρώσω δικό μου εκτός από όσα μου ενέπνευσαν και δίδαξαν οι προαναφερθέντες στο πρώτο μέρος της σειράς αυτών των κειμένων γιά την αλήθεια της Εκκλησίας μας.

Η Αγία μας Μία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία είναι το Ένα και Μόνο (αφού δεν μερίζεται) Σώμα του Χριστού με κεφαλή τον Ίδιο και μέλη Του όλους εμάς τους βεβαπτισμένους και μυρωμένους Χριστιανούς στο όνομα της Παναγίας Τριάδος.

Είναι λάθος να επικαλούμαστε τις όποιες ομοιότητες μεταξύ μας, Ορθόδοξοι, Ρωμαιοκαθολικοί και Προτεστάντες αφού αυτό οδηγεί στην μέγιστη πλάνη του συγκρητισμού. Αντίθετα, οφείλουμε να επικεντρωνόμαστε στις διαφορές μας προκειμένου να διαπιστώνεται που αναπαύεται η αλήθεια η οποία επίσης δεν χωρίζεται σε διαφορετικές εκφράσεις, διαφορετικές παραδόσεις, πολλούς πνεύμονες και διπλωματικές κινήσεις. Είναι Μία, όπως Ένας είναι ο Χριστός και Μία η Αγία Τριάδα. Όπως μας την παρέδωσαν οι Άγιοι Απόστολοι και οι Πατέρες της Εκκλησίας που υπήρξαν θεόπνευστοι. Και όχι όπως τους διατηρούν οι Παπικοί, δηλαδή με αλλοιωμένη Τριαδολογία και Χριστολογία, άρα αιρετική.

Το ίδιο συμβαίνει και με τον Προτεσταντισμό.

Συνεπώς, αφού Μία είναι η Εκκλησία, η Ορθοδοξία είναι η Εκκλησία και όλοι οι άλλοι (Ρωμαιοκαθολικοί, Προτεστάντες, Κόπτες κλπ) συνιστούν Ομολογίες χριστιανικές και Κοινότητες. Το ότι επισήμως τις αποκαλούμε “Εκκλησίες” είναι καταχρηστικό και ίσως απαραίτητο γιά τον σκοπό των Διαλόγων. Ίσως η Εκκλησία να διατηρεί με τον τρόπο αυτό, της οικονομίας, την ευγένεια της συμπεριφοράς και την ελπίδα της επιστροφής των πεπλανημένων, σχισματικών και αιρετικών.

Αλλά αυτό δεν αλλάζει την Αλήθεια.

Τέλος, στην Ορθοδοξία μας, δεν ψάχνουμε να στηρίξουμε την πίστη μας ούτε και το απολογητικό και αντιρρητικό έργο της Εκκλησίας μας στο κριτήριο του “αλάθητου” γιατί πολύ σωστά γράφτηκε αλάνθαστος είναι μόνο ο Χριστός. Η διαφορά μας έγκειται στο ότι παραβλέπεται από τις άλλες χριστιανικές ομολογίες ότι αλάνθαστο είναι και το Άγιο Πνεύμα που κατά την υπόσχεση του Κυρίου, αρχής γενομένης από την Πεντηκοστή, ήρθε και οδήγησε την Εκκλησία “εις πάσαν την αλήθειαν” και προφανώς συνεχίζει να δρα στον κόσμο και να φωτίζει και καθοδηγεί. Που καθοδηγεί όμως; Όχι στην ποικιλία των διαφορετικών “εκφράσεων” και “παραδόσεων”, και “ερμηνειών” των τοπικών χριστιανικών κοινοτήτων και πολύ περισσότερο των πίστεων των πλέον των 20.000 προτεσταντικών κοινοτήτων που φτάνουν ακόμα και στο σημείο να απορρίπτουν την Ανάσταση του Κυρίου, αλλά στην Αλήθεια, στον Χριστό δηλαδή, όπως μας αποκαλύφθηκε και ερμηνεύθηκε από τους θεόπνευστους Ευαγγελιστές και Αποστόλους και από την Αγία Παράδοσή μας. Άνευ διαρχίας, άνευ φιλιόκβε, άνευ Ουνίας, άνευ πρωτείων και αλαθήτων, άνευ καθαρτηρίου πυρός, άνευ actus purus, άνευ ασπίλων συλλήψεων, άνευ….

    Με τη Χάρη του Χριστού μας κατέθεσα όσα εδιδάχθηκα και παρέλαβα ως ιερά παρακαταθήκη και τίποτα παραπάνω.

Όπως ολόκληρο το πλήρωμα της Εκκλησίας μας, κλήρος και λαός, έτσι κι εγώ εκ του ασφαλούς ως ανάξιο αλλά πιστό μέλος του Σώματος του Χριστού εύχομαι και ελπίζω ότι μιά μέρα οι Παπικοί αδελφοί και οι Προτεστάντες θα επανέλθουν εν μετανοία στην Μία Εκκλησία, την Ορθοδοξία, η οποία δεν διαιρέθηκε ποτέ αλλά παραμένει ενωμένη με την Αγία Τριάδα, το Ευαγγέλιο, τις Άγιες Γραφές, την Παράδοσή μας, τους Αγίους Πατέρες διαφυλάσσοντας την Παρακαταθήκη της πίστεως. Οι υπόλοιποι αποσχίστηκαν και τους περιμένουμε με αγάπη και συγχωρητικότητα.

   Ο Κύριος ας μας ελεήσει όλους και το Άγιο Πνεύμα, όπως διαβάζουμε στην Θ. Λειτουργία του Μ. Βασιλείου, να καταλύσει τις αιρέσεις,

“τας των αιρέσεων επαναστάσεις ταχέως κατάλυσον τη δυνάμει του Αγίου σου Πνεύματος”.

ΑΜΗΝ

 

 πηγή: entaksis.gr

ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΣΕΙΡΑ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ ΣΕ ΑΡΧΕΙΟ PDF