IPI: Νεκρή η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα

Η ελληνική αγορά των μέσων ενημέρωσης πλήττεται από επαναλαμβανόμενες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις, οι οποίες κατέστρεψαν τη διαφημιστική αγορά και οδήγησαν τα παλαιά ΜΜΕ στα χέρια μεγιστάνων και εφοπλιστών, επισημαίνει το IPI

Η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα, τη γενέτειρα της Δημοκρατίας, βάλλεται πανταχόθεν.
Τα τελευταία χρόνια, η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα έχει υποστεί σαφή διάβρωση.
Η Ελλάδα υποχωρεί διαρκώς στην κατάταξη της ελευθερίας του Τύπου και βρίσκεται στις χαμηλότερες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκαλώντας προβληματισμό στις Βρυξέλλες και όχι μόνο.
Κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, η χώρα έχει βιώσει τη δολοφονία ενός δημοσιογράφου, συνεχή εγκλήματα, πολλαπλές εμπρηστικές επιθέσεις σε γραφεία μέσων ενημέρωσης, ένα εκτεταμένο σκάνδαλο υποκλοπών και μια σειρά από μηνύσεις κατά των ερευνητών δημοσιογράφων επισημαίνει σε ανάλυσή του o Jamie Wiseman εκ μέρους του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου.
Αυτές οι υψηλού προφίλ επιθέσεις στην ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα, οδηγούν σε αυξημένο έλεγχο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ολιγάρχες και ΜΜΕ
Ωστόσο, οι άμεσες προκλήσεις βρίσκονται στην κορυφή πολύ βαθύτερων συστημικών ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης, των απειλών για την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης που πηγάζουν από την ολιγαρχική ιδιοκτησία και της αδύναμης ρύθμισης του Τύπου.
Περιπλέκοντας περαιτέρω την εικόνα πρόκειται για μια αγορά μέσων ενημέρωσης που πλήττεται από επαναλαμβανόμενες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις, οι οποίες κατέστρεψαν τη διαφημιστική αγορά και οδήγησαν τα παλαιά ΜΜΕ στα χέρια μεγιστάνων και εφοπλιστών.
Το αποτέλεσμα είναι ένα ενημερωτικό τοπίο που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα κατακερματισμού και πόλωσης, εκτεταμένης αυτολογοκρισίας μεταξύ ενός υποπροστατευμένου και υποχρηματοδοτούμενου δημοσιογραφικού επαγγέλματος.
«Ενώ το περιβάλλον για έναν ελεύθερο Τύπου και ανεξάρτητη δημοσιογραφία αντιμετωπίζει εδώ και καιρό προκλήσεις, η πτώση τα τελευταία χρόνια συνδυάστηκε με τις εκλογές το 2019 του κεντροδεξιού κόμματος της Νέας Δημοκρατίας υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη», επισημαίνει το IPI.
Το κόμμα έλαβε μια δεύτερη κυβερνητική εντολή από τους ψηφοφόρους σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές τον Ιούνιο του 2023.
«Ενώ η Νέα Δημοκρατία διεθνώς πιστώνεται τη σταθεροποίηση της οικονομίας, έχει αυξηθεί η ανησυχία για τις δημοκρατικές αξίες όπως η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και ένα μεγάλο σκάνδαλο υποκλοπών που εμπλέκει πολιτικούς, αξιωματούχους και δημοσιογράφους, το οποίο συγκρίνεται με το Watergate.

Δολοφονία Καραϊβάζ

Το καρφί στο φέρετρο της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα ήρθε το απόγευμα της 9ης Απριλίου 2021 σε προάστιο της Αθήνας.
Καθώς ο έμπειρος αστυνομικός συντάκτης Γιώργος Καραϊβάζ επέστρεφε στο σπίτι από τη δουλειά, σκοτώθηκε το πρωί από δύο άνδρες που επέβαιναν σε μία μηχανή.
Οι δολοφόνοι τον πυροβόλησαν δέκα φορές με σιγαστήρα.
Ο δημοσιογράφος είχε εργαστεί για το τηλεοπτικό κανάλι STAR και διατηρούσε το δικό του blog αναφέροντας τη σχέση μεταξύ του ελληνικού υπόκοσμου και των φερόμενων διεφθαρμένων αστυνομικών.
Οι αρχές έδειξαν άμεσα προς το οργανωμένο έγκλημα και περιέγραψαν τη δολοφονία ως «επαγγελματικό χτύπημα».
Εν μέσω της κατακραυγής, η κυβέρνηση υποσχέθηκε ταχεία απάντηση. Ωστόσο, πέρασαν περισσότερα από δύο χρόνια χωρίς σημαντικές εξελίξεις.
Αυτό φάνηκε να αλλάζει, όταν δύο αδέρφια, και οι δύο Έλληνες υπήκοοι, συνελήφθησαν ως ύποπτοι για τη δολοφονία.
Η δίκη δεν έχει ακόμη ξεκινήσει και έκτοτε δεν έχουν γίνει άλλες συλλήψεις. Μέχρι σήμερα, κανένας φερόμενος ως μεσάζων ή εγκέφαλος δεν έχει αναγνωριστεί ή συλληφθεί δημόσια και δεν έχει εξασφαλιστεί καμία καταδίκη.

Εκτεταμένη ατιμωρησία

Αυτή η συνεχιζόμενη ατιμωρησία για τη δολοφονία συνεχίζει να έχει ανατριχιαστικό αποτέλεσμα στο ελληνικό δημοσιογραφικό επάγγελμα. Ενώ η δολοφονία του Καραϊβάζ ήταν το πιο χτυπητό παράδειγμα, η ευρύτερη κατάσταση για την ασφάλεια των δημοσιογράφων στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ήταν από τις χειρότερες στην ΕΕ.
Το 2022, η έδρα της Real Media Group στην Αθήνα έγινε στόχος εμπρηστικής επίθεσης, η οποία προκάλεσε σοβαρές ζημιές από πυρκαγιά, αλλά όχι τραυματισμούς.
Την ίδια χρονιά, άλλοι δημοσιογράφοι αντιμετώπισαν ανεπιτυχείς επιθέσεις με γκαζάκια έξω από τα σπίτια τους.
Επίσης το 2021, ο αρχισυντάκτης καθημερινής εφημερίδας έλαβε αστυνομική προστασία μετά από πληροφορίες από μια πηγή για συμβόλαιο θανάτου που κυκλοφορούσε στον υπόκοσμο. Αρκετοί δημοσιογράφοι δέχθηκαν σωματική επίθεση και τραυματίστηκαν από τα ΜΑΤ ενώ κάλυπταν διαδηλώσεις.
Πιο πρόσφατα, τον Αύγουστο του 2023, ένας δημοσιογράφος της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ γρονθοκοπήθηκε στο πίσω μέρος του κεφαλιού από γνωστό επιχειρηματία – εφοπλιστή.
Ουσιαστικά σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις ο δράστης δεν έχει καταδικαστεί ή φυλακιστεί.
Ομοίως, η δολοφονία το 2011 ενός άλλου δημοσιογράφου, του Σωκράτη Γκιόλια, παραμένει ανεξιχνίαστη.
Ως αποτέλεσμα, η εμπιστοσύνη στην ικανότητα των αρχών επιβολής του νόμου και των εισαγγελέων να αποδώσουν δικαιοσύνη είναι χαμηλή, επιδεινώνοντας το κλίμα ατιμωρησίας.

Το ελληνικό Watergate

Εκτός από τους φόβους για την ασφάλεια των δημοσιογράφων στους δρόμους, η ασφάλεια στην ψηφιακή σφαίρα παραμένει υπό απειλή.
Από το 2021 ήρθαν στο φως πολλαπλές αποκαλύψεις σχετικά με την παρακολούθηση Ελλήνων δημοσιογράφων τόσο μέσω νόμιμων υποκλοπών όσο και μέσω παράνομων spyware.
Αρκετοί δημοσιογράφοι και ιδιοκτήτες ΜΜΕ έπεσαν θύματα υποκλοπών από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), ένα όργανο που τέθηκε υπό τον έλεγχο του γραφείου του πρωθυπουργού αμέσως μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Παρόλο που οι αρχές δικαιολογούσαν αυτά τα παραπτώματα ως προς το συμφέρον της προστασίας της εθνικής ασφάλειας, οι δημοσιογράφοι παρακολουθούνταν ενώ εργάζονταν σε θέματα όπως η διαφθορά στον χώρο των τραπεζών.
Ένας άλλος δημοσιογράφος, ο Σταύρος Μαλιχούδης από το ερευνητικό μέσο Solomon, παρακολουθήθηκε ενώ εργαζόταν σε μια ιστορία ανθρώπινου ενδιαφέροντος για ένα παιδί πρόσφυγα, προκαλώντας σοβαρές ανησυχίες για την κατάχρηση των υπηρεσιών πληροφοριών.
Εκτός από αυτή την αμφιλεγόμενη αλλά τεχνικά νόμιμη υποκλοπή, τουλάχιστον ένας δημοσιογράφος στην Ελλάδα βρέθηκε στο στόχαστρο spyware.
Τον Απρίλιο του 2022 αποκαλύφθηκε ότι ο οικονομικός συντάκτης Θανάσης Κουκάκης, ο οποίος εργάζεται για το CNN Greece και άλλα διεθνή μέσα, παρακολουθούνταν για τουλάχιστον δέκα εβδομάδες το καλοκαίρι του 2021 με ένα ισχυρό εργαλείο spyware που ονομάζεται Predator.
Παρόλο που υποβλήθηκαν πολυάριθμες νομικές καταγγελίες, δεν έχει επιτευχθεί καμία ευθύνη για παραβίαση της ιδιωτικής ζωής του ατόμου ή του απορρήτου των δημοσιογραφικών πηγών. Οι ποινικές έρευνες δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής τίποτα.

Η οικονομική κρίση αποδυνάμωσε τα ΜΜΕ

Πολλά από αυτά τα φαινόμενα μπορούν να ανιχνευθούν στην παρατεταμένη οικονομική κρίση της χώρας, η οποία αποδυνάμωσε σοβαρά την αγορά των μέσων ενημέρωσης και βάθυνε την τοξική εμπλοκή των μέσων ενημέρωσης με κεκτημένα πολιτικά και επιχειρηματικά συμφέροντα.
Η ιδιοκτησία μεγάλων έντυπων και καναλιών από ισχυρές οικογένειες και εφοπλιστές , πολλοί από τους οποίους έχουν πολιτικές διασυνδέσεις και συμφέροντα πολλαπλής ιδιοκτησίας σε βιομηχανίες που εξαρτώνται από κρατικές συμβάσεις, εκθέτει αυτά τα μέσα σε πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων και αποδυναμώνει τη συντακτική τους ανεξαρτησία.
Ως αποτέλεσμα, αν και οι άμεσες πράξεις λογοκρισίας είναι σπάνιες, η αυτολογοκρισία είναι διάχυτη στο δημοσιογραφικό επάγγελμα και ορισμένα θέματα είναι ευρέως κατανοητά ότι είναι εκτός ορίων.
Οι ειδήσεις που στρέφονται ενάντια στον έλεγχο των μηνυμάτων της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένης της αναφοράς για θέματα όπως η απώθηση των προσφύγων ή οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό από τα κύρια μέσα ενημέρωσης, ιδιαίτερα την τηλεόραση.
Η οικονομική επισφάλεια των δημοσιογράφων στην Ελλάδα που προκαλείται από τους χαμηλούς μισθούς και την αδύναμη προστασία του κλάδου αφήνει τους επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης πιο ευάλωτους στις πιέσεις.
Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω από το γεγονός ότι ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός της χώρας, η ΕΡΤ και το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, το κύριο πρακτορείο Τύπου της χώρας, παραμένουν υπό την άμεση εποπτεία του γραφείου του πρωθυπουργού.
Αυτή η απόφαση να επιβληθεί στενότερος πολιτικός έλεγχος στα δημόσια μέσα ενημέρωσης ήταν μια από τις πρώτες πράξεις όταν ο κ. Μητσοτάκης ανέλαβε την εξουσία, σημειώνει το IPI.
Η ανεξαρτησία και η αρμοδιότητα της ρυθμιστικής αρχής του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης παραμένει επίσης αμφίβολη.
Υπάρχουν βέβαια κάποια θετικά παραδείγματα.
Ωστόσο αποκαλύψεις, που γίνονται από ανεξάρτητα ερευνητικά μέσα αγνοούνται ή διαστρεβλώνονται ώστε να μειωθεί η πιθανή ζημιά για την κυβέρνηση.
« Ο συνδυασμός αυτών των πολλών προκλήσεων σημαίνει ότι η ελληνική δημοσιογραφία αντιμετωπίζει κρίση αξιοπιστίας και είναι μία από τις χώρες της ΕΕ με το χαμηλότερο επίπεδο εμπιστοσύνης στα μέσα ενημέρωσης από τους πολίτες, σύμφωνα με το Reuters Institute for the Study of Journalism», υπογραμμίζει το IPI.

www.bankingnews.gr

 

πηγή:  orthodoxostypos.gr