Οἱ φιλάργυροι καί τό πνευματικό τους μέλλον

Ἡρακλῆς Ρεράκης, Καθηγητής ΑΠΘ,

Πρόεδρος τῆς Πανελλήνιας Ἑνώσεως Θεολόγων

Τόν τελευταῖο καιρό, ἀποκαλύπτονται πολλά σκάνδαλα στήν ἑλληνική κοινωνία, τά πλεῖστα τῶν ὁποίων σχετίζονται, ἄμεσα ἤ ἔμμεσα, μέ τό πάθος τῆς φιλαργυρίας ἤ φιλοπλουτίας. Ὡστόσο, ἐδῶ καί αἰῶνες, στήν πνευματική παράδοση τοῦ Ἑλληνισμοῦ, εἶναι ἀποδεκτά τά πρότυπα τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς πίστεως, σύμφωνα μέ τά ὁποῖα ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖ τό μοναδικό ὑλικοπνευματικό ὅν τῆς Δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, πού τιμήθηκε ἀπό Ἐκεῖνον μέ τά πνευματικά χαρίσματα του «κατ' εἰκόνα», μέ τά ὁποῖα πορεύεται πρός τον «καθ' ὁμοίωσιν Θεοῦ» προορισμό του. Συνεπῶς, εἶναι δεδομένο ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ἐκ φύσεως, ἀποτελεῖ ὑλικοπνευματική ὕπαρξη καί ὅτι εἶναι θέλημα τοῦ... Θεοῦ - Δημιουργοῦ του νά διατηρεῖ στή ζωή του, τήν ὑπαρξιακή του ἰσορροπία, μεταξύ τῆς ὑλικῆς καί τῆς πνευματικῆς του φύσεως. Σκοπός τῆς ἐλεύσεως τοῦ Θεανθρώπου στόν κόσμο ἀλλά καί τῆς Ἐκκλησίας, πού ἵδρυσε ὁ ἴδιος, εἶναι νά βοηθεῖται ὁ ἄνθρωπος, πνευματικά, προκειμένου νά χρησιμοποιεῖ ὀρθά τήν ἐλευθερία του καί νά φτάνει, μέ τή σύμπραξη πάντοτε τῆς θείας χάριτος, στήν ἐκπλήρωση τοῦ προορισμοῦ του, πού εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ ὁλοκλήρωση καί τελείωσή του. Ὡστόσο, αὐτόν τόν ἀγῶνα, ἔρχεται καί ἀντιμάχεται ὁ ἀντίχριστος καί πονηρός πολέμιος τῆς σωτηρίας του, ὁ διάβολος, βάζοντας στούς λογισμούς του πάθη καί προκλήσεις, ὅπως εἶναι ἡ φιλοπλουτία, ἡ φιληδονία καί ἡ φιλοδοξία. Στό παρόν ἄρθρο μας, ἐξ αἰτίας καί ὅσων σχετικῶν ἐσχάτως ἀποκαλύπτονται, θά προσεγγίσουμε τό πάθος τῆς φιλοπλουτίας καί τήν ἀποδομητική του ἐπίδραση στήν πνευματική ἀνάπτυξη τοῦ ἀνθρώπου. Φιλόπλουτος ἤ φιλοχρήματος εἶναι αὐτός, πού ὑποδουλώνεται, ὑλικά καί πνευματικά, στά χρήματα. Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος ἀναφέρει ὅτι «κανείς δέν εἶναι περισσότερο ἀνόητος, ἀπό τόν δοῦλο τῶν χρημάτων. Νομίζει ὅτι τά ἐξουσιάζει, ἐνῶ ἐκεῖνα τόν ἐξουσιάζουν. Νομίζει ὅτι εἶναι κύριος τῶν χρημάτων του, ἐνῶ στήν πραγματικότητα εἶναι δοῦλος τους. Ὁ Χριστός δέν κατηγορεῖ τά χρήματα, ἀλλά αὐτούς πού εἶναι δοῦλοι σ' αὐτά. Δέν ὑπάρχει μεγαλύτερο ἐμπόδιο, στό δρόμο πρός τόν Οὐρανό, ὅσο ὁ πλοῦτος. Ἄς περιφρονήσουμε τόν πλοῦτο, γιά νά μήν περιφρονήσουμε τήν ψυχή μας». Τόν φιλάργυρο τόν ὀνομάζει ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἄφρονα, θεωρῶντας ὅτι καταναλώνει τή σύντομη ζωή του  μέσα σέ μιά ἄγονη, μάταιη καί ἄφρονη δραστηριότητα, ὅπως εἶναι τό πάθος τῆς ἀποθήκευσης ὑλικῶν ἀγαθῶν (Λουκ. 12, 16-21). Τό πάθος αὐτό γεννᾶται στήν ψυχή, ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος δέν ἀγαπᾶ τόν πλησίον του, ὅπως τόν ἑαυτό του, γεγονός πού τόν καθιστά ἀτομοκεντρικό ἤ ἐγωκεντρικό, καθώς πορεύεται μακράν τῆς ἀλήθειας τῆς ζωῆς καί τῆς ὁδοῦ τοῦ Εὐαγγελίου (Μάρκ. 12, 28-32). Ἀδυνατεῖ νά διαχειριστεῖ, χριστιανικά, τήν ἀφθονία τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, καθώς τό πάθος δέν τοῦ ἐπιτρέπει νά συνειδητοποιήσει ὅτι ὅσα ἔχει καί κατέχει, τοῦ προσφέρονται, ὡς δοκιμασία, γιά νά κερδίσει, μέσῳ τῆς δι' αὐτῶν ἄσκησης τῆς φιλανθρωπίας, τήν αἰωνιότητα. Ἀντί νά μοιράζεται μέ τούς ἀδελφούς του τά ὑλικά ἀγαθά, πού τοῦ προσφέρει ὁ Θεός, αὐξάνοντας ἔτσι τά πνευματικά, ἀποφασίζει νά ζεῖ, ἐντός τῶν ὑλικῶν ἀπολαύσεων, μόνος του, καθώς ἀποδέχεται τίς προτροπές τοῦ διαβόλου, πού τόν ἀπομακρύνουν ἀπό τό πνεῦμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί τόν ἐγκλωβίζουν στό πάθος τῆς φιλαυτίας καί τῆς φιλοπλουτίας. Ἔτσι, ἀγνοεῖ καί περιφρονεῖ τήν αἰώνια ζωή τοῦ Θεοῦ, χάριν τοῦ ὀλέθριου ἔρωτά του πρός τά ὑλικά καί τά γήινα. Μετασχηματίζει καί ἀμαυρώνει τήν ἀθάνατη καί πνευματική φύση τῆς ψυχῆς του,  προσφέροντάς της ὑλικές καί φθαρτικές ἀπολαύσεις, πού δέν εἶναι γι αὐτήν, καθώς αὐτή χορταίνει, μόνον, μέ πνευματικές ἀρετές, ὅπως εἶναι ἡ ἀγάπη, ἡ εἰρήνη, ἡ δικαιοσύνη, ἡ ἐλεημοσύνη κ.ἄ. Ὁ Εὐαγγελικός λόγος προτρέπει τούς ἀνθρώπους καί ἰδιαίτερα τούς πιστούς νά πουλήσουν τά ὑπάρχοντά τους καί νά προσφέρουν τά χρήματα στούς φτωχούς: «Ἀποκτῆστε πορτοφόλια, πού δέν παλιώνουν, πλούτη μόνιμα στόν κόσμο τοῦ Θεοῦ» (Λούκ, 12, 33). «Μήν προσπαθεῖτε νά πλουτίζετε μέ ἐπίγειους θησαυρούς, πού ἀφανίζονται ἀπό τή σκουριά ἤ κλέπτονται ἀπό τούς κλέφτες, ἀλλά  πλουτίζετε μέ οὐράνιους θησαυρούς» (Μάτθ 6, 19 - 20). Ὁ Ἀπ. Παῦλος παραγγέλλει: «Ἐκεῖνοι πού κατέχονται ἀπό τήν ἐπιθυμία τῶν χρημάτων, πέφτουν στόν πειρασμό καί στήν παγίδα πού τούς στήνει ὁ σατανᾶς καί σέ ἐπιθυμίες πολλές καί βλαβερές, πού τούς βυθίζουν στήν καταστροφή καί στήν ἀπώλεια» (Τιμ. 6, 9-10). Ὁ Ἀπόστολος, ἐπίσης, παραγγέλλει στούς πλουσίους νά μήν στηρίζουν τίς ἐλπίδες τους στόν πλοῦτο, πού εἶναι ἀβέβαιος, νά πράττουν καλά ἔργα καί νά πλουτίζουν σ' αὐτά καί ὄχι σέ χρῆμα, νά εἶναι πρόθυμοι νά δίνουν καί σέ ἄλλους, ἀπό τά ἀγαθά τους καί, ἔτσι, θά στεριώνουν τό μέλλον τους, ἐλπίζοντας μέ βεβαιότητα στήν ἀπόκτηση τῆς αἰώνιας ζωῆς» (Τιμ. Α' 6, 17-19).  Αὐτός πού θησαυρίζει ὑλικά ἀγαθά γιά τόν ἑαυτό του καί δέν πλουτίζει στόν Θεό, μέ ἀρετές ἀγάπης καί ἐλέους πρός τούς συνανθρώπους του, προσφέρει τήν ψυχή του στούς δαίμονες, πού παραμονεύουν νά τήν ἁρπάξουν καί νά τήν κατασπαράξουν. Ἡ φιλαργυρία συνδέεται μέ τήν πλεονεξία, πού εἶναι εἰδωλολατρία, ὅπως διδάσκει ὁ Ἀπ. Παῦλος (Κολ. 3, 5). Οὐσιαστικά, ἡ φιλοχρηματία, ἀποτελεῖ ἕνα θανατηφόρο καί διαβολικό πάθος, πού ἀδειάζει τήν ψυχή ἀπό τό πνεῦμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί ἀπό ὅλες τίς ἀρετές. Ὅταν ἀσκοῦνται στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου οἱ ἀρετές, τόν ὁδηγοῦν στήν ἐν Χριστῷ τελείωσή του. Ἐάν ὅμως δέν ἀσκοῦνται, τότε ὁδηγεῖται στήν παγίδα τοῦ διαβόλου, στήν ἀπιστία, στή μισανθρωπία καί στήν ἀδιαφορία, πάθη πού ἀμαυρώνουν τά χαρίσματα τοῦ «κάτ΄ εἰκόνα Θεοῦ» στόν ἄνθρωπο καί μηδενίζουν τήν ἐκ Θεοῦ δοθεῖσα δυνατότητα τῆς ἐν Χριστῷ ἀθανασίας του. Ὁ Ἀπ. Παῦλος θεωρεῖ τή φιλαργυρία, ὡς ρίζα ὅλων τῶν κακῶν, καθώς «ὅσοι ἐπιθυμοῦν τά χρήματα πλανῶνται καί ἀπομακρύνονται ἀπό τήν πίστη, πληγώνοντας τόν ἑαυτό τους μέ πολλά βάσανα» (Τιμ. Ἀ΄ 6, 9- 10). Ὁ θησαυρισμός χρημάτων, συνεπῶς, γεννᾶ καί καλλιεργεῖ τήν ἀφροσύνη καί  ἀποτελεῖ μιά παραφυσική λειτουργία τῆς ἀνθρώπινης ἐσωτερικότητας, πού ἀμαυρώνει τή θεϊκή της εἰκόνα. Γιά τή χριστιανική πίστη, δέν ὑπάρχει μεγαλύτερο κακό ἀπό τήν ἀπώλεια τῆς αἰωνιότητας. Στό πλαίσιο αὐτό, ὁ Χριστός εἶπε ὅτι «δυσκόλως οἱ τά χρήματα ἔχοντες, εἰς τήν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελεύσονται» (Μάρκ. 10, 23). Αὐτός πού ἀποθηκεύει χρήματα, περισσότερο βασανίζεται, παρά ἀναπαύεται. Ἡ Παλαιά Διαθήκη διδάσκει ὅτι «αὐτός πού ἀγαπᾶ μέ πάθος τά χρήματα δέν χορταίνει ποτέ ἀπό χρήματα» (Ἐκκλ. 5, 9). Ὁ Μ. Βασίλειος συμβουλεύει ἐπ' αὐτοῦ: «Ὅσο αὐξάνεις ἄνθρωπε τόν πλοῦτο σου, τόσο ματώνεται ἡ ἀγάπη σου. Ὅσο ὑπερέχεις κατά τόν πλοῦτο, τόσο ὑστερεῖς κατά τήν ἀγάπη. Ἄν ἔχεις πολλά πλούτη, τότε δέν ἔχεις ἀρκετή ἀγάπη. Ὁ πλοῦτος φέρνει ὅλη τήν καταστροφή στή ψυχή, ὅταν δέν διανέμεται στίς φτωχές ψυχές». Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, ἐπίσης, σημειώνει ὅτι «αὐτός πού θησαυρίζει χρήματα, δέν μπορεῖ νά ἀνεβεῖ στόν Οὐρανό»,  ἐνῶ ὁ Ὅσιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης συμπληρώνει πώς «το ἄν θά πᾶμε στόν Παράδεισο ἤ στήν κόλαση, δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τό ἄν ἔχουμε λίγα ἤ πολλά χρήματα, ἀλλά ἀπό τόν τρόπο πού θά χρησιμοποιήσουμε αὐτά πού ἔχουμε». Στήν παραβολή τῆς Μέλλουσας κρίσεως ὁ Χριστός ἀναφέρει τόν τρόπο πού θά γίνει ἡ Τελική Κρίση τῶν ἀνθρώπων: «Οἱ πλούσιοι πτωχεύουν καί πεινοῦν, οἱ δέ ἐκζητοῦντες τόν Κύριον ἀπολαμβάνουν τά αἰώνια ἀγαθά. Οἱ ἐλεήμονες, ἐλεηθήσονται. Μᾶς λέει, ὅτι θά πεῖ στούς ἐλεήμονες: «Ἐλᾶτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, κληρονομῆστε τή Βασιλεία... Πείνασα καί μοῦ δώσατε νά φάω, δίψασα καί μοῦ δώσατε νά πιω, γυμνός ἤμουν καί μέ ντύσατε». Ἀντίθετα, τούς μή ἐλεήμονες θά τούς στείλει, μαζί μέ τόν ἐμπνευστή τους διάβολο, στήν αἰώνια κόλαση, λέγοντάς τους: Πηγαίνετε στήν αἰώνια φωτιά, διότι πείνασα καί δέν μοῦ δώσατε νά φάω, δίψασα καί δέν μέ ποτίσατε, γυμνός ἤμουνα καί δέν μοῦ δώσατε ἕνα ροῦχο νά ντυθῶ» (Μάτθ.25, 42-43). Αὐτό εἶναι, τελικά, τό πνευματικό μέλλον τῶν φιλάργυρων.

Ὀρθόδοξη Ἀλήθεια, 30/11/2022

πηγή: orthodoxia-ellhnismos.gr