Η μέριμνα των γονέων για τη σχολική μελέτη των παιδιών τους

Γεωργίου Β. Παπαβασιλείου

τ. Σχολικοῦ Συμβούλου

Ἀπὸ τὶς ὡραιότερες περιόδους τῆς οἰκογενειακῆς ζωῆς εἶναι ἐκείνη ποὺ τὰ παιδιὰ τῆς οἰκογένειας βρίσκονται στὴν πρώτη σχολικὴ ἡλικία. Οἱ γονεῖς εἶναι νέοι, γεμάτοι ἐνέργεια καὶ δράση, τὰ παιδιὰ μποροῦν νὰ ὑπηρετοῦν τὸν ἑαυτό τους καὶ ὅλη ἡ οἰκογένεια χαίρεται καὶ ἀπολαμβάνει τὰ ἀγαθὰ τῆς ζωῆς κάτω ἀπὸ τὴν ἴδια στέγη.

Οἱ γονεῖς ἑστιάζουν μεγάλο μέρος τῶν ἐνδιαφερόντων τους στὴν προσπάθεια γιὰ τὴν ὁμαλὴ προσαρμογὴ τῶν παιδιῶν τους στὴ σχολικὴ ζωή, τὴ μάθηση καὶ τὴν ἐπίδοση. Ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιὰ μιὰ καλὴ σχολικὴ πορεία εἶναι νὰ ζεῖ ἡ οἰκογένεια μέσα σὲ κλίμα ἀγάπης, ἐμπιστοσύνης, ἀσφάλειας καὶ ἠρεμίας, ὅπου ὁ καθένας ὑπηρετεῖ τὸν ρόλο του, ὅπου ὁ ἕνας νοιάζεται γιὰ τὸν ἄλλον καὶ ὅλοι μαζὶ γιὰ ὅλους σύμφωνα μὲ τὴν εὐχὴ τῆς Ἐκκλησίας μας. «Τὰς συζυγίας τῶν πιστῶν ἐν εἰρήνῃ καὶ ὁμονοίᾳ διατήρησον, τὰ νήπια ἔκθρεψον, τὴν νεότητα παιδαγώγησον, τὸ γῆρας περικράτησον».

Τὸ παιδὶ μὲ τὴν εἴσοδό του στὸ σχολεῖο προσαρμόζεται σὲ νέους κανόνες, ἔχει πρόγραμμα, αὐτοπεριορίζεται, στερεῖται ἕνα μεγάλο μέρος τῆς ἐλευθερίας καὶ τοῦ αὐθορμητισμοῦ του. Γιὰ νὰ μπορέσει ἑπομένως νὰ συμφιλιωθεῖ μὲ τὴ νέα πραγματικότητα τῆς ζωῆς τοῦ μαθητῆ, νὰ προσαρμοστεῖ δηλαδὴ στὶς ὑποχρεώσεις τοῦ σχολείου, εἶναι ἀνάγκη οἱ γονεῖς νὰ τὸ βοηθήσουν νὰ ὀργανώσει τὴ μελέτη του. Ἀπὸ τὶς ἐπιστῆμες τῆς ἀγωγῆς ἔχει καταρριφθεῖ πλέον ὁ μύθος ὅτι ὅσο πιὸ πολὺ μελετᾶ κανείς, τόσο πιὸ πολὺ καὶ πιὸ καλὰ μαθαίνει. Τὸ παιδὶ μαθαίνει καινούρια πράγματα μέσα σὲ συγκεκριμένα χρονικὰ ὅρια καὶ συγκεκριμένη ταχύτητα ποὺ χρειάζεται γιὰ νὰ τὰ ἀφομοιώσει. Εἶναι βέβαιο πὼς ἡ μελέτη στὸ σπίτι πρέπει νὰ γίνεται τὴν ὥρα ποὺ τὸ παιδὶ μπορεῖ νὰ συγκεντρωθεῖ καὶ νὰ ἀποδώσει καλύτερα.

«Δεν εἶναι μικρὸ πράγμα ἡ ἱκανότητα νὰ διαλέξουμε τὸν κατάλληλο χρόνο γιὰ κάθε μας ἐνέργεια» ἀναφέρει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Ἄλλα παιδιὰ ἀποδίδουν περισσότερο ἂν ξαπλώσουν καὶ χαλαρώσουν λίγο μὲ τὴν ἀγαπημένη τους ἀσχολία καὶ ἄλλα ἂν κάνουν νωρὶς τὰ μαθήματά τους λίγο μετὰ τὸ μεσημεριανὸ φαγητό. Τὸ ἴδιο τὸ παιδὶ θὰ μᾶς «δείξει» πότε μπορεῖ νὰ μελετήσει, ἀφοῦ τὸ ἀφήσουμε νὰ δοκιμάσει διάφορες τακτικές.

Ἡ συνεργασία τῶν γονέων μὲ τὸν δάσκαλο τοῦ παιδιοῦ εἶναι χρησιμότατη, ἐνισχύει καὶ διευκολύνει σημαντικὰ τὸ ἔργο καὶ τῶν δύο. Ὁ δάσκαλος εἶναι τὸ κατάλληλο πρόσωπο νὰ μᾶς ἀπαντήσει, καθὼς γνωρίζει καλύτερα τὴ μέθοδο τῆς ἐργασίας του, τοὺς ρυθμοὺς μὲ τοὺς ὁποίους ἐργάζεται τὸ παιδὶ στὸ σχολεῖο. Μπορεῖ νὰ μᾶς πληροφορήσει γιὰ τὸ τί ἀκριβῶς διδάσκεται τὸ παιδί, τί εἶναι διαφορετικὸ ἀπὸ τὰ δικά μας μαθητικὰ χρόνια. Ἀκόμα μπορεῖ νὰ μᾶς ἐνημερώσει γιὰ τὶς συγκεκριμένες ἐπιδόσεις καὶ δυσκολίες. Γιὰ παράδειγμα μιὰ ἀπάντηση ὅτι τὸ παιδὶ εἶναι ἀδύναμο στὸ μάθημα τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας ἢ στὰ Μαθηματικά, δὲν λέει τίποτα στοὺς γονεῖς, ἐνῷ μιὰ ἀπάντηση ὅτι συγχέει τὶς καταλήξεις σὲ -οι καὶ -η τῶν ἀρσενικῶν καὶ οὐδετέρων οὐσιαστικῶν στὸν πληθυντικὸ ἀριθμό, ἢ ὅτι λύνει τὰ προβλήματα διαίρεσης μετρήσεως μὲ πολλαπλασιασμὸ καὶ ὄχι μὲ διαίρεση, δίνει ἀκριβῆ ἐξήγηση. Τότε οἱ γονεῖς κατανοοῦν πλήρως τὴν ἀδυναμία καὶ μποροῦν γονεῖς καὶ δάσκαλος νὰ ἔχουν ἐποικοδομητικὴ συνεργασία. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ συνεργασία εἶναι σὲ μόνιμη καὶ διαρκῆ βάση καὶ ὄχι ὀλιγόλεπτη τὴν ἡμέρα ἐπίδοσης τῆς τρίμηνης βαθμολογίας.

Τὸν πρῶτο καιρό, μάλιστα, εἶναι καλὸ τὸ παιδὶ νὰ μὴν αἰσθάνεται ὅτι, ὅταν τὸ ἴδιο διαβάζει, χάνει πολὺ πιὸ εὐχάριστα πράγματα ποὺ κάνουν μαζὶ ἐκείνη τὴν ὥρα τὰ ἄλλα μέλη τῆς οἰκογένειας. Εἶναι παράλογο νὰ περιμένουμε ἀπὸ τὸ μικρὸ παιδὶ νὰ συγκεντρωθεῖ στὴ μελέτη του, ὅταν, γιὰ παράδειγμα, ὅλη ἡ ὑπόλοιπη οἰκογένεια παρακολουθεῖ κάτι ἐνδιαφέρον στὴν τηλεόραση, ἢ ἡ μητέρα παίζει μὲ τὸ μικρότερο ἀδερφάκι τὸ ἀγαπημένο τους παιχνίδι. Φρόνιμο εἶναι νὰ περιμένουμε ἐκεῖνα ποὺ ἀρέσουν σὲ ὅλους νὰ τὰ κάνουμε ὅλοι μαζί. Ἔτσι ἀναγνωρίζουμε ὅτι αὐτὸ ποὺ κάνει τὸ παιδὶ εἶναι κάτι σπουδαῖο, ποὺ χρειάζεται προσπάθεια καὶ αὐτὸ τὸ μήνυμα τὸ εἰσπράττει τὸ παιδὶ μέσα ἀπὸ τὴ δική μας συμπεριφορά.

Κάποιες φορὲς δημιουργεῖται ἡ ἐντύπωση ὅτι ἀπὸ τὴν ἐπίδοση τοῦ παιδιοῦ ἀξιολογοῦνται οἱ γονεῖς, μὲ ἀποτέλεσμα ἡ μελέτη στὸ σπίτι νὰ κυριαρχεῖται ἀπὸ τὴν ἀγωνία, τὸ ἄγχος καὶ τὴν ἀνησυχία καὶ κυρίως ὅταν τὸ παιδὶ δὲν «στρώνεται» ὅσο ἐμεῖς θέλουμε. Θὰ πρέπει νὰ μάθουμε νὰ ἀντέχουμε τὰ λάθη καὶ τὶς ἀποτυχίες καὶ νὰ τὰ βλέπουμε σὰν εὐκαιρίες γιὰ νέο ξεκίνημα. Εἶναι καλύτερο νὰ τονίζουμε τὰ θετικὰ μιᾶς ἐργασίας καὶ μετὰ νὰ προτείνουμε τὶς διορθώσεις, χωρὶς χαρακτηρισμοὺς καὶ προσωπικὲς ἐπιθέσεις, παρὰ νὰ ὑπερτονίζουμε τὰ λάθη. Τὸ θετικὸ αὐτοσυναίσθημα τοῦ παιδιοῦ τὸ βοηθάει στὴν ἐπίδοση, ἀντίθετα ἡ δημιουργία μειονεκτικῶν συναισθημάτων τὸ ἀποτρέπει ἀπὸ τὴ συστηματικὴ μελέτη. Δὲν ὠφελοῦν καθόλου, ἐπίσης, οἱ συγκρίσεις μὲ τὰ ἄλλα παιδιὰ τῆς οἰκογένειας ἢ τῆς τάξης. Οἱ συγκρίσεις ἔχουν νόημα μὲ προηγούμενες ἐπιδόσεις τοῦ ἴδιου παιδιοῦ καὶ κατὰ πόσο τὸ ἴδιο ἔχει βελτιώσει τὴν ἐπίδοσή του. Ἄλλες φορὲς ἐπιτείνουν τὴν ἀγωνία καὶ τὸ ἄγχος οἱ ὑπέρμετρες ἐξωσχολικὲς δραστηριότητες, ποὺ ἀσφαλῶς δὲν ἀφήνουν ἐλεύθερο χρόνο στὸ παιδὶ καὶ μετατρέπουν τοὺς γονεῖς σὲ ταξιτζῆδες. Ὡς κριτήρια γιὰ τὴν ἐπιλογὴ τῶν ἐξωσχολικῶν δραστηριοτήτων μποροῦν νὰ εἶναι οἱ δυνατότητες, τὸ ἔντονο ἐνδιαφέρον τοῦ παιδιοῦ καὶ ἡ χρησιμότητά τους στὴ ζωή. Πάντως πολλὲς ἀπὸ τὶς δραστηριότητες ποὺ αὐτοαποκαλοῦνται ἐλεύθερες καὶ δημιουργικές, δὲν εἶναι καθόλου ἐλεύθερες οὔτε δημιουργικὲς καὶ κουράζουν τὸ παιδί.

Συμμετοχὴ σημαίνει ὅτι εἶμαι διαθέσιμος νὰ διευκολύνω τὸ παιδί, ὅταν κάτι χρειαστεῖ νὰ συζητήσει μαζί μου. Μποροῦμε νὰ ἀπαντήσουμε μὲ ἕνα ὑποβοηθητικὸ ἐρώτημα, νὰ τὸ συσχετίσουμε μὲ κάτι παραπλήσιο, νὰ ὑποδείξουμε μιὰ πηγὴ ὅπου θὰ συναντήσει τὴν ἀπάντηση. Δὲν εἶναι καλὴ συνήθεια νὰ καθόμαστε δίπλα του, πέρα ἀπὸ τὸ πρῶτο τετράμηνο τῆς Α΄ τάξης. Ἡ μελέτη εἶναι ζήτημα δικό του καὶ ὄχι τῶν γονέων. Πρέπει νὰ πεισθεῖ ὅτι αὐτὸ ποὺ μαθαίνει εἶναι χρήσιμο γιὰ τὸ ἴδιο καὶ ὄχι μόνο γιὰ τὴν ἄλλη ἡμέρα, ἀλλὰ γιὰ ὅλη του τὴ ζωή. Οἱ γονεῖς ὀφείλουν νὰ δημιουργοῦν εὐκαιρίες νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸ παιδί τους, νὰ τοῦ μιλοῦν, νὰ τοῦ διηγοῦνται ἱστορίες ἀπὸ τὴ ζωή τους, νὰ τοῦ λένε τί διαβάζουν, νὰ εἶναι σαφεῖς καὶ συγκεκριμένοι, νὰ τοῦ διηγοῦνται παραμύθια, μύθους, ἱστορίες ἀπὸ τὴ Μυθολογία, νὰ τοῦ διαβάζουν Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη. Νὰ τοῦ ζητοῦν τὴ γνώμη του γιὰ θέματα ποὺ τὸ ἐνδιαφέρουν καὶ μπορεῖ νὰ ἔχει ἄποψη, νὰ τὸ ρωτοῦν συχνὰ «γιατί καὶ πῶς», νὰ σχολιάσει, νὰ περιγράψει, νὰ αἰτιολογήσει. Καὶ ὅλα αὐτὰ μέσα σὲ ἕνα κλίμα ἀγάπης, ἠρεμίας, καταλαγῆς καὶ αὐθορμητισμοῦ, ποὺ σὲ καμμία περίπτωση δὲν ἔχει τὴ μορφὴ τῆς ἐξέτασης.

Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, οὐκ ἀσχημονεῖ, πάντα στέργει, πάντα ὑπομένει…».

Ἀκόμα σπουδαιότερο εἶναι νὰ ἀκοῦμε προσεκτικὰ κάθε φορὰ ποὺ μιλάει τὸ παιδί μας. Ἔτσι καταλαβαίνουμε ἔγκαιρα τί σκέφτεται, τί τὸ ἀπασχολεῖ, τί περιμένει ἀπὸ μᾶς. Μπορεῖ στὸ σχολεῖο νὰ ἔχει κάποιες δυσκολίες, ἂς τὶς ἀκούσουμε μὲ προσοχὴ καὶ ἐνδιαφέρον, χωρὶς νὰ ἀπαντήσουμε μὲ ἐπικρίσεις. Ἕνα παράδειγμα, τὸ παιδὶ ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὸ σχολεῖο μᾶς ἀνακοινώνει: «Ἡ κυρία τῶν Ἀγγλικῶν δὲν μὲ χωνεύει».

Τὸ παιδὶ θέλει νὰ τὸ ἀκούσουμε. Ἂν ἀπαντήσουμε «γιατί εἶσαι λερωμένο ἢ πήγαινε στὸ φοῦρνο γιὰ ψωμὶ» εἶναι σὰν νὰ μὴν τὸ ἀκούσαμε. Ἂν τοῦ ἀπαντήσουμε «κατάλαβα σὲ ἒπιασε ἀδιάβαστο» εἶναι σὰν νὰ δίνουμε προτεραιότητα στὴ δική μας ἐξήγηση. Ἂν τοῦ ἀπαντήσουμε «πῶς τὸ ξέρεις, ἀπὸ ποῦ τὸ συμπεραίνεις» τοῦ δίνουμε νὰ καταλάβει ὅτι πήραμε τὸ μήνυμα καὶ τοῦ ζητοῦμε νὰ μᾶς δώσει μιὰ ἐξήγηση.

Ἂν τὸ παιδὶ δυσκολεύεται νὰ μᾶς διηγηθεῖ μιὰ ἱστορία, νὰ βάλει τὰ γεγονότα στὴ σειρά, ἐμεῖς μποροῦμε, ἀφοῦ τὸ ἀκούσουμε, νὰ τὸ διευκολύνουμε μὲ τὶς κατάλληλες ἐρωτήσεις, ὥστε νὰ τὸ βοηθήσουμε νὰ ὀργανώσει τὴ σκέψη του.

Πολὺ ἀρέσει στὰ παιδιὰ νὰ τὰ προτρέπουμε νὰ συσχετίζουν τὴ νέα γνώση μὲ ἐφαρμογὲς στὴν καθημερινὴ ζωή. Γιὰ παράδειγμα, μποροῦμε νὰ κάνουμε μετρήσεις στὸ δωμάτιο, στὸ σπίτι, γιὰ νὰ ἐμπεδώσουν τὴν εὕρεση τῶν ἐμβαδῶν. Στὸ μάθημα τῶν Φυσικῶν νὰ προβληματιστοῦμε γιατί τὰ ροῦχα στεγνώνουν ἁπλωμένα καὶ ὄχι στὴ λεκάνη, γιατί ὁ πρῶτος ὄροφος ἔχει νερὸ καὶ ὁ τρίτος ὄχι.

Οἱ γονεῖς μποροῦν νὰ δημιουργήσουν εὐκαιρίες γιὰ συσχετισμὸ τῆς γενικῆς ἱστορίας μὲ τὴν τοπική, νὰ φέρουν βοηθήματα καὶ πηγές, νὰ ἀναφέρονται στὶς τοπικὲς παραδόσεις. Σήμερα τὰ σχολεῖα ὑλοποιοῦν δημιουργικὰ προγράμματα, περιβαλλοντικά, πολιτισμοῦ, ἀγωγῆς ὑγείας. Στὸν τομέα αὐτὸ οἱ γονεῖς μποροῦν νὰ ἔχουν πολλὲς ἀξιόλογες προτάσεις καὶ ἰδέες, νὰ βοηθήσουν στὴν ἔρευνα καὶ μελέτη μὲ τὶς δικές τους γνώσεις καὶ ἐμπειρίες. Τὰ προγράμματα αὐτὰ βοηθοῦν τὸ παιδὶ νὰ ἐρευνᾶ, νὰ ἀνακαλύπτει τὴ γνώση, νὰ τὴ συσχετίζει, νὰ τὴ συνδέει μὲ ὅλα τὰ μαθήματα καὶ νὰ τὴ χρησιμοποιεῖ στὴ ζωή. Συνεργατικὴ καὶ κατευθυνόμενη εἶναι ἡ πλοήγηση στὸ διαδίκτυο γιὰ τὴν ἀναζήτηση νέων πληροφοριῶν ποὺ εἶναι σαφεῖς καὶ κατανοητὲς στὸ παιδί. Παράλληλα, συνηθίζουμε τὸ παιδὶ νὰ μὴν πελαγοδρομεῖ καὶ νὰ μὴν ἑστιάζει τὴν προσοχή του στὰ ἐντυπωσιακά, τὰ δυσνόητα καὶ τὰ ἀκατάλληλα. Μαθαίνουμε στὸ παιδὶ νὰ ἐπιλέγει τὸ χρήσιμο καὶ νὰ ἀποφεύγει τὸ περιττὸ καὶ τὸ ἄσχημο, σὰν τὴ μέλισσα, ὅπως ἀναφέρει ὁ Μ. Βασίλειος.

Καθημερινὴ καὶ ἀτέρμονη εἶναι ἡ μέριμνα τῶν γονέων γιὰ τὴ μόρφωση, τὴν παιδεία καὶ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν. Παράλληλα, ἀτέρμονη καὶ ἀδιάλειπτη νὰ εἶναι καὶ ἡ προσευχὴ μὲ πίστη καὶ ταπείνωση. Οἱ γονεῖς, πέρα ἀπὸ τὴ δική μας προσπάθεια, νὰ ἐμπιστευόμαστε τὸ ἔργο τῆς ἀγωγῆς καὶ προκοπῆς τῶν παιδιῶν μας στὸν Φύλακα Ἄγγελό τους, στὸν Ἅγιό τους, στὴ Μεγαλόχαρη, στὸν Κύριό μας καὶ Θεό μας.

Ἀναδημοσίευση ἀπό 20-2-2017

πηγή:  enromiosini.gr