Ὁ Θεός ἀποκαλύπτει σταδιακά. Ὁ πληγωμένος Ἀετός. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Τό ἐνδιαφέρον, ἰδιαίτερα τῶν μορφωμένων, ἔγινε πιό ἔντονο. Μαθημένοι γενικά στήν προσκόλληση στό γράμμα τῆς Γραφῆς, εἴχανε καταντήσει σάν τούς ἰουδαίους. Αὐτοί λατρεύανε τό γράμμα κι οὔτε κἄν ὑποπτεύονταν τό πνεῦμα τῆς Γραφῆς. Τώρα ὁ Γρηγόριος δοκιμάζει νά τούς ἀνοίξει τά μάτια, νά δοῦνε καθαρά τήν πορεία τῆς θείας οἰκονομίας καί ἰδιαίτερα τή δράση τοῦ ἁγίου Πνεύματος:

 -Δύο ριζικές ἀλλαγές γίνανε στόν κόσμο. Ἔπειτα ἦρθε καί ἡ τρίτη. Ὅλες μοιάζουνε μέ σεισμούς πού ταρακούνησαν καί μεταμόρφωσαν τόν κόσμο. Φυσικά, τοῦ Θεοῦ καί οἱ τρεῖς. Ποιές εἶναι; Οἱ δύο Διαθῆκες καί ἡ δράση τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἀπό τήν Πεντηκοστή καί μετά. Γιατί τίς λέω ἀλλαγές, «μεταθέσεις»

καί «σεισμούς»; Διότι στήν πρώτη, διδάχτηκε ὁ κόσμος γιά τόν ἕνα Θεό κι ἔτσι ἄφησε τά εἴδωλα. Δηλαδή μέ τήν Παλαιά Διαθήκη ἀφαιροῦνται τά εἴδωλα, οἱ εἰδωλολάτρες γίνανε ἰουδαῖοι, λατρέψανε τόν ἀληθινό Θεό. Κρατήσανε ὅμως τίς θυσίες ζώων. Στή δεύτερη, ἐνανθρώπησε ὁ Κύριος, δίδαξε γιά τόν ἑαυτό του καί ὑποσχέθηκε νά στείλει τό ἅγιο Πνεῦμα. Αὐτά γίνανε στήν Καινή Διαθήκη, πού μέ τή σειρά της ἀφαίρεσε κάτι, κατάργησε τίς θυσίες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Τώρα πιά τό στάδιο τῆς θείας οἰκονομίας εἶναι τέλειο. Ὅ,τι ἔδωσε ὁ Κύριος μέ τήν Καινή Διαθήκη εἶναι ὁριστικό καί ἀμετάβλητο. Αὐτό πού θά ’ρθει μετά, μέ τή δράση τοῦ ἁγίου Πνεύματος, δέ θά ’χει ἀφαίρεση κάποιου στοιχείου ἀπό τήν Καινή Διαθήκη, οὔτε θά εἶναι ἀλήθεια νέα, ἄγνωστη καί ἀντίθετη στήν ἀποκάλυψη τοῦ Κυρίου. Στούς δύο, λοιπόν σεισμούς εἴχαμε καί ἀφαιρέσεις, καταργήσεις. Ἡ Παλαιά Διαθήκη δηλαδή κατάργησε τά εἴδωλα καί ἡ Καινή Διαθήκη κατάργησε τίς θυσίες τῶν ζώων.

Οἱ πιό θερμόαιμοι δέν εἴχανε ὑπομονή καί εἴπανε φωναχτά τίς ἀπορίες τους:

-Γιατί ὁ Θεός δέν ἔκανε τήν ἀλλαγή μιά καί καλή; Κι ἀφοῦ μέ τήν Πεντηκοστή δέν ἔχουμε ἀφαιρέσεις καί καταργήσεις, τί ἔχουμε;

Ἀπό τό σημεῖο τοῦτο γινότανε ἀκόμη πιό δύσκολη ἡ θεολογία. Ὁ Γρηγόριος, παρά τούς δισταγμούς του, προχώρησε. Ἄλλοι θά καταλάβαιναν κι ἄλλοι ὄχι. Αὐτός ἔπρπε νά δώσει λόγο, νά κοινοποιήσει τή γνώση πού ἔλαβε ἀπό τό ἅγιο Πνεῦμα:

-Ἔχουμε ἀπό τό Θεό τήν τακτική αὐτή, δηλαδή τή σταδιακή ἀποκλάλυψη καί φανέρωση τῆς ἀλήθειας, γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναι καί ἀδύνατος καί ἐλεύθερος. Μέ μιᾶς δέν μποροῦσε νά τά καταλάβει καί νά τ’ ἀφομοιώσει ὅλα. Θά πάθαινε πενυματικό κορεσμό, θά βαρυστομάχιαζε. Δέ θ’ ἀφομοίωνε, δηλαδή, δέ θά συνειδητοποιοῦσε τήν ἀποκαλυμμένη ἀλήθεια. Καί ὡς ἐλεύθερος πάλι, χρειαζόταν χρόνο, προετοιμασία γιά νά δεχτεῖ ἐλεύθερα, μέ τή θέλησή του, ὅσα τοῦ ἀποκαλύπτονταν σταδιακά. Ὁ Θεός δέν ἐξαναγκάζει.

Ἔπρεπε ὅμως νά τούς ἐξηγήσει καί τή διαδικασία πού ἀκολουθεῖται ἀπό τήν Πεντηκοστή καί μετά. Προσπάθησε ὅσο γίνεται ν’ ἁπλουστεύσει:

-Εἴπαμε, ὅτι στήν Παλαιά καί τήν Καινή Διαθήκη ἔχουμε ἀφαιρέσεις, καταργήσεις. Ἐδῶ, ἀντίθετα, ἔχουμε «προσθῆκες». Ἀπό τήν Πεντηκοστή καί μετά ἡ σταδιακή πορεία τῆς θείας οἰκονομίας προχωρεῖ μέ προσθῆκες, ὄχι πλέον ἀφαιρέσεις. Διότι ὅσα ἔχουμε  στήν Καινή εἶναι γνήσια καί ὁριστικά. Καί γιά νά καταλάβετε τήν τακτική τῶν προσθηκῶν, σᾶς ἐπισημαίνω τοῦτο: Στήν Παλαιά Διαθήκη ὁ Θεός Πατέρας ἀποκαλύφθηκε μέ σαφήνεια, «φανερῶς», ἐνῶ ὁ Υἱός ἀμυδρά ἐλάχιστα. Ἡ Καινή φανέρωσε τόν Υἱό καί μόνο «ὑπέδειξε» τή θεότητα τοῦ Πνεύματος. Τώρα ὅμως τό Πνεῦμα, πού πλέον ἐνεργεῖ σέ μᾶς, δηλαδή στήν Ἐκκλησίας, φανερώνει σαφέστατα ὅ,τι γιά τό ἴδιο τό Πνεῦμα λέχθηκε στήν Καινή, χωρίς ν’ ἀλλάζει κάτι ἀπό αὐτά πού λεχθήκανε κεῖ. Βλέπετε πῶς τό φῶς τῆς ἁγίας Τριάδας καταυγάζει τήν ἀνθρωπότητα σταδιακά; Μέ τίς προσθῆκες ἔχουμε «προόδους» καί «προκοπή» στή θεία δόξα. Αὐτό ἰσχύει καί γιά τούς μαθητές τοῦ Κυρίου. Σταδιακά δεχτήκανε τό φωτισμό καί προοδευτικά καταλάβανε τήν ἀλήθεια.

Σέ ἄλλους τά λόγια τοῦτα φανήκκανε λογικά καί σέ ἄλλους περίεργα. Δέν εἶχε καί ὁ Γρηγόριος αὐταπάτες. Ἀνάγκη πᾶσα νά στηρίξει ὅλα αὐτά στή Γραφή. Καί τό ἔκανε μέ σαφήνεια μοναδική, πού δέν εἶχε ξαναγίνει στήν Ἐκκλησία:

-Μήν ἀμφιβάλλετε, ἀγαπητοί μου. Τίς προσθῆκες, γιά τίς ὁποῖες μίλησα, τίς ὑποσχέθηκε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος. Θυμηθεῖτε μόνο τί ἔλεγε στούς Ἀποστόλους, ὅταν πιά ἔφτανε ἡ ὥρα τῶν ἁγίων παθῶν του. Καί τί ἀκριβῶς τούς ὑποσχέθηκε; Ὅτι, ὅταν φύγγει ἀπό τή γῆ, θά τούς στείλει τό Παράκλητο, τό ἅγιο Πνεῦμα. Γιατί; Γιά νά τούς ἐνισχύσει, νά τούς παρηγορεῖ. Μά καί γιά ἕναν ἀκόμη λόγο, πολύ σπουδαῖο. Ὁ Κύριος τούς εἶπε, ὅτι ἔχω κι ἄλλα πολλά νά σᾶς διδάξω, ἀλλά τώρα δέν μπορεῖτε νά τά καταλάβετε. Τό ἅγιο Πνεῦμα πού θά στείλω, αὐτό θά σᾶς διδάξει καί θά σᾶς φωτίσει. Καί θά σᾶς ἐξηγήσει ὅλα ὅσα ἐγώ σᾶς εἶπα. Αὐτό θά σᾶς ὁδηγήσει σέ ὅλη τήν ἀλήθεια (βλέπε Ἰωάννου14, 25-26 καί 16, 12-14). Προσέξτε καλά τούς λόγους τοῦ Κυρίου. Ἄφησε τούς Ἀποστόλους νά καταλάβουνε ὅτι τό ἅγιο Πνεῦμα θά συνεχίσει τό ἔργο τοῦ Κυρίου. Δέ θά παρουσιάσει ὅμως διδασκαλία ἀντίθετη ἀπό τοῦ Κυρίου. Θά συνεχίσει στήν ἴδια γραμμή. Θά διαφωτίσει ἐκεῖνα πού λέγονται καί ἀποκαλύπτονται στήν Καινή Διαθήκη. Μία, λοιπόν, ἀπό τίς διδασκαλίες -ἀλήθειες, πού ὁ Κύριος δέν εἶπε- ἐπεξήγησε στούς Ἀποστόοους, εἶναι ἡ περί τῆς θεότητας τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Αὐτήν μᾶς τή δίνει τώρα μέ τό φωτισμό του τό ἴδιο τό ἅγιο Πνεῦμα. Μπορεῖ πρόσφατα καί ἄλλοι νά φωτίστηκαν γιά τή θεότητα τοῦ Πνεύματος, μά ἐγώ θά τήν ὁμολογῶ πάντα καί εἶμ’ ἕτοιμος νά θυσιαστῶ γι’ αὐτήν, διαότι τήν ἔχω κυριολεκτικά μέ «ἔλλαμψιν» τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Γι’ αὐτό, ἀδελφοί μου, κρατῶ τή διδασκαλία τούτη ὡς δῶρο θεῖο, Μ’ αὐτήν ζῶ καί μ’αὐτήν θά πεθάνω, δοξάζοντας καί προσκυνώντας τόν Πατέρα, τόν Υἱό καί τό ἅγιο Πνεῦμα, πού ἔχουν μία κοινή θεότητα.

Τέλειωσε καί τήν ὁμιλία του γιά τό ἅγιο Πνεῦμα. Ἔκανε μέ τό παραπάνω τό καθῆκον του ὡς διδάσκαλος. Ἠρέμησε. Δυό –τρεῖς ἡμέρες περάσανε γαλήνιες. Κάτι, συνέβη ὅμως, πού δέν τό γνωρίζουμε. Κάποιες συζητήσεις, κάτι ἀντιρρήσεις... καί τήν ἑπόμενη Κυριακή ἔκρινε ὅτι πρέπει νά ἐπανέλθει στό θέμα τῆς θεολογίας. Ποιός πρέπει νά θεολογεῖ καί πότε νά θεολογεῖ ( Λόγος Κ΄) .

Ἔτσι, ξανατόνισε στό ναό τῆς Ἀναστασίας:

 -Ἀλλοίμονο σ’ ὅποιον θεολογεῖ χωρίς καθαρότητα καί ἄσκηση. Προσπαθῶ, κι ἐπιθυμία μου εἶναι νά γίνω μέσα μου πεντακάθαρος καθρέφτης, καί νά καθρεφτιστεῖ ἐκεῖ ὁ Θεός, ἡ ἀλήθεια.

Κι ἐπειδή ἔβλεπε στό ἀκροατήριο κάποιον ζηλωτή, πού χωρίς φόβο μίλαγε γιά ὁποιοδήποτε σημεῖο τῆς ἀλήθειας, σταμάτησε τό λόγο του καί εἶπε:

-Θές κάποτε καί σύ νά γίνεις θεολόγος, φύλαγε τίς θεῖες ἐντολές, πορέψου ἐφαρμόζοντας τά προστάγματα τοῦ Κυρίου. Καί μήν ξεχνᾶς ποτέ, γιά νά ζήσεις τή θεωρία θά περάσεις ἀπό τήν πράξη. Πρῶτα ἡ ἄσκηση κι ἔπειτα ἔρχεται ἡ θεοπτία. 

Ὁ πληγωμένος Ἀετός (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)

(ἀφηγηματικὴ Βιογραφία)

  (σελ.219-222)

  Στυλιανοῦ Γ. Παπαδοπούλου Καθηγητή Πανεπιστημίου

Ἔκδοση Δ΄

Ἀποστολική διακονία

 

εδώ το προηγούμενο