Ἐγκράτεια καί πάθη. Ὁ βίος τοῦ Ὁσίου Νήφωνος Ἐπισκόπου Κωνσταντιανῆς τῆς κατ’ Ἀλεξάνδρειαν

Π

ες μου, πάτερ, ρώτησε πάλι ὁ ἐπισκέπτης, πῶς μερικοί, ἄν καί λιώνουν τά σώματά τους ἀπό τήν ἐγκράτεια, κυριεύονται ὡστόσο ἀπό τά πάθη; Τήν ὀργή πρῶτα-πρῶτα, κι ἔπειτα τήν ἔχθρα, τή μνησικακία, τό φθόνο, τήν ἀσπλαχνία; Ἐνῶ ὑπάρχουν, ἀντίθετα, ἄνθρωποι, πού καί τρῶνε ἀπ’ ὅλα καί πίνουν κρασί, κι ὅμως εἶναι πολύ ἐνάρετοι καί δέν τούς βρίσκεις ψεγάδι. Πῶς γίνεται αὐτό;

-Νομίζω, παιδί μου, πώς ὅσοι δέν διορθώνονται, μολονότι νηστεύουν πολύ, εἶναι γαιτί δέν προσέχουν τή γλώσσα τους. Ὅποιος δέν κλείνει τό στόμα του, κι ἄν ἀκόμα νηστεύει ὅλο τό χρόνο, προκοπή δέν κάνει. Ἐνῶ ὅποιος ξέρει νά

σωπαίνει, μπορεῖ εὔκολα νά νικήσει ὅλα τά πάθη. Σέ κάνει λ.χ. ὁ διάβολος νά ὀργιστεῖς; Μή μιλήσεις, καί νίκησες. Σέ σπρώχνει σέ φθόνο; Μή κατακρίνεις, καί ντρόπιασε τόν πονηρό· γιατί ἡ κατάκριση γεννιέται ἀπ’ τό φθόνο. Ἄν πάλι ὁ ἐχθρός σέ ἀνάψει καί σέ σπρώχνει στή σαρκική ἁμαρτία, κλεῖσε γι’ ἄλλη μιά φορά τό στόμα στου. Μή μιλήσεις σέ γυναίκα, μή φᾶς καί μήν πιεῖς πολύ. Ἔτσι θά τόν κατατροπώσεις. Στήν ἀνάγκη, πάρε μιά βέργα καί χτύπα τό κορμί σου ἀλύπητα. Ὁ πόνος θά διώξει τόν πόλεμο. Τό ξέρεις, ἄλλωστε, ὅτι «συμφέρει σοι ἵνα ἀπόληται ἕν τῶν μελῶν σου καὶ μὴ ὅλον τὸ σῶμά σου βληθῇ εἰς γέενναν»¹⁶⁷...... Ἄν κανείς σὲ βρίσει, θυμήσου πόσο βρωμᾶνε τά νεκρά σώματα μέσα στους τάφους. Ἡ παράβασή μας φταίει πού καταλήγουμε ἐκεῖ. Σκέψου, λοιπόν, ὅτι καί τό δικό σου σῶμα θά εἶναι μέσα στόν τάφο μιά σαπίλα καί δυσωδία, καί θ’ ἀξίζει ὅσο κι ἕνας σωρός κοπριά. Εὔκολα θ’ ἀγνοήσεις ἔτσι αὐτόν πού σ’ ἔβρισε.... Ἄν ἕνας φτωχός σοῦ ζητήσει βοήθεια, μήν τσιγγουνευτεῖς νά τοῦ δώσεις ἀπ’ τά ἐπίγεια καί φθαρτά ἀγαθά σου, γιά νά μή στερηθεῖς τά οὐράνια και ἄφθαρτα, «ἅ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη»¹⁶⁸.... Ἄν ὁ πανοῦργος διάβολος σέ φουσκώνει μέ κενοδοξία, ἔπαρση, ἀλαζονεία, ρίξε μιά ματιά στίς παλιότερες γενιές καί δές: Ποιοί ἐγωιστές πῆγαν ποτέ καλά; Ὅλοι τους ἦρθαν σέ ρήξη μέ τό Θεό καί εἶχαν κακό τέλος. Γιατί «ὁ Θεός ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν»¹⁶⁹, λέει ἡ Γραφή. Καί ἀλλοῦ: «Ὁ Θεὸς διεσκόρπισεν ὀστᾶ ἀνθρωπαρέσκων»¹⁷⁰. Ἀλλοῦ πάλι: « Λαός μου, οἱ μακαρίζοντες ὑμᾶς πλανῶσιν ὑμᾶς καὶ τὸν τρίβον τῶν ποδῶν ὑμῶν ταράσσουσιν»¹⁷¹. Αὐτά νά τά κρατᾶς πάντα μέσα στό νοῦ σου, καί θά σέ βοηθᾶνε νὰ μένεις ταπεινός.... Ἄν πάλι ὁ πονηρός σοῦ ἀνοίξει τήν ὄρεξη γιά πλούσια φαγητά, πήγαινε στό ἀποχωρητήριο, κι ἐκεῖ θά νιώσεις καλά τήν εὐωδία τους!...

Μετά ἀπό μικρή παύση, ὁ ὅσιος συνέχισε:

-Ἀλλά μοῦ μίλησες γιά κάποιους ἐνάρετους, πού πίνουν κρασί καί τρῶνε ἀπ’ ὅλα. Πρόσεξε, παιδί μου! Σ’ ὅσους τό εἶδες αὐτό, εἶναι γενναῖοι στρατιῶτες τοῦ Χριστοῦ. Καταπάτησαν πρῶτα τίς ἁμαρτίες καί τά πάθη. Καί τώρα εἶναι κυρίαρχοι τῶν παθῶν, στολισμένοι ἀπ’ τό Θεό μέ τό χάρισμα τῆς ἀπάθειας. Γι’ αὐτό καί τρῶνε καί πίνουν χωρίς ἐμπάθεια. Ἐγκρατεύτηκαν. Ἀγωνίστηκαν σκληρά. Πέτυχαν τό σκοπό πού ἔχουμε ὅλοι μας. Ντύθηκαν μέ τήν πανίσχυρη πανοπλία τοῦ Θεοῦ.  Καί κανείς πιά δέν μπορεῖ νά τούς νικήσει.... Πάντως, ἡ νηστεία εἶναι μεγάλο ὅπλο τῆς ψυχῆς, ἀλλά χρειάζεται νά συνδυαστεῖ μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, τήν ἡσυχία καί τή σιωπή.  Τότε ἔχει τά καλύτερα ἀποτελέσματα. Ὅλ’ αὐτά πάλι ἔχουν ἀνάγκη τή μελέτη. «Εἰ μὴ ὅτι ὁ νόμος σου μελέτη μού ἐστι, τότε ἄν ἀπωλόμην ἐν τῇ ταπεινώσει μου»¹⁷². Πήγαινε λοιπόν, παιδί μου, καί ἀγωνίσου ν’ ἀποκτήσεις κι ἐσύ τό χάρισμα τῆς ἀπάθειας μέ τήν ἐγκράτεια. Τότε θά μπορεῖς, ἀκόμα κι ἄν τρῶς καί πίνεις, νά βρίσκεσαι ἔξω ἀπό τά πάθη.  Πρέπει πάντως νά ξέρεις πώς οἱ ἐνάρετοι ἄνθρωποι τό κάνουν αὐτό μόνο μπροστά στούς ἄλλους, ὅταν τό ἀπαιτήσει κάποια ἀνάγκη. Ὅταν ὅμως εἶναι μόνοι τους, ἀκολοθοῦν τούς νόμους τῆς εὐσέβειας καί ἀναπληρώνουν μέ αὐστηρότερη νηστεία τήν κατάλυση πού ἔκαναν μπροστά στούς ἀνθρώπους.

Ἕνας Ἀσκητής Ἐπίσκοπος

Ὅσιος Νήφων  Ἐπίσκοπος Κωνσταντιανῆς

  (σελ.256-259)

Ἱερὰ Μονή Παρακλήτου

Ὠρωπος Ἀττικῆς 2004