Ερμηνεία των Ψαλμών (Ψαλμός 2ος) Μέρος β΄

  Του π. Αθανασίου Μυτηλιναίου
Ὁμιλία 2η

Ψαλμός 2ος

Ἄς πάρουμε καί τό ἄλλο ἡμιστίχιο, γιά νά δοῦμε, καί μέ τά δυό μαζί, τήν ὅλη εἰκόνα πού χρησιμοποιεῖ ὁ Δαβίδ γιά τούς ἀνθρώπους πού βρίσκονται ἔξω ἀπό τόν Θεό: «καὶ λαοὶ ἐμελέτησαν κενά».
Κάνουμε ἀκόμα μιά παρένθεση, γιά νά ποῦμε πώς ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἔχει μεταφράσει τήν ἑρμηνεία τῶν Ψαλμῶν τοῦ Ζηγαβινοῦ, ἤ Ζηγαδινοῦ, πιό σωστά Ζηγαβινοῦ. Ἔχει μεταφράσει τό πολύτιμο ἔργο αὐτό, μέ πλουσιότατα σχόλια. Καί αὐτό ἔμενε ἀνέκδοτο, ἀλλά ἐκτυπώθηκε τελικά τό 1819 ἀπό τό τυπογραφεῖο τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, πού τό εἶχε ἱδρύσει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε΄ γιά
τήν ἀναγέννηση τοῦ Γένους. Τό ἔργο αὐτό εἶναι σέ δύο τόμους ὀγκωδέστατους. Ὁ πρῶτος τόμος, μέ θεία πρόνοια, βρίσκεται στά χέρια μας ἀπό κάποια κυρία πού μᾶς τόν εἶχε δώσει. Εἶναι χονδρός καί ἀρκετά μεγάλος, εἶναι θαυμάσιος! Λυπᾶμαι πού δέν ὑπάρχει ὁ δεύτερος τόμος. Νά σᾶς πῶ νά τόν βρεῖτε; ἀδύνατον! Εἶναι ἔκδοση τοῦ 1819 καί δέν ἐκδόθηκε πάλι. Μπορεῖ νά θεωρηθεῖ Κῶδιξ αὐτό.
Λοιπόν, ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, στίς πλούσιες σημειώσεις ἤ ὑποσημειώσεις πού ἔχει στή μετάφραση τῆς ἑρμηνείας τοῦ Ζηγαβινοῦ πάνω στούς Ψαλμούς, κάνει ἐδῶ μιά διάκριση ἀνάμεσα στά ἔθνη καί τούς λαούς, καί ἀναφέρεται στούς Ἑβραίους, στήν ὑποδιαίρεση τῶν διαφόρων αἱρέσεών τους: Σαδδουκαίων, Φαρισαίων καί λοιπά καί λοιπά.
Ὅμως ὑπάρχουν διάφορες ἑρμηνευτικές θέσεις πάνω στό σημεῖο αὐτό. Ἔχω τή γνώμη ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή χρησιμοποιεῖ ἀρκετές φορές τό ἴδιο πράγμα μέ δύο λέξεις. Εἶναι συνήθεια τῆς Γραφῆς αὐτό, καί τοῦ Ψαλτηρίου ἀλλά καί τῶν ὑπόλοιπων βιβλίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, νά ἐκφέρεται δηλαδή τό ἴδιο πράγμα μέ δύο λέξεις. Λέει: «Θύμωσα μέ ὀργή»!
Βέβαια ὑπάρχει μιά διαφοροποίηση ἀνάμεσα στόν θυμό καί τήν ὀργή, ἀλλά εἶναι στοιχεῖο τῆς ἑβραϊκῆς Φιλολογίας νά ἐπαναλαμβάνει τό ἴδιο πράγμα μέ δύο συγγενικές λέξεις. Κατά συνέπεια ἔθνη καί λαοί, ἄν θέλουμε νά μήν τό πάρουμε ἀλληγορικά, πρόκειται γιά τό ἴδιο πράγμα. Βέβαια καί λογικά ἄν τό κρίνουμε, ἔθνη καί λαοί εἶναι τό ἴδιο πράγμα.
Τί κάνουν τώρα τά ἔθνη καί οἱ λαοί; «Φρυάττουσι καί μελετοῦν κενά»· ἀφρίζουν μανικότατα κατά τοῦ Θεοῦ καί κατά τοῦ χριστοῦ Του, ὅπως θά δοῦμε λίγο πιό κάτω. Καί τό «μελετοῦν κενά» σημαίνει ὅτι κάνουν συμβούλια, κάνουν ὀργανώσεις καί συνασπισμούς –αὐτό τό συνασπισμούς προσέξτε το– μέ προγράμματα μακροπρόθεσμα, πῶς θά ἐπιτεθοῦν κατά τοῦ Θεοῦ καί κατά τοῦ χριστοῦ Αὐτοῦ. Ὁ χριστός τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι παρά ὁ Ἰησοῦς Χριστός, τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, εἶναι ὁ Υἱός, ὅπως σαφέστατα ἀναφέρεται στόν Ψαλμό παρακάτω.
Ἀπό τά ἔθνη αὐτά, ἀγαπητοί μου, εἶναι πρῶτοι οἱ Ἑβραῖοι. Ὁ Ψαλμός αὐτός, πού γράφτηκε γύρω στά 1100 π.Χ., ἐκφράζει θαυμάσια αὐτό πού γινόταν, γίνεται καί θά γίνεται. Οἱ Ἑβραῖοι εἶναι οἱ πρῶτοι πού ἀπιστοῦν, μέ τήν ὀργάνωση τοῦ Σιωνισμοῦ πού ξεκίνησαν, καί πού βέβαια ἐκ πρώτης ὄψεως μοιάζει νά εἶναι ἕνα προϊόν ἴσως τοῦ περασμένου αἰώνα, δέν ξέρουμε ἀκριβῶς πότε, ὅμως δέν εἶναι τῶν ἡμερῶν μας. Οὐσιαστικά ὁ Σιωνισμός εἶναι μιά προσπάθεια πού ἄρχισε μετά τήν ἅλωση τῆς Ἱερουσαλήμ.
Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, οἱ Ἑβραῖοι, ὁρκίστηκαν ἐκδίκηση ἐναντίον τῶν ἐθνῶν γιά τήν καταστροφή τῆς Ἱερουσαλήμ, καί ἀπό τότε, σύμφωνα πάλι μέ θεία προφητεία, σκορπισμένοι μέσα στούς λαούς, διατήρησαν τήν ἐθνικότητά τους καί προσπαθοῦν νά στρέφονται ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Χριστιανισμοῦ, μέ μία καταπληκτική ἑνότητα πού ἔχουν. Κατά κύριο λόγο λοιπόν εἶναι οἱ Ἑβραῖοι. Δέν ἔχετε παρά νά θυμηθεῖτε τί προϊόντα ἔχει ὁ Σιωνισμός.... τόν Μασονισμό καί πολλά ὑποπροϊόντα... τόν Χιλιασμό καί λοιπά καί λοιπά. Πολλά ὑποπροϊόντα!
Μετά εἶναι τά ἔθνη, γενικά τά ἔθνη, πού ἤ παρασύρονται ἀπό τούς Ἑβραίους, ἤ μέ δική τους θέληση κινοῦνται καί αὐτά ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἡ σύγχρονη Εὐρώπη, πού στρέφεται κατά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ὁ σύγχρονος δυτικός κόσμος γενικότερα. Εἶναι καί ὁ σύγχρονος ἀνατολικός κόσμος, πού καί αὐτός στρέφεται ἐναντίον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι, καί ὁ δυτικός κόσμος, καί ὁ ἀνατολικός κόσμος –καταλαβαίνετε τί θέλω νά πῶ– ὁ καθένας ἀπό τή σκοπιά του καί μέ τόν τρόπο του, στρέφεται ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ καί θέλει νά ἐξαφανίσει τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἀπό προσώπου τῆς γῆς.
Κι ἐδῶ ὁ Ψαλμωδός, δηλαδή ὁ Δαβίδ, εἶναι ἁπλά ἕνα ὄργανο πού τά σημειώνει αὐτά, γιατί ἐδῶ ἐκτυλίσσεται ἕνα σκηνικό, ἤ μᾶλλον μία ὑπόθεση σέ τρία σκηνικά. Τό πρῶτο σκηνικό εἶναι ἐπάνω στή γῆ, ὅπου ὁ Δαβίδ γράφει τό πῶς σκέπτονται οἱ λαοί, καί εἶναι ἀπό τόν στίχο 1 ἕως 3. Τό δεύτερο σκηνικό εἶναι στόν Οὐρανό, καί ὁ Δαβίδ παρουσιάζει τό πῶς σκέπτεται ὁ Θεός γιά ἐκεῖνα πού γίνονται πάνω στή γῆ. Καί τό τρίτο σκηνικό εἶναι ἕνα προσκλητήριο τοῦ Οὐρανοῦ πρός τή γῆ, γιά νά ἐπιστρέψει στόν Θεό.
Ἔτσι λοιπόν ὁ Δαβίδ μένει ἀμέτοχος, κατά κάποιον τρόπο, καί μόνο γράφει ἐμπνεόμενος ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὁ Δαβίδ δέν ἔχει ἐδῶ τίποτα τό προσωπικό. Ἀπολύτως τίποτα τό προσωπικό. Μερικοί ὀρθολογιστές προσπάθησαν, ἀτυχέστατα, νά ποῦν ὅτι αὐτά θά εἶχαν ἐφαρμογή σέ κάποιους βασιλεῖς τῶν Ἑβραίων, ὅπως τόν Σολομώντα, τόν... τόν... τόν... Κάνουν λάθος. Οἱ θέσεις πού ἔχει μέσα ὁ Ψαλμός δέν ἐφαρμόζονται ἀπολύτως σέ κανένα ἄλλο πρόσωπο ἐκτός ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό, ὁ Ὁποῖος ἔχει αἰώνια Βασιλεία καί παγκόσμια Ἐπικράτηση. Ὁ Σολομών, πού ὑπῆρξε ὁ πλουσιότερος βασιλιάς, ἦταν ὁ εἰρηνικότερος βασιλιάς. Βασίλευσε περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλον βασιλιά –σαράντα ὁλόκληρα χρόνια– καί δέν μεγάλωσε τό κράτος του πάνω σ’ ὅλη τή γῆ, οὔτε πάνω σ’ ὅλα τά ἔθνη καί οὔτε πάνω σ’ ὅλους τούς λαούς, ὅπως λέει ἐδῶ ὁ Ψαλμός. Τό κράτος του ἦταν ἁπλά λίγο πιό μεγάλο ἀπό κάθε προηγούμενη φορά, ὅπως τό βρῆκε ἀπό τόν Δαβίδ. Ἦταν δηλαδή, ἀπ’ ὅ,τι γνωρίζουμε, λίγο πιό πέρα ἀπό τή σημερινή Παλαιστίνη. Αὐτό ἦταν ὅλο. Ἔτσι αὐτός ὁ Ψαλμός ἀναφέρεται κυριολεκτικά μόνο στόν Ἰησοῦ Χριστό, καί μόνον σ’ Αὐτόν! Σέ κανέναν ἄλλον.
Βλέπει κανείς πῶς σκέπτονται καί στέκονται πάντα οἱ λαοί ἀπέναντι στόν χριστόν τοῦ Θεοῦ, ἀπέναντι στόν ἀληθινό Θεό. Εἶναι δηλαδή μία θλιβερή κατάσταση, γιά λογαριασμό τῶν λαῶν.
Συνεχίζουμε. Διαφοροποιεῖ τώρα καί λέει: «παρέστησαν οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς, καὶ οἱ ἄρχοντες συνήχθησαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ κατὰ τοῦ Κυρίου καὶ κατὰ τοῦ χριστοῦ αὐτοῦ»· δηλαδή παραβρέθηκαν οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς καί μαζεύτηκαν οἱ ἄρχοντες γι’αὐτόν τόν λόγο, γιά νά στραφοῦν ἐναντίον τοῦ Κυρίου καί ἐναντίον τοῦ χριστοῦ Του.
Πάλι τό ἴδιο φιλολογικό εἶδος. Μήπως τό βλέπετε αὐτό πού σᾶς εἶπα προηγουμένως; Τώρα κρατᾶτε Ψαλτήρι. Γι’ αὐτό σᾶς εἶπα νά τό κρατᾶτε. Μήπως τό βλέπετε; Τό φιλολογικό εἶδος πού σᾶς ἀνέφερα στό 1ο χωρίο τό συναντᾶμε καί στό 2ο. Οἱ βασιλεῖς καί οἱ ἄρχοντες εἶναι τό ἴδιο, γιατί οἱ βασιλεῖς εἶναι ἄρχοντες πού διοικοῦν. Δέν εἶναι κάτι διαφορετικό οἱ βασιλεῖς ἀπό τούς ἄρχοντες. Ὁπωσδήποτε θά μπορούσαμε πάλι νά βροῦμε διαφοροποιήσεις· ἀλλά, ξαναλέω, εἶναι φιλολογικό εἶδος τοῦ γραπτοῦ λόγου τῶν Ἑβραίων, καί εἶναι τό ἴδιο πράγμα, εἶναι αὐτοί πού κυβερνοῦν.
Τί κάνουν λοιπόν αὐτοί πού κυβερνοῦν; Αὐτοί στάθηκαν μέ κάποια ἀπειλητικότητα, μαζεύτηκαν γιά νά στραφοῦν ἐναντίον τοῦ Κυρίου, πού εἶναι ὁ Πατήρ, καί ἐναντίον τοῦ χριστοῦ Του, πού εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός.
Ἀμέσως, ἤδη ἀπό τόν 2ο στίχο, μᾶς παρουσιάζει δύο πρόσωπα. Καί μάλιστα τά δύο αὐτά πρόσωπα –πάντα στόν Οὐρανό– θά ἀνοίξουν μεταξύ τους διάλογο· ὁ Κύριος θά ἀπευθύνεται στόν χριστόν καί ὁ χριστός στόν Κύριο, δηλαδή ὁ Πατήρ στόν Υἱό πού ἐνανθρώπησε καί Αὐτός στόν Πατέρα. Αὐτός ὁ διάλογος φανερώνει, χωρίς καμία ἀμφιβολία, ὅτι πρόκειται γιά δύο ξεχωριστά πρόσωπα.
Νά γιατί ὁ Χριστός παρέπεμπε στήν Παλαιά Διαθήκη, νά γιατί ὁδηγοῦσε στό Ψαλτήρι. Ὅταν ἤθελε νά μιλήσει γιά τή θεότητά Του, παρέπεμπε ἐκεῖ. Μέ ἀπόλυτη σαφήνεια βλέπουμε ὅτι πρόκειται γιά δύο πρόσωπα καί ὅτι ὁ Υἱός εἶναι Θεός. «Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου», εἶπε ὁ Κύριος στόν Κύριό μου, λέει ὁ Δαβίδ. Σάν νά βλέπει τό πράγμα στόν Οὐρανό καί τί διαμείβεται ἐκεῖ, καί, ὡς Προφήτης, τό ἀποκαλύπτει. «Εἶπε ὁ Κύριος στόν Κύριό μου»· ὁ ἕνας Κύριος λέει στόν ἄλλο Κύριο: «Κάθησε στά δεξιά μου, μέχρι νά βάλω τοὺς ἐχθρούς σου...» καί τά λοιπά.
Κύριος λοιπόν ὁ ἕνας, Κύριος καί ὁ ἄλλος· ἄρα Θεός ὁ ἕνας, Θεός καί ὁ ἄλλος. Ἄν λοιπόν ὁ Πατέρας εἶναι ὁ Γιαχβέ –Γιαχβέ θά πεῖ Κύριος– τότε καί ὁ Υἱός εἶναι Κύριος, εἶναι Γιαχβέ. Ἕνα πολύ ὡραῖο καί σημαντικό βιβλίο, ἀλλά πάρα πολύ ἐκτεταμένο, τοῦ κυρίου Σωτηροπούλου, λέει ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι ὁ Γιαχβέ, εἶναι ὁ Κύριος! Οἱ Χιλιαστές θέλουν νά ἀποδείξουν ὅτι ὁ Ἰησοῦς δέν εἶναι ὁ Γιαχβέ, γιατί ὁ Γιαχβέ εἶναι ἕνα μόνο πρόσωπο. Ὅμως Γιαχβέ ὁ Πατήρ, Γιαχβέ ὁ Υἱός, Γιαχβέ καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Τό λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, πού τό Πνεῦμα τό Ἅγιο Τό ἀποκαλεῖ Κύριον. Γι’ αὐτό καί στό Σύμβολο τῆς Πίστεως λέμε «καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, τὸ Κύριον...». Εἴδατε; τό Κύριον!... Γιαχβέ λοιπόν καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Καταλάβατε;
Ἔτσι λοιπόν ἡ ἀπιστία θά παραμένει· καί ἡ συνωμοσία, μέ ἐπιχείρημα καί μέ ὑπόβαθρο τήν ἀπιστία, πάντοτε θά γίνεται. Ἐκεῖνο τό «ἐμελέτησαν κενά» ὑπονοεῖ τή συνωμοσία τῶν λαῶν κατά τοῦ Χριστοῦ, κατά τοῦ Θεοῦ. Βλέπετε μέ τί λύσσα στρέφονται ἐναντίον τῆς θεότητος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ; Βλέπετε πάντα, στούς αἰῶνες, τί λένε ἐναντίον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ; Ἄλλο τό ὅτι τελικά ὁ Χριστός κυβερνᾶ τή γῆ, ὅπως θά δοῦμε σ’ ἕναν στίχο πιό κάτω. Γιά καταστάσεις πού τίς συναντᾶμε ἐμεῖς σήμερα στήν ἐποχή μας, ἔχοντας φυσικά τήν Ἱστορία πίσω σάν μία ἐπιμαρτυρία, δηλαδή τό τί ἔχει συμβεῖ στό παρελθόν, νά μήν ἀπογοητευόμαστε, νά μή νομίζουμε ὅτι ὅλα αὐτά πού γίνονται σέ βάρος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι πράγματα καινούργια. Ἁπλά ἐμεῖς μπήκαμε στό προσκήνιο τῆς Ἱστορίας σάν καινούργιες ὑπάρξεις, δέν προϋπήρχαμε, καί τά βλέπουμε αὐτά καί μᾶς ξενίζουν. Οἱ ἄνθρωποι πάντα θά στρέφονται κατά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Τό σημαντικό ξέρετε ποιό εἶναι; Εἶναι αὐτό μέ τό ὁποῖο τελειώνει ὁ Ψαλμός αὐτός: «μακάριοι πάντες οἱ πεποιθότες ἐπ’ αὐτῷ», εὐτυχισμένοι αὐτοί πού ἔχουν πιστέψει σ’ Αὐτόν, δηλαδή στόν Θεό καί στόν χριστόν Αὐτοῦ, δηλαδή στόν Πατέρα καί τόν Ἰησοῦ Χριστό. Μακάριοι, εὐτυχισμένοι! Ἔτσι, ξαναλέω, μή πυρούμεθα, μήν ἀνάβουμε μέσα μας, μή ξενιζόμαστε, μή παραξενευόμαστε. Τά ρήματα πυροῦμαι καί ξενίζομαι τά παίρνω ἀπό τήν Ἁγία Γραφή καί τά δύο. «Μή ξενίζεσθε γιατί σᾶς συμβαίνουν αὐτά καί αὐτά, λέει ὁ ἀπόστολος Πέτρος στούς Χριστιανούς, μήν παραξενεύεσθε· ἔτσι πρέπει νά εἶναι, ἔτσι γίνονται». Ὁ λόγος ὁ προφητικός μᾶς τά προχάραξε αὐτά καί μᾶς εἰδοποιεῖ.
Κάτι νά πῶ πάλι στόν 2ο αὐτό στίχο. Ἔχουμε ἐδῶ μία πνευματική ἀνταρσία. Στό «παρέστησαν κατὰ», αὐτό τό «κατὰ» φανερώνει ἐχθρική διάθεση· ἔτσι; Τό κατά μέ Γενική πτώση δηλώνει πάντοτε ἐχθρική διάθεση· ἀλλά μέ Αἰτιατική, ὅπως λέμε Κατά Ματθαῖον, δηλώνει συμφωνία, ταύτιση, δηλαδή σύμφωνα μέ τό εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου.
«Παρέστησαν κατὰ» λοιπόν, στράφηκαν ἐναντίον. Ἄρα ἐδῶ βλέπουμε μία πνευματική ἀνταρσία. Ἁπλά ἡ ἐποχή μας, ὁ ἀνατολικός καί ὁ δυτικός κόσμος, μέ τόν τρόπο του ὁ καθένας, θά ἔλεγα εἰλικρινέστερα καί ὠμότερα ὁ ἀνατολικός κόσμος, ἐνῶ ὑποκριτικότερα καί εὐγενέστερα ὁ δυτικός κόσμος, στρέφονται ἐναντίον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἔχουμε λοιπόν ἀνταρσία κατά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

(συνεχίζεται)


Απόσπασμα από το βιβλίο ‘’ΕΠΙΛΟΓΗ ΨΑΛΜΩΝ’’ Τόμος ά.
Της Ιεράς Μόνης Κομνηνείου, Κοιμήσεως θεοτόκου και Αγίου Δημητρίου.
Το βιβλίο περιέχει  απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του μακαριστού Γέροντα Π. Αθανασίου Μυτιληναίου.
Η ανάρτηση γίνεται με την ευλογία της Ιεράς Μονής.