Ερμηνεία των Ψαλμών (Εισαγωγή-Ψαλμός 1ος) Μέρος ε΄

 Του π. Αθανασίου Μυτηλιναίου

Εἰσαγωγή στό βιβλίο τῶν Ψαλμῶν
Ψαλμός 1ος

Ἔφθασε νά πεῖ ὁ Λαμαρτῖνος: «Ὕστερα ἀπό τήν ἀνάγνωση τοῦ Ψαλτηρίου, εἶναι ἀδύνατον νά διαβάσω Ὅμηρο ἤ Ἡσίοδο». Αὐτός ὁ Γάλλος λογοτέχνης, ποιητής καί τά λοιπά, ἀκούσατε τί εἶπε; Εἶναι ἀδύνατον νά διαβάσει πιά Ὅμηρο καί Ἡσίοδο μετά τό Ψαλτήρι! Κι αὐτό τό ἔχω ζήσει κι ἐγώ, καί πιστεύω νά τό ἔχετε ζήσει κι ἐσεῖς, ἄν διαβάζετε τό Ψαλτήρι.
Πόσο χάρηκα μέ μιά κοπέλα πού σπούδασε Φιλολογία, ἀφοῦ πῆρε τό πτυχίο της, μοῦ εἶχε πεῖ κάποτε: «Πάτερ μου, ἡ ἑλληνική Φιλολογία πόσο φτωχή εἶναι μπροστά στά κείμενα τά ἱερά !...». Σᾶς βεβαιώνω εἶναι φτωχή! Λυπᾶμαι δέ, δέν ὑπερβάλλω, λυπᾶμαι, ὅταν πάρα πολλές
φορές βλέπει κανείς ἀνθρώπους πού ἐκθειάζουν τήν ἑλληνική Φιλολογία τόσο... τόσο πολύ! Θά μοῦ πεῖτε: «Τότε γιατί δέν διδάσκουν τά ἱερά αὐτά κείμενα καί στό σχολεῖο;». Βέβαια, θά λέγαμε ὅτι δέν εἶναι ἡ καθαρή Ἑλληνική, δέν εἶναι ἡ Ἀττική διάλεκτος, ὅπως καί στούς Πατέρες, καί κατά συνέπεια δέν μποροῦμε νά μάθουμε τά σωστά Ἑλληνικά. Ἄλλο τώρα ὅτι ἐμεῖς τά καταργήσαμε ὅλα καί πᾶμε στίς μεταφράσεις... Δέν θέλω νά πῶ ὅτι ἡ γλώσσα τῶν Γραφῶν εἶναι ἀμιγής, καθαρή· ὁπωσδήποτε ὄχι· ἀλλά τό ὕψος εἶναι τόσο μεγάλο, ὥστε πραγματικά ἡ ἑλληνική Φιλολογία ὠχριᾶ, ὑστερεῖ! Αὐτό θά τό νιώσει κανείς μόνο ἄν ἔχει πολύ συχνή ἐπαφή μέ τήν Ἁγία Γραφή.
Καί ἡ μετάφραση τῶν Ἑβδομήκοντα δέν μπορεῖ φυσικά νά συγκριθεῖ μέ τά ἔργα τοῦ Πλάτωνος καί τοῦ Ἀριστοτέλους καί τοῦ Ξενοφῶντος ἀπό πλευρᾶς γλώσσας, δέν τίθεται θέμα. Εἶναι ἡ Ἑλληνιστική γλώσσα, ἡ Δημοτική τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, τοῦ 3ου αἰῶνος π.Χ., καί μάλιστα, ἄν θέλετε, ἡ Ἀλεξανδρινή. Ὄχι ἐκείνη πού μιλοῦσαν στήν ἠπειρωτική Ἑλλάδα. Ἡ Ἀλεξανδρινή ἦταν ἐκεῖνα τά Ἑλληνικά πού θά μιλοῦσαν, ἄς ποῦμε, στή Μικρά Ἀσία ἤ θά μιλοῦσαν σήμερα στήν Ἀμερική, δηλαδή τά σπασμένα Ἑλληνικά, ὄχι τά σωστά Ἑλληνικά, τά δεύτερα Ἑλληνικά, τά Ἑλληνικά θά λέγαμε τῆς ἀγορᾶς. Δέν εἶναι ἐκείνη ἡ ὡραία γλώσσα τῶν Ἀθηνῶν, ἡ γλώσσα τῶν Πανεπιστημίων καί τῶν Σχολῶν τῶν Ἀθηνῶν καί τῶν φιλοσόφων· ὁπωσδήποτε δέν εἶναι. Ὅμως, ἄν πάρει κανείς καί διαβάσει Παλαιά Διαθήκη... Θεέ μου, τί ὕψος! «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν»... Τί ὡραῖο πράγμα! Μόνο ὅταν ἀρχίσει κανείς νά μπαίνει στό νόημα, ἀρχίσει νά καταλαβαίνει, τότε θ’ ἀνακαλύψει αὐτό τό ὕψος! Ἔχει δίκιο ὁ Λαμαρτῖνος, ὅτι δέν μπορεῖς νά διαβάσεις τίποτα ἄλλο, ὅταν διαβάσεις Ἁγία Γραφή· τούς βρίσκεις φτωχούς ὅλους, καί τούς Φιλοσόφους καί τούς ποιητές...
Καί τέλος –γιατί αὐτά σᾶς τά λέω σάν μιά μικρή εἰσαγωγή– ὁ μέγας Ἀθανάσιος ἔγραψε μία διατριβή –ἄς τήν ποῦμε ἔτσι– διατριβή πραγματικά, ὄχι βέβαια διδακτορική, ἀλλά γιά τό Ψαλτήρι. Καί ὅπως ἦταν μιά συνήθεια στήν ἐποχή ἐκείνη νά δίνουν στή διατριβή μιά μορφή διαλογική ἤ ἐπιστολιμαία, ὁ μέγας Ἀθανάσιος ἔκανε τή διατριβή του αὐτή γιά τό Ψαλτήρι μέ μορφή ἐπιστολῆς. Καί μάλιστα, γιά νά κρυφτεῖ ἀκόμη περισσότερο, στέλνει δῆθεν τήν ἐπιστολή αὐτή πρός κάποιον Μαρκελλῖνο, πιθανῶς ἐπίσκοπο, καί τοῦ λέει:
«Μοῦ ἔφερε ὁ ταχυδρόμος τά νέα σου, ἔμαθα ὅτι εἶσαι καλά, μοῦ εἶπε ὅτι διαβάζεις πολύ τήν Ἁγία Γραφή. Ὕστερα ἀπό τήν ἀρρώστια πού πέρασες, διαβάζεις πολύ τήν Ἁγία Γραφή, καί μάλιστα μοῦ εἶπε ὅτι διαβάζεις πιό ξεχωριστά τό Ψαλτήρι. Καί σκέφτηκα νά σοῦ γράψω αὐτήν τήν ἐπιστολή, γιά νά πῶ κι ἐγώ μερικές σκέψεις μου γιά τό Ψαλτήρι, νά σέ βοηθήσω. Ἀλλά καλύτερα... –πάλι κρύβεται!– ἄς ἀφήσω νά μιλήσει κάποιος γέροντας, πού κάποτε τόν εἶχα συναντήσει, σοφός καί πολύ εὐσεβής, καί μοῦ εἶχε πεῖ τόσα καί τόσα καλά πράγματα γιά τό Ψαλτήρι».
Καί ἀφήνει τώρα νά μιλάει ὁ γέροντας μέσα στήν ἐπιστολή αὐτή, πού στήν πραγματικότητα εἶναι ὁ μέγας Ἀθανάσιος. Μπορεῖ βέβαια κάποτε κάποιος γέροντας κάτι νά τοῦ εἶπε, ἀλλά οἱ ἰδέες εἶναι κυρίως τοῦ μεγάλου Ἀθανασίου. Εἶναι πολλές σελίδες. Μέσα στή σειρά τῆς Θεσσαλονίκης εἶναι περί τίς σαράντα σελίδες κείμενο· εἶναι μεγάλο κείμενο, μιά ὁλόκληρη διατριβή πραγματικά! Ἐκεῖ, ἀφοῦ κάνει μιά ὡραία εἰσαγωγή γιά τούς Ψαλμούς καί τήν ἀξία τους, ἀναφέρει τί ἀξία ἔχει ὁ κάθε Ψαλμός, καί μετά προχωρεῖ καί ἑρμηνεύει τούς Ψαλμούς, πού στή σειρά πού σᾶς εἶπα εἶναι τρεῖς τόμοι! Αὐτό τό ἔργο πού μᾶς παρέδωσε ὁ μέγας Ἀθανάσιος, αὐτή ἡ ἑρμηνεία τῶν Ψαλμῶν, ἔχει πολλή ἐμβρίθεια, πολύ βάθος, πολλή ἀξία!


(συνεχίζεται)


Απόσπασμα από το βιβλίο ‘’ΕΠΙΛΟΓΗ ΨΑΛΜΩΝ’’ Τόμος ά.
Της Ιεράς Μόνης Κομνηνείου, Κοιμήσεως θεοτόκου και Αγίου Δημητρίου.
Το βιβλίο περιέχει  απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του μακαριστού Γέροντα Π. Αθανασίου Μυτιληναίου.
Η ανάρτηση γίνεται με την ευλογία της Ιεράς Μονής.