"Chat Control": Οἱ ραδιουργίες πίσω ἀπὸ τὸ νέο νομοθέτημα τῆς ΕΕ

Γράφει ὁ Νικόδημος Καλλιντέρης, Νομικός 

Στὶς 21 Φεβρουαρίου 2025 ὁ Εὐρωπαῖος Διαμεσολαβητὴς (European Ombudsman) ἐξέδωσε μιὰ ἀπόφαση χαρακτηρίζοντας ὡς «κακοδιοίκηση» ("maladministration") τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἡ Europol χειρίστηκε τὴ μετακίνηση ἑνὸς πρώην ἀξιωματούχου τῆς σὲ μιὰ ἑταιρεία τεχνητῆς νοημοσύνης, ἡ ὁποία ἐνεπλάκη στὴ σύνταξη τῆς νομοθεσίας τῆς ΕΕ γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῆς διαδικτυακῆς μετάδοσης ὑλικοῦ παιδικῆς πορνογραφίας. 

Ἡ ὑπόθεση προέκυψε κατόπιν καταγγελίας τοῦ Εὐρωβουλευτῆ Patrick Breyer ἤδη ἀπὸ τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 2023 καὶ... ἀφοροῦσε πιθανὴ σύγκρουση συμφερόντων λόγῳ τῆς μεταπήδησης στελεχῶν τῆς Ἐuropol στὴν ἑταιρεία Thorn. Ἡ Thorn ἀναπτύσσει λογισμικὰ καὶ τεχνολογίες τεχνητῆς νοημοσύνης γιὰ τὸν ἐντοπισμὸ ὑλικοῦ σεξουαλικῆς κακοποίησης παιδιῶν στὸ διαδίκτυο. 

Ἡ συγκεκριμένη ἑταιρεία ἦταν ὅμως καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς πρωταρχικοὺς ἐμπλεκόμενους φορεῖς ποὺ ἐπηρέασαν τὶς νομοθετικὲς ἐργασίες τῆς Ἐπιτροπῆς τῆς ΕΕ σχετικὰ μὲ τὸν Κανονισμὸ γιὰ τὴ σεξουαλικὴ κακοποίηση παιδιῶν (Child Sexual Abuse Regulation) τὸ λεγόμενο "Chat Control", βάσει τοῦ ὁποίου ἐπιβάλλεται ἡ ψηφιακὴ ἐπιτήρηση ὅλης -ἀκόμη καὶ τῆς κρυπτογραφημένης- τῆς ψηφιακῆς ἀλληλογραφίας ὅλων τῶν πολιτῶν ἐντὸς ΕΕ μὲ σκοπὸ τὸν ἐντοπισμὸ ὑλικοῦ σεξουαλικῆς ἐκμετάλλευσης παιδιῶν (Child Sexual Exploitation Material). 

Στὴν πραγματικότητα τὸ νομοθέτημα αὐτὸ μὲ βάση τὰ μέχρι στιγμῆς δεδομένα πρόκειται νὰ ἐγκαθιδρύσει ἕνα καθεστὼς ἀδιάκριτου καὶ ἄνευ προϋποθέσεων προληπτικοῦ «σκαναρίσματος»/ελέγχου (ἐξ οὗ καὶ τὸ παρατσούκλι "Chat Control") ὅλων τῶν ἰδιωτικῶν ψηφιακῶν συνομιλιῶν μας σὲ ὅλες τὶς γνωστὲς ἐφαρμογὲς (viber, signal, telegram, messenger, whatapp, κ.λπ), μὲ τὸ πρόσχημα τῆς πάταξης τῆς διαδικτυακῆς μετάδοσης παράνομου περιεχομένου. 

Ὅλα τὰ μηνύματα ποὺ ἀνταλλάσσονται μὲ τὴ χρήση ἐφαρμογῶν μὲ κρυπτογράφηση end-to-end, θὰ σαρώνονται μαζικὰ καὶ ἀδιακρίτως, μετατρέποντας τὶς ἠλεκτρονικὲς συσκευὲς σὲ κατασκόπους τῶν χρηστῶν τους. Τὸ κρίσιμο ζήτημα λοιπὸν εἶναι ἂν ὁ σκοπὸς ἁγιάζει τα μέσα, ἂν δηλ. ὁ κατ' ἀρχὴν θεμιτὸς καὶ γενικὰ ἀποδεκτὸς στόχος τῆς πάταξης τῆς διαδικτυακῆς διάδοσης ὑλικοῦ παιδικῆς πορνογραφίας πρέπει νὰ ἐπιτευχθεῖ μέσῳ τῆς μαζικῆς καὶ αὐτοματοποιημένης ἐπιτήρησης τῶν πάντων! 

O Καθηγητὴς Πληροφορικῆς στὸ Πανεπιστήμιο Johns Hopkins Matthew Green (Information Security Institute) εἶχε γράψει πέρσι μὲ περισσὴ ἀνησυχία: «Ὁ κόσμος θεωρεῖ ὅτι τὸ "Chat Control" ἀφορᾶ συγκεκριμένα ἐγκλήματα. Ὄχι, δὲν διακυβεύεται αὐτό. Αὐτὸ ποὺ συμβαίνει εἶναι μιὰ ἀπόφαση γιὰ τὴν ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τὸν τρόπο λειτουργίας τῶν συστημάτων προσωπικῶν μηνυμάτων. Ἂν περάσει, νομίμως (πλέον) αὐτὰ τὰ συστήματα θὰ εἶναι καλωδιωμένα γιὰ τὴ μαζικὴ παρακολούθηση. Αὐτὸ μπορεῖ νὰ χρησιμοποιηθεῖ γιὰ κάθε σκοπό». 

O Εὐρωβουλευτὴς Patrick Breyer σχολίασε τὴν πρόσφατη ἀπόφαση τοῦ Εὐρωπαίου Διαμεσολαβητῆ ὡς ἑξῆς: «Ὅταν ἕνας πρώην ὑπάλληλος τῆς Europol χρησιμοποιεῖ τὶς ἐσωτερικές του γνώσεις καὶ ἐπαφὲς μὲ σκοπὸ νὰ κάνει lobbying σὲ στελέχη τῆς Ἐπιτροπῆς τῆς ΕΕ ποὺ τὰ γνωρίζει προσωπικά, αὐτὸ ἀκριβῶς πρέπει νὰ ἀποτραπεῖ». 

Ὅμως, οἱ ραδιουργίες πίσω ἀπὸ τὸ νομοθέτημα "Chat Control" φαίνεται νὰ εἶναι ἀρκετὰ πιὸ ἐκτεταμένες. Μέσῳ αἰτημάτων γιὰ τὴν ἐλευθερία τῆς πληροφόρησης (freedom of information requests) ἀποκαλύφθηκε ὅτι ἡ Europol πίεζε κρυφὰ γιὰ ἀπεριόριστη πρόσβαση σὲ ὅλα τὰ προσωπικὰ δεδομένα ποὺ συλλέγονταν μέσῳ τῆς διαδικασίας σάρωσης. Ἐπιπλέον, ἄσκησε πιέσεις ὥστε νὰ μὴν τεθοῦν ρυθμιστικὰ ὅρια γιὰ τὸν τρόπο χρήσης τῶν δεδομένων - πρᾶγμα ποὺ σημαίνει ὅτι θὰ μποροῦσε νὰ τὰ χρησιμοποιήσει γιὰ τὴν ἀνίχνευση καὶ ἄλλων συμπεριφορῶν καθὼς καὶ γιὰ τὴν ἐκπαίδευση τῶν δικῶν της ἀλγορίθμων τεχνητῆς νοημοσύνης. 

Ἐπιπλέον, τὸ Εὐρωκοινοβούλιο κίνησε ξεχωριστὴ ἔρευνα κατὰ τῆς πρώην Ἐπιτρόπου Ἐσωτερικῶν Ὑποθέσεων Ylva Johansson καὶ τῆς ὁμάδας της γιὰ ἕνα δίκτυο ΜΚΟ ποὺ χρηματοδοτεῖται ἀπὸ τὴν ΕΕ καὶ παρεῖχε σὲ ὁρισμένους ἐνδιαφερόμενους φορεῖς, ἑταιρεῖες τεχνητῆς νοημοσύνης καὶ ἄλλες ἑνώσεις - οἱ ὁποῖες ἀπολαμβάνουν σημαντικὴ οἰκονομικὴ ὑποστήριξη - τὴ δυνατότητα ἄσκησης ἐπιρροῆς στὴ διαμόρφωση τῆς ἀρχικῆς ἔκδοσης τοῦ "Chat Control". 

O Patrick Beryer ποὺ ἔχει ἀσχοληθεῖ ἐπισταμένα μὲ τὴν ἐν λόγῳ νομοθεσία ἔχει δηλώσει ὅτι «γνωρίζουμε ὅτι ἡ πρόταση τῆς ΕΕ γιὰ τὸ "Chat Control" εἶναι τελικὰ προϊὸν πίεσης ἀπὸ ἕνα διεθνὲς βιομηχανικὸ σύμπλεγμα ἑταιρειῶν παρακολούθησης». 

Ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἐπιτροπὴ εἶχε ἐπίσης ἐμπλακεῖ σὲ μιὰ ἐκστρατεία «μικρο-στόχευσης» (micro-targeting) γιὰ τὴν παράνομη προώθηση τοῦ "Chat Control" σὲ συγκεκριμένες ὁμάδες πολιτῶν σὲ ὁρισμένα κράτη μέλη, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι διὰ αὐτοῦ τοῦ τρόπου θὰ ἀσκοῦσε πίεση στὶς κυβερνήσεις τῶν κρατῶν-μελῶν τῆς ΕΕ νὰ ἐγκρίνουν τὴ νομοθεσία στὸ Συμβούλιο τῆς ΕΕ καὶ θὰ ἐκφόβιζε ἢ θὰ ἐπέβαλε σιγὴ σὲ δημοσιογράφους ποὺ ἔφεραν στὸ φῶς τῆς δημοσιότητας αὐτὲς τὶς ἄκρως ἀνήθικες πρακτικές. 

Ἡ τελικὴ ἔκδοση τῆς νομοθεσίας "Chat Control" πάντως θὰ ἐξαρτηθεῖ ἀπὸ τὶς διαπραγματεύσεις μεταξὺ Ἐπιτροπῆς καὶ Συμβουλίου τῆς ΕΕ καθὼς τὸ δεύτερο δὲν ἔχει ἀκόμη καταφέρει νὰ συμφωνήσει ἐπὶ τοῦ προσχεδίου. Πρὸς τὸ παρὸν δὲν ὑπάρχει συναίνεση μεταξὺ τῶν κρατῶν μελῶν γιὰ τὴν ἀπόσυρση τοῦ μέτρου τῆς γενικῆς καὶ ἀπροϋπόθετης μαζικῆς παρακολούθησης ὑπὲρ τῆς στόχευσης μόνον ὅσων εἶναι βάσιμα ὕποπτοι γιὰ τὴν κατοχὴ καὶ διακίνηση παράνομου ὑλικοῦ κακοποίησης ἀνηλίκων. 

πηγή: orthodoxia-ellhnismos.gr