Ἀνάγκη ὑποχωρητικότητας

Στὴν ἐποχὴ τῆς τόσης βίας ποὺ ζοῦμε, καλοί μου φίλοι, πόσο ἐπαναστατικὸς εἶναι πράγματι ὁ λόγος καὶ περισσότερο τὸ βίωμά της… μὴ βίας! Τῆς ὑποχωρητικότητας δηλαδή, τῆς εἰρήνης, τῆς πραότητας κι ἐν τέλει τῆς ἀγάπης!

Βλέπετε ἡ βία δὲν βρίσκεται μόνο στὶς ἐμπόλεμες χῶρες καὶ στὶς ἐμπόλεμες καταστάσεις. Δυσ­τυχῶς κυριαρχεῖ παντοῦ! Στὰ ἀναγνώσματα, στὸ θέαμα (τὸ ὁποῖο ὅσο βίαιο εἶναι τόσο… καλύτερο θεωρεῖται καὶ ἀνεβαίνουν οἱ θεαματικότητες!), στὶς ἐκπομπὲς (στὶς κατὰ τὰ ἄλλα ἐπικριτικὲς γιά… τὴ βία!), στὸ παιχνίδι (στὰ βιντεοπαιχνίδια νὰ δεῖτε τὶ γίνεται!), στὴν οἰκογένεια ὅλη (μεταξὺ συζύγων, ἀδελφῶν, ἀλλὰ καὶ γονέων καὶ παιδιῶν!), στὸ σχολεῖο (μεταξὺ τῶν συμμαθητῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν

μαθητῶν μὲ τοὺς καθηγητές τους, καμμιὰ φορά δὲ καὶ τὸ ἀντίστροφο!), στοὺς χώρους ἐργασίας, στὶς γειτονιές, στὴν κοινωνία, ὅπως καὶ μεταξὺ τῶν κρατῶν!

Σ’ ὅλη αὐτὴ τὴν κατάσταση, τὴν τόσο ἐγωιστικὴ καὶ σαφῶς ἁμαρτωλή, ἔρχεται ὅσο ποτὲ ἄλλοτε ὁ Χριστὸς μὲ τὸν λόγο Του, ἀλλὰ καὶ τὸ παράδειγμά Του, νὰ ἀντιτάξει τὴ μὴ βία, τὴν ὁποία θὰ μπορούσαμε νὰ τὴν ποῦμε καὶ μὲ μία λέξη: «Ὑποχωρητικότητα».

* * *

Πρόκειται γιὰ μία ἔννοια πολὺ παρεξηγημένη σήμερα, γιατί ἀπ’ τὴ μία ἐκλαμβάνεται ὡς ἀδυναμία καὶ ἀπ’ τὴν ἄλλη ὡς παραίτηση ἀπὸ τὰ δικαιώματά μας. Πόσο λάθος κάνουμε! Γιατί ἡ ὑποχωρητικότητα ἐκτὸς ἀπὸ γνώρισμα τῆς ἀγάπης, δὲν παύει νὰ εἶναι στοιχεῖο ἡρωισμοῦ, δεῖγμα ἀνωτερότητας καὶ μάλιστα πνευματικῆς!

Λέμε συχνά: «Αὐτὸς δὲν ὑποχωρεῖ μὲ τίποτα»! Πρᾶγμα τὸ ὁποῖο, τί δείχνει; Μὰ τὸν ὑπερήφανο, τὸν ὑπερφίαλο, τὸν ἀνεπανάληπτο ἐγωιστή! Κι ὅταν λέμε πὼς «εἶναι ἀνάγκη νὰ ὑποχωρήσει ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς δύο», τελικὰ ποιὸς μπορεῖ νὰ τὸ κάνει αὐτό; Ἀσφαλῶς ὁ ταπεινός, ὁ σώφρων, ὁ ἀληθινὰ ἀνώτερος, ὁ πνευματικὸς ἄνθρωπος!

Ἄρα ἡ ὑποχωρητικότητα, δηλαδὴ ἡ μὴ βία, εἶναι σαφῶς στοιχεῖο ἁγιότητας ἢ μήπως τὸ κατ’ ἐξοχὴν γνώρισμά της;

Πόσο ἀκριβὰ δὲν ἔχουν πληρωθεῖ τὰ πείσματα τῶν «μεγάλων», τῶν «κραταιῶν» καὶ τῶν ἑκάστοτε «ἰσχυρῶν», ὑποτίθεται, ποὺ στὸ τέλος ἀποδείχτηκαν πολὺ μικροὶ καὶ τιποτένιοι! Εἶπαν: «Ἡ βία εἶναι τὸ τελευταῖο καταφύγιο τῶν ἀποτυχημένων». Καὶ κάποιοι ἄλλοι τόνισαν σκωπτικά: «Ἡ χρήση βίας εἶναι πολὺ πτωχὴ λύση γιὰ κάθε πρόβλημα. Γενικῶς χρησιμοποιεῖται μόνο ἀπὸ μικρὰ παιδιὰ καὶ ἀπὸ μεγάλα ἔθνη»!!!

* * *

Παράδειγμα μοναδικὸ εἶναι ὁ Χριστός μας. Τὸν συλλαμβάνουν στὸν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ καὶ δὲν προβάλλει καμμιὰ ἀντίσταση, ἂν καὶ ὅπως εἶπε ὁ Ἴδιος, θὰ μποροῦσε νὰ παρακαλέσει τὸν Πατέρα Του καὶ νὰ παρατάξει περισσότερες ἀπὸ 12 λεγεῶ­νες ἀγγέλων! (Ματθ. ιστ΄, 53)

Ὁ ἀδύνατος, ὅμως, Πέτρος, βγάζει τὸ μαχαίρι καὶ ἀφαιρεῖ τὸ αὐτὶ τοῦ δούλου τοῦ ἀρχιερέα! Ἐκεῖ ὁ Χριστός, ὄχι μόνο τὸν ἐπιπλήττει γιὰ τὴν πράξη του αὐτή, ἀλλὰ καὶ θεραπεύει πάραυτα τὸν τραυματισθέντα δοῦλο!

Τὸ βλέπουμε καὶ στὶς τόσες κατηγορίες ποὺ Τοῦ ἀποδίδουν στὴ συνέχεια, ὅλες ψεύτικες, στὶς ὁποῖες τίποτα δὲν ἀπαντᾶ, ὥστε κι αὐτὸς ὁ Πιλᾶ­τος νὰ μένει κατάπληκτος ἀπ’ τὴ στάση Του αὐτή. Διαβάζουμε:

«Κι ἐνῷ Τὸν κατηγοροῦσαν οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ πρεσβύτεροι, δὲν ἀπάντησε τίποτα. Τότε τοῦ λέγει ὁ Πιλᾶτος: «Δὲν ἀκοῦς γιὰ πόσα σὲ κατηγοροῦν;» Ἀλλὰ δὲν τοῦ ἀποκρίθηκε οὔτε ἕνα λόγο, ὥστε νὰ μένει κατάπληκτος ὁ ἡγεμόνας» (Ματθ. κζ΄, 12-14)

Κι ὅμως! Πόσο εὔκολο ἦταν νὰ ἀπαντήσει, ἀφοῦ ἀκόμα καὶ οἱ ἴδιοι ποὺ Τὸν δίκαζαν δὲν πείθονταν μὲ τὰ ὅσα κατασκευασμένα καὶ ψεύτικα ἄκουγαν καὶ γι’ αὐτὸ ἔψαχναν νὰ βροῦν κάτι πιό… σοβαρό!

Ὁπότε, τελικά, μέσα ἀπ’ αὐτὴ τὴ σιωπὴ τοῦ Ἰησοῦ καὶ τὴν τόση ὑποχωρητικότητα καὶ συγκατάβασή Του, αὐτοὶ αὐτογελοιοποιήθηκαν κι ἐκτέθηκαν ἀνεπανόρθωτα στὴν ἱστορία καὶ τὴν οἰκουμένη ὅλη, ὡς σταυρωτὲς ἑνὸς ἀθῴου!

Ἀλλὰ καὶ μήπως ἔκανε τὸ παραμικρὸ καὶ τότε ποὺ Τὸν μαστίγωναν, Τὸν ἔφτυναν, Τὸν περιγελοῦσαν, Τὸν σταύρωναν; Ἦταν τόσο ταπεινὸς ποὺ δὲν γινόταν νὰ ταπεινωθεῖ περισσότερο, τοὺς ἀγαποῦσε τόσο πολύ, ποὺ προσευχόταν στὸν σπλαγχνικὸ Πατέρα Του νὰ τοὺς ἐλεήσει!

Μὲ τὸν τρόπο αὐτό, πρῶτος ὁ Ἴδιος ἔκανε πράξη τὰ ὑπέροχα ἐκεῖνα λόγια Του: «Λέγω δὲ σὲ σᾶς ποὺ μὲ ἀκοῦτε: Νὰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας, νὰ κάνετε καλὸ σ’ αὐτοὺς ποὺ σᾶς μισοῦν, νὰ δίνετε εὐχὲς σ’ ὅσους ἐκστομίζουν ἐναντίον σας κατάρες, νὰ προσεύχεστε γιὰ ὅσους σᾶς συμπεριφέρονται κακῶς».

Κι ἀκόμη:

«Σ’ ὅποιον σὲ χτυπᾶ στὴ μία πλευρὰ τῆς σιαγόνας (δηλ. στὸ ἕνα μάγουλο), πρόσφερε καὶ τὴν ἄλλη. Καὶ σ’ αὐτὸν ποὺ σοῦ παίρνει τὸ πανωφόρι, μὴν τὸν ἐμποδίσεις νὰ σοῦ πάρει καὶ τὸ πουκάμισο»! (Λουκ. στ, 27-29)

Τί μεγαλεῖο! Δὲν ἀκούστηκαν ποτὲ (πρὶν ἢ καὶ μετὰ) τέτοια (Θεῖα) λόγια!

Μ’ αὐτὸ τὸ τόσο ἀνώτερο πνεῦμα, πορεύτηκε ἡ Ἐκκλησία Του στοὺς αἰῶνες κι ὅλοι οἱ πραγματικοὶ ὀπαδοί Του.

Γράφει ὁ Ἀπόστ. Πέτρος στὴν Α΄ ἐπιστολή του, προβάλλοντας τὸν Ἰησοῦ ὡς μοναδικὸ παράδει­γμα στοὺς ἀνθρώπους: «Αὐτὸς ὑβριζόμενος δὲν ἀνταπέδιδε τὶς ὕβρεις καὶ πάσχοντας δὲν ἔκανε ἐκδίκηση…» (στ΄. 23)

Καὶ πιὸ κάτω (3, 9) συμβουλεύει ὡς ἑξῆς: «Νὰ μὴ ἀνταποδίδετε κακὸ ἀντὶ τοῦ κακοῦ ἢ ὕβρη ἀντὶ γιὰ ὕβρη, ἀλλὰ ἀντίθετα νὰ εὐλογεῖτε… γιὰ νὰ κληρονομήσετε ἔτσι εὐλογία». Κι αὐτὰ τὰ λέγει ἐκεῖνος, ποὺ κάποτε ἀπὸ ἀγανάκτηση ἔκοψε τὸ αὐτὶ τοῦ δούλου τοῦ ἀρχιερέα!

* * *

Ἀλλ’ αὐτὸ τὸ βλέπουμε κατόπιν καὶ στοὺς μάρτυρες. Ἄοπλοι, ἀκόμη δὲ καὶ γυμνοὶ μπροστὰ στοὺς «μεγάλους» καὶ τοὺς πανίσχυρους «ἡγεμόνες» τῆς ἐποχῆς τους, τοὺς κατατρόπωσαν πῶς; Μὰ μὲ τὴν ὑποχωρητικότητά τους, μὲ τὸ ἀγέρωχο παράδειγμά τους, μὲ τὴ σταθερότητα τῆς Πίστης τους, μὲ τὴν προσευχή τους!

Κι ἐκείνη τὴ στιγμὴ τῆς φαινομενικῆς ἀδυναμίας τους, τοῦ μαρτυρίου τους δηλαδή, τί πέτυχαν; Νὰ κάνουν καὶ τοὺς πλέον σκληροὺς εἰδωλολάτρες νὰ γίνουν Χριστιανοί, ὅπως τῶν κατηγόρων τους, τῶν δημίων τους, ἀκόμη δὲ καὶ αὐτῶν τῶν γυναικῶν καὶ τῶν παιδιῶν τῶν ἀρχόντων ἐκείνων ποὺ τοὺς βασάνιζαν!

Καὶ στὸ τέλος μὲ τὴν ὑποχωρητικότητά τους, προσέλκυσαν τὴ Θεία Χάρη, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ κατατροπώσουν κι αὐτὴν ἀκόμη τὴν πανίσχυρη Ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία καὶ νὰ φθάσουν τὴν Πίστη τοῦ Χριστοῦ στὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης. Δὲν εἶναι συγκλονιστικό;

Καὶ δὲν εἶναι μόνον οἱ μάρτυρες. Διαβάζουμε, γιὰ παράδειγμα, στὸ Γεροντικό, πὼς κάποιοι βάρβαροι λῃστὲς πῆγαν νὰ ληστέψουν τὴ πτωχὴ καλύβα ἑνὸς ἀσκητῆ. Ἐκεῖνος ὄχι μόνο δὲν πρόβαλε τὴν παραμικρὴ ἀντίσταση, ἀλλὰ καθὼς ἔφευγαν ἔτρεξε πίσω τους καὶ τοὺς εἶπε: «Ἔ εὐλογημένοι, ξεχάσατε κι αὐτό… Πᾶρτέ το»! Ἐκεῖνοι σάστισαν! Ἡ πράξη του τοὺς συγκλόνισε κυριολεκτικά! Ὁπότε καὶ γύρισαν πίσω, ὄχι γιὰ νὰ πάρουν αὐτὰ ποὺ ξέχασαν, ἀλλὰ γιὰ νὰ γονατίσουν μπροστά του, νὰ τοῦ ζητήσουν συγγνώμη, νὰ τοῦ ἐπιστρέψουν ὅ,τι τοῦ πῆραν! Καὶ γιὰ κάτι ἀκόμη. Νὰ τοῦ ζητήσουν νὰ γίνουν κι αὐτοὶ μοναχοί!! Ναί, ἐκεῖνοι οἱ βάρβαροι, γιατί δὲν εἶδαν ποτὲ στὴ ζωή τους τέτοιο μεγαλεῖο!

Στ’ ἀλήθεια, ποτὲ δὲν μένει κανεὶς ἀσυγκίνητος καὶ ἀμετάβλητος ἀπὸ τὸ μεγαλεῖο μίας τέτοιας ψυχῆς. Μίας ψυχῆς κυριολεκτικὰ δομημένης στὴν ἀνωτερότητα καὶ τὴ μεγαλοσύνη τοῦ Θεοῦ.

Ἡ μὴ βία, ἐξάλλου, ἦταν καὶ τὸ μυστικὸ ἀνθρώπων ποὺ δὲν ἦταν Χριστιανοί, ἀλλὰ ἔκαναν πράξη αὐτὴ τὴ στάση ζωῆς. Ἀναφέρουμε, ὡς παράδειγμα, τὸν Γκάντι ποὺ κατόρθωσε νὰ ἐλευθερώσει τὴν χώρα του, τὴν Ἰνδία, ἀπὸ τὴν κατοχὴ τῶν Ἄγγλων κατακτητῶν, πῶς; Περιφρονώντας τὰ ὅπλα, τοὺς στρατοὺς καὶ τὴ δύναμή τους, προβάλλοντας παθητικὴ καὶ μόνο ἀντίσταση!

Σαφῶς μὲ τὴν ὑποχωρητικότητα βγαίνει κανεὶς νικητής! Εἶναι, ὅπως θὰ λέγαμε, ὁ ἔξυπνος τρόπος ἀντιμετώπισης τῆς βίας. Τονίζει ὁ ἱ. Χρυσόστομος: «Μὲ τὸ νὰ ἀνταποδώσεις τὸ χτύπημα ἀρχίζει ὁ πόλεμος, ἐνῷ μὲ τὸ νὰ στρέψεις τὴ σιαγόνα τερματίζεται ὁ πόλεμος. Καὶ μὲ τὸ νὰ ἀνταποδώσεις τὸ χτύπημα ἀνάβεις τὴν φωτιὰ τοῦ ἄλλου, ἐνῷ μὲ τὴν ὑποχώρηση σβήνεις καὶ τὴ δική σου»! Τὸ προσέξατε; Καὶ τὴ δική σου!

* * *

Ἡ ὑποχώρηση βέβαια ἀξίζει, ὅταν ἔχουμε δίκιο. Γιατί ἂν δὲν ὑποχωρήσουμε ἀκόμη καὶ τότε ποὺ ἔχουμε ἄδικο, εἶναι πλέον… βλακεία, δὲν εἶναι σὲ καμμιὰ περίπτωση ἀνωτερότητα!

Ὅταν δὲν ὑποχωροῦμε τότε ποὺ ἔχουμε καταφανῶς ἄδικο, αὐτὸ οὐσιαστικὰ γίνεται κατ’ ἀνάγκην! Τὸ κάνουμε λίγο πρὶν ἐκτεθοῦμε ἢ κι ὅταν ἐκτεθήκαμε καὶ δὲν μπορούσαμε νὰ κάνουμε διαφορετικά! Τότε πού… δὲν μᾶς παίρνει! «Καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ τὸ αὐτὸ ποιοῦσιν», θὰ μᾶς ἔλεγε κι ἐδῶ τὸ Εὐαγγέλιο.

Γράφει ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης: «Ταῦτα εἰπών ὁ Ἰησοῦς… καὶ ἀπελθὼν ἀπ’ αὐτῶν, ἐκρύβη» (η΄, 59). Ἀφοῦ εἶπε στοὺς Ἰουδαίους αὐτὰ ὁ Ἰησοῦς, ἔφυγε ἀπ’ αὐτοὺς καὶ κρύφτηκε! Ὥς ἐκεῖ ἔφθασε ἡ ὑποχωρητικότητα, ποιοῦ; Τοῦ Παντοδύναμου!

Γιατί ἆραγε; Δὲν μποροῦσε νὰ τούς… ἀντιμετωπίσει; Ἂν εἶναι δυνατόν! Νὰ ἡ σαφέστατη ἀπάντηση ποὺ δίνει ὁ Ἅγ. Ἰω. Χρυσόστομος: «Ἐρευνώντας τὶς καρδιές τους, γνώριζε πὼς ὁ φθόνος κόχλαζε μέσα τους καὶ τοὺς προκαλοῦσε φονικὲς διαθέσεις καὶ γι’ αὐτὸ δὲν περίμενε νὰ προχωρήσουν στὴν πράξη τοῦ φόνου, ἀλλὰ κρύβεται, προκειμένου νὰ καταπραΰνει τὴν ὀργή τους»! Πόσες φορὲς δὲν συμβαίνει αὐτὸ καὶ σ’ ἐμᾶς! Ὅμως τὸ ἀντιμετωπίζουμε ἔτσι;

Κι ἄλλοτε πάλι, μετὰ ἀπὸ κάποιο συγκλονιστικὸ θαῦμα Του, νὰ τί ἔκανε, ὅπως παρατηρεῖ πάλι ὁ Ἁγ. Ἰω. Χρυσόστομος: «Ἀφοῦ ὁ Ἰησοῦς ἔκανε τὸ θαῦμα, δὲν ἔμεινε ἄλλο στὸ μέρος ἐκεῖνο, γιὰ νὰ μὴ ἐξάψει περισσότερο τὸν φθόνο τῶν ἐχθρῶν Του, ποὺ θὰ Τὸν ἔβλεπαν ἐκεῖ. Ἀλλὰ τοὺς κάνει τὴ χάρη καὶ φεύγει, καταπραΰνοντας ἔτσι τὸ πάθος τους! Αὐτό, λοιπόν, ἂς κάνουμε κι ἐμεῖς μὲ τὸ νὰ μὴ συναναστρεφόμαστε αὐτοὺς ποὺ μᾶς ἐχθρεύονται, ἀλλ’ ἂς καταπραΰνουμε τὴν πληγή τους, ὑποχωρώντας καὶ μετριάζοντας τὴν ἔνταση τοῦ πόνου τους»!

Νὰ καὶ ἡ ρίζα πολλῶν κακῶν ποὺ μᾶς συμβαίνουν!

* * *

Πραγματικὰ εἶναι σπουδαῖο ὅπλο ἡ ὑποχωρητικότητα, ἡ μὴ βία! Ναί, παιδιά… Ἐπιτέλους ἂς κάνουμε πὼς δὲν εἴδαμε κάτι, πὼς δὲν τὸ ἀκούσαμε αὐτό, πὼς δὲν ἀντιληφθήκαμε ἐκεῖνο! Ἂς μὴ παίρνουμε τοῖς μετρητοῖς αὐτὰ ποὺ μᾶς λένε, ἂς εἴμαστε διαλλακτικοί, ἂς γίνει κατανοητὸ πὼς ὑπάρχουν καὶ οἱ «ἔξυπνοι» – κατὰ τὴ σύγχρονη ὁρολογία – τρόποι ἀντιμετώπισης τῶν πραγμάτων. Οἱ πραγματικὰ ἀνώτεροι καὶ οἱ μεγάλοι τρόποι. Οἱ ἅγιοι τρόποι τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ μας…

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος

 

πηγή:  orthodoxostypos.gr