Αιθέρας, πράνα, τσι και... το κακό συναπάντημα

Tοῦ κ. Ἰωάννου Μηλιώνη, ἐκπαιδευτικοῦ, μέλους τῆς Π.Ε.Γ

Τό κακό ξεκίνησε ἀπ’ τόν δικό μας, Ἀριστοτέλη (384 – 322 π.Χ.)· ἤ γιά νά εἴμαστε δίκαιοι, ξεκίνησε συγχρόνως ἀπό διάφορες κατευθύνσεις, ἀπό διάφορους πολιτισμούς, ἄν καί ὁ Ἀριστοτέλης ὑπῆρξε ὁ πιό δημοφιλής, πού ἐπηρέασε μέ τή σκέψη του τή δυτική διανόηση. Ὁ «Κόσμος» τοῦ Ἀριστοτέλη εἶχε στό κέντρο του τή σφαιρική Γῆ καί γύρω της σέ οὐράνιες σφαῖρες βρίσκονταν ἡ Σελήνη, ὁ Ἥλιος, οἱ πλανῆτες (Ἑρμῆς, Ἀφροδίτη, Ἄρης, Ζεύς, Κρόνος), ἡ σφαῖρα τῶν ἀπλανῶν ἀστέρων καί τέλος ἡ σφαῖρα τῆς «πρώτης

κινούσας δύναμης».

Ἡ παραπάνω «κοσμολογία» δέν διαφέρει καί πολύ ἀπό τήν ἀντίληψη, πού τρέφει ἡ σύγχρονη Ἀστρολογία γιά τόν Κόσμο.

Οἱ Ἕλληνες φιλόσοφοι ἀπό τήν Ἰωνία θεωροῦ­σαν ὅτι στήν φύση ὑπάρχουν τέσσερα στοιχεῖα ἤ τέσσερις οὐσίες: «ἡ γῆ, τό ὕδωρ, τό πῦρ καί ὁ ἀήρ». Ὁ Ἀριστοτέλης πρόσθεσε στήν τετράδα αὐτή τόν «αἰθέρα», ὁ ὁποῖος θά ἀποτελέσει τήν πέμπτη οὐσία ἤ πεμπτουσία. Τό στοιχεῖο αὐτό παρουσιάζει, σύμφωνα μέ τόν Ἀριστοτέλη, πολλές ἰδιαιτερότητες: εἶναι ἀγέννητον, ἀγήρατον, ἄφθαρτον, ἀΐδιον, ἀναυξές καί ἀναλλοίωτον. Ἐπιπλέον, ἐντοπίζεται στά ψηλά στρώματα τοῦ οὐρανοῦ (στόν «ἀνώτατον τόπον»), ὅπου κατοικεῖ ἡ θεότητα.

Οἱ «ἰδιότητες» αὐτές τοῦ «αἰθέρα» μεταφέρονται ἀπό τήν φιλοσοφία καί τήν δυτική θεολογία τοῦ μεσαίωνα, διά τῶν ἀλχημιστῶν καί τῶν ἁπανταχοῦ ἀποκρυφιστῶν μέχρι καί τόν 19ο αἰώνα, ὅπου ὁ «αἰθέρας» ἀποκτᾶ «ἐπιστημονική» ὑπόσταση.

Νά σημειωθεῖ ὅτι τήν πίστη στήν ὕπαρξη τῆς λεπτοφυοῦς κι ἀόρατης ὕλης τοῦ «αἰθέρα» τήν συν­αντοῦμε τόσον σέ Ἐγχειρίδια Φυσικῆς (1880)[1], ὅσον καί σέ ἀναφορές στά «Ἅπαντα τῆς ἀλληλογραφίας» τοῦ Ὁσίου Θεοφάνη τοῦ ἔγκλειστου (1815-1894) κ.ἄ., προφανῶς διότι ὁ «αἰθέρας» ἐντάσσετο στήν ἐπιστήμη τῆς ἐποχῆς.

Ὁ Νίκολα Τέσλα (Nikola Tesla), 1856-1943, γνωστός ἐπιστήμονας τήν περίοδο αὐτή, στήριζε τίς ἀνυπόστατες θεωρίες του ἤδη ἀπό τό 1891 θεωρώντας τό σύμπαν ὡς ἕνα δυναμικό σύστημα γεμᾶτο «ἐνέργεια», πού μποροῦσε νά χρησιμοποιηθεῖ. Ὁ Τέσλα γνωρίστηκε καί συνεργάστηκε μέ τόν Ἰνδό Σουάμι Βιβεκανάντα σέ μιά προσ­πάθεια νά «ἀποδείξει» ὅτι βασικές θρησκευτικές θεωρίες καί πρακτικὲς τοῦ Ἰνδουισμοῦ μποροῦσαν νά ταυτιστοῦν μέ ἐπιστημονικά δεδομένα τῆς τότε Φυσικῆς, ὅπως ὁ «αἰθέρας».

Γιά τόν Βιβεκανάντα ἀξίζει νά ἀναφερθεῖ ὅτι αὐτός προσωπικά καί ἡ Θεοσοφική Ἑταιρεία τῆς Ἑ. Π. Μπλαβάτσκυ εἶναι οἱ κατ’ ἐξοχήν ὑπεύθυνοι γιά τή διείσδυση τοῦ ἰνδουισμοῦ στή Δύση καί γενικά τή θεμελίωση αὐτοῦ, πού σήμερα μᾶς εἶναι γνωστό, ὡς ἡ «Νέα Ἐποχή» (New Age), ἤδη ἀπό τόν 19ο αἰώνα.

Ἀφότου ὁ Τέσλα συνάντησε τόν Βιβεκανάντα κι ἄρχισε νά μελετᾶ τό τί οἱ ἀνατολικές θρησκεῖες πιστεύουν γιά τή διαμόρφωση καί τή δομή τοῦ Κόσμου, ἄρχισε νά χρησιμοποιεῖ ὅρους σανσκριτικούς, γιά νά ἐκφράζει τίς ἰδέες του. Ἔτσι, μεταξύ ἄλλων, ἀρχίζει νά χρησιμοποιεῖ τίς λέξεις «Ἀκάσα», «Πράνα», ἀλλά καί τήν ἰδέα τοῦ «φωτοβόλου αἰθέρα» (luminiferous aether), τοῦ «αἰθέρα, πού μεταφέρει τό φῶς», γιά νά περιγράψει τήν ὕπαρξη, τήν προέλευση, ἀλλά καί τή δομή τῆς ὕλης.

Ἡ θεωρία περί ὕπαρξης τοῦ «αἰθέρα» χρησιμοποιήθηκε κυρίως στά τέλη τοῦ 19ου αἰώνα, γιά νά ἐξηγήσει τήν δυνατότητα μετάδοσης τοῦ φωτός -κυματοειδοῦς, φαινομενικά- μέσω τοῦ κενοῦ διαστήματος, κάτι πού -κατά τήν ἀντίληψη κάποιων ἐπιστημόνων τῆς ἐποχῆς-, τά ἠλεκτρομαγνητικά κύματα δέν θά ἦταν σέ θέση νά πραγματοποιήσουν. Ἡ θεωρία ἑνός χώρου γεμάτου «φωτοβόλο αἰθέρα», ἀντί ἑνός χώρου ἀπολύτου κενοῦ, παρεῖχε τό θεωρητικό ὑπόβαθρο, πού ἀπαιτεῖτο γιά τήν στήριξη τῆς «κυματοειδοῦς φύσης» τοῦ φωτός. Ἡ θεωρία γύρω ἀπό τήν ὕπαρξη ἤ μή τοῦ αἰθέρα ὑπῆρξε θέμα σημαντικοῦ προβληματισμοῦ καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τῆς ἱστορίας του, καθώς ἀπαιτεῖτο ἡ ὕπαρξη μιᾶς ἀόρατης καί ἄπειρης ὕλης -ἔστω λεπτοφυοῦς-, πού δέν θά ἀλληλεπιδροῦσε μέ τά ἀντικείμενα τοῦ φυσικοῦ κόσμου. Καθώς ἡ φύση τοῦ φωτός διερευνήθηκε, ἰδιαίτερα τόν 19ο αἰώνα, οἱ θέσεις γιά τίς φυσικές ἰδιότητες, πού ἀπαιτοῦνταν, γιά νά γίνει ἀποδεκτή ἡ ὕπαρξη τοῦ «αἰθέρα», γίνονταν ὅλο καί πιό ἀντιφατικές. Στά τέλη τοῦ 1800, ἀμφισβητήθηκε ἡ ὕπαρξή του ὁλοκληρωτικά, ἄν καί δέν ὑπῆρχε ἀκόμη ἄλλη θεωρία στή Φυσική γιά τήν ἀντικατάστασή του.

Ἡ ἀποτυχία τοῦ πειράματος Μάϊκελσον-Μόρλεϋ (Michelson-Morley)[2], ἔδειξε ὅτι ὁ «αἰθέρας» ἦταν ἀνύπαρκτος, κάτι πού ἐπιβεβαιώθηκε μέ πειράματα, πού ἀκολούθησαν μέχρι καί τό 1920. Αὐτό ὁδήγησε σέ σημαντική θεωρητική ἐργασία, γιά νά ἐξηγηθεῖ ἡ διάδοση τοῦ φωτός, χωρίς κάποιο μέσον σάν τόν «αἰθέρα». Ἡ κατάρριψη τῆς θεωρίας περί «αἰθέρα» ὑπῆρξε ἡ εὐκαιρία, πού ὁδήγησε τόν Ἄλμπερτ Ἀϊνστάϊν (Albert Einstein) στή ἀνάπτυξη τῆς Θεωρίας τῆς Σχετικότητας, ἡ ὁποία μποροῦσε νά ἐξηγήσει, γιατί τό πείραμα Μάϊκελσον-Μόρλεϋ ἀπέτυχε καί ἑρμήνευε τό γιατί ἕνα τέτοιο μέσον -σάν τόν «αἰθέρα»- δέν ἦταν ἀπαραίτητο στήν κατανόηση τῆς δομῆς τοῦ σύμπαντος. Τό πείραμα Μάϊκελσον-Μόρλεϋ (Michelson-Morley), μαζί μέ τήν ἀκτινοβολία τοῦ «μέλανος σώματος» (σκοτεινή ἀκτινοβολία)[3] καί τό «φωτοηλεκτρικό φαινόμενο»[4], ἔδωσαν τήν τεκμηρίωση γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς σύγχρονης Φυσικῆς, πού περιλαμβάνει τόσο τή σχετικότητα ὅσο καί τήν κβαντική θεωρία καί ἐξηγεῖ -ἡ δεύτερη- τήν κυματόμορφη (wave-like)[5] φύση τοῦ φωτός.

Ἄλλα ὀνόματα γιά τόν «αἰθέρα» -π.χ. στόν Ἰνδουισμό- εἶναι: Πράνα (Prana), πού λογίζεται ὡς «ἐνέργεια», «ζωτική δύναμη» ἤ «ζωτική ἀρχή», πού διαπερνᾶ τό Σύμπαν σέ ὅλα τά ἐπίπεδα ἤ Ἀκάσα (Akasha), πού ἑρμηνεύεται ὡς ὕλη (λεπτοφυής), πού συνήθως μεταφράζεται καί ὡς «αἰθέρας». Ἀξίζει νά ἀναφερθεῖ ἐδῶ ὅτι ἡ «ζωτική δύναμη», Πράνα, ἀναφέρεται, ἀπό ποικίλους χώρους μέ διάφορα ὀνόματα μπερδεύοντας καί παραπλανώντας τό ἀνυποψίαστο κοινό.

Ὅπως ἀναφέρει κι ὁ Ὁμοιοπαθητικός Γεώργιος Βυθούλκας, «… Αὐτό τό εἶδος ἐνέργειας ἔχει δε­χθεῖ διάφορες ὀνομασίες ἀπό διαφορετικούς ἀνθρώπους σέ διαφορετικές ἐποχές τῆς ἱστορίας. Ἔχει ἀποκληθεῖ: Πράνα, ἀπό τούς Ἰνδουιστές… Ἀστρικό φῶς ἀπό τούς Καβαλιστές, Ἀζώθ, ἀπό τούς Ἀλχημιστές… Ζωικός μαγνητισμός, ἀπό τόν Μέσμερ… Ζωτική ἐνέργεια ἤ ζωτική δύναμη ἤ ζωτικό σῶμα, ἀπό τή βιταλιστική σχολή… Βιοπλάσμα, ἀπό Σοβιετικούς ἐπιστήμονες… “Συμπαντική ἐνέργεια”· αὐτός ὁ ὅρος προσδιορίζει καλύτερα μιά ἀπό τίς βασικές ἰδιότητές της: τή συμπαντικότητα…»[6].

Στά παραπάνω, ἀξίζει νά προσθέσουμε καί τίς ὀνομασίες: Τσί (chi), πού χρησιμοποιεῖται στήν Κίνα, Κι (ki), στήν Ἰαπωνία, «Μάνα» (Mana) στούς πολιτισμούς τῆς Ὠκεανίας, «Ὀντική Δύναμη» (Odic force) ἀπό τόν Κάρλ Φόν Ράϊχενμπαχ (Carl von Reichenbach), «Σπίριτους» (Spiritus) ἀπό τόν Ρόμπερτ Φλάντ (Robert Fludd), «Ψυχοτρονική Ἐνέργεια (psychotronics) ἀπό Τσεχο­σλοβάκους «ἐπιστήμονες» καί «Ὀργόνη»[7] ἀπό τόν Βίλχελμ Ράϊχ (Wilhelm Reich). Τέλος, ὡς «Ζωτική Ἐνέργεια» ἀναφέρεται ἀπό τόν Σάμουελ Χάνεμαν (Samuel Hahnemann) τόν πατέρα τῆς Ὁμοιοπαθητικῆς.

Σήμερα, ἀποδοχή τοῦ «αἰθέρα» συναντοῦμε στόν ἀποκρυφισμό, στίς ἁπανταχοῦ σέκτες τῆς «Νέας Ἐποχῆς», στίς «ἐνεργειακές» ἤ «ἐναλλακτικές» ψευδοθεραπεῖες καί στίς μασονικές στοές.

Περιέργως πῶς, τήν σύλληψη περί «αἰθέρα» τήν συναντοῦμε καί στήν ἐπωνυμία «Πεμπτουσία» (pemptousia.gr) τοῦ ἱστοτόπου τῆς γνωστῆς καί καταξιωμένης «Ἱερᾶς Πατριαρχικῆς καί Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Βατοπαιδίου»· καί διερωτόμαστε πῶς εἶναι δυνατόν τό ὄνομα τοῦ ἱστοτόπου μιᾶς Ἱ. Μονῆς νά παραπέμπει σέ εἰδωλολατρική καί ἀντιεπιστημονική ὁρολογία;

Ὅμως, τήν ἀπάντηση αὐτή θά πρέπει ἴσως νά τήν ἀπευθύνουμε στούς Ἐπιστημονικούς Συμβούλους[8] τοῦ ἱστοτόπου κ.κ. Μάνο Δανέζη, ἐπίκουρο καθηγητή Ἀστροφυσικῆς τοῦ τμήματος Φυσικῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν καί Στράτο Θεοδοσίου, ἀναπληρωτὴ καθηγητὴ τοῦ τμήματος Φυσικῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν καί Πρόεδρο τῆς Ἕνωσης Ἑλλήνων Φυσικῶν…

Σημειώσεις:

[1] Βλ. Ebenezer Cobham Brewer (188038), «A Guide to the Scientific Knowledge of Things Familiar», σσ. 46-47, 363, 435. [2] Ἐπιστημονικό πείραμα, πού πραγματοποιήθηκε, γιά νά ἀποδειχθεῖ ἡ παρουσία τῆς «οὐσίας», πού ὀνόμαζαν αἰθέρα καί πού πίστευαν ὅτι γεμίζει τόν κενό χῶρο. Τό πείραμα ἔγινε ἀπό τούς Albert A. Michelson καί Edward Morley τό 1887. [3] Ἀκτινοβολία «μαύρου σώματος» (blackbody radiation). Ἡ θερμική, ἠλεκτρομαγνητική ἀκτινοβολία μέσα ἤ γύρω ἀπό ἕνα σῶμα, σέ θερμοδυναμική ἰσορροπία μέ τό περιβάλλον του ἤ ἡ ἐκπεμπόμενη ἀπό ἕνα ἀδιαφανές καί μή ἀντανακλαστικό σῶμα. [4] Κβαντική διεργασία κατά τήν ὁποία ἀπελευθερώνονται ἠλεκτρόνια ἀπό μιά ἐπιφάνεια ἀγωγοῦ, ὅταν προσπέσει σέ αὐτή ἠλεκτρομαγνητική ἀκτινοβολία συχνότητας τέτοιας ὥστε τά ἠλεκτρόνια νά κατορθώσουν νά ὑπερπηδήσουν τό φράγμα δυναμικῆς ἐνέργειας, πού τά συγκρατεῖ στήν ἐπιφάνεια αὐτή. [5] Κυματομορφή (Airy), ἕνα κῦμα, πού περιγράφει πῶς τά κβαντικά σωματίδια κινοῦνται. [6] Βλ. Γεωργίου Βυθούλκα, «Ἡ νέα διάσταση στήν ἰατρική», Ἐκδόσεις Ἀδάμ, σ. 86. καὶ «Κριτική στήν Ὁμοιοπαθητική», Ἰωάννου Κουντουρᾶ, Καθηγητοῦ Παθολογίας στό Α. Π. Θ. alopsis.gr [7] Ἡ «ὀργόνη» περιγράφεται ὡς ἕνα πανταχοῦ παρόν, ἐλεύθερο ἀπό μάζα ὑπόστρωμα ἐνέργειας ἀπό τό ὁποῖο δημιουργοῦνται δευτερογενῶς ἡ ὕλη, ἡ ζωή καί οἱ φυσικοί νόμοι. [8] pemptousia.gr

πηγή:  http://orthodoxostypos.gr