ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ΛΟΥΚΑ : Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, κεφ. η΄, χωρία 4 έως 15
Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΠΟΡΕΩΣ
[Μέρος πρώτο: υπομνηματισμός των χωρίων Ματθ.13,1-9 ]
«Ἐν δὲ τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἐξελθὼν ὁ Ἰησοῦς τῆς οἰκίας ἐκάθητο παρὰ τὴν θάλασσαν(:Την ίδια εκείνη ημέρα βγήκε ο Ιησούς από το σπίτι στο οποίο φιλοξενούνταν και κάθισε κοντά στη θάλασσα)». «Εάν θέλετε λοιπόν», λέγει, «να με δείτε και να ακούσετε τους λόγους μου, ορίστε, έρχομαι έξω και συζητώ μαζί σας».
Επειδή δηλαδή έκανε πολλά θαύματα, στη συνέχεια τούς παρέχει και την
ωφέλεια της διδασκαλίας Του. Και κάθεται κοντά στη θάλασσα αλιεύοντας
και ελκύοντας πλησίον Του όσους κατοικούν στη γη. Δεν κάθισε τυχαία
κοντά στη θάλασσα, πράγμα που και αυτό το υπαινίχτηκε ο Ευαγγελιστής.
Στόχος του Ευαγγελιστή δηλαδή στο συγκεκριμένο σημείο ήταν να δείξει ότι
ο Κύριος ήθελε με ακρίβεια να βάλει σε τάξη τους ακροατές Του. Πιο
συγκεκριμένα, ο Κύριος προέβη σε αυτήν την ενέργειά Του, για να μην
έχει κανένα πίσω Του, αλλά όλοι να βρίσκονται απέναντί Του.
«Καὶ συνήχθησαν πρὸς αὐτὸν ὄχλοι πολλοί, ὥστε αὐτὸν εἰς πλοῖον ἐμβάντα καθῆσθαι, καὶ πᾶς ὁ ὄχλος ἐπὶ τὸν αἰγιαλὸν εἱστήκει (:Και
συγκεντρώθηκαν κοντά Του πολλά πλήθη λαού, ώστε να αναγκαστεί ο Ίδιος
να ανεβεί σε ένα κοντινό πλοιάριο εκεί και να καθίσει σε αυτό, ενώ όλος ο
άλλος λαός στεκόταν στην αμμουδιά της παραλίας)». Αφού λοιπόν κάθισε εκεί, άρχισε να τους διδάσκει με παραβολές. «Καὶ ἐλάλησεν αὐτοῖς πολλὰ ἐν παραβολαῖς λέγων(:Και κήρυξε σε αυτούς πολλές αλήθειες με παραβολές και είπε)».
Και είναι αλήθεια ότι δεν έκανε το ίδιο κατά την επί του όρους ομιλία
Του, ούτε έπλεξε τον λόγο Του με τόσες πολλές παραβολές, επειδή τότε το ακροατήριό Του ήταν λαός απλοϊκός και πλήθος αδιάπλαστο, ενώ εδώ τώρα παρευρίσκονταν και οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι.
Εσύ όμως πρόσεξε, σε
παρακαλώ, ποια παραβολή λέει πρώτη ο Κύριος και πώς ο ευαγγελιστής τις
παραθέτει με τη σειρά. Ποια λοιπόν λέγει πρώτη; Αυτήν που πριν απ’ όλες
τις άλλες έπρεπε να πει, αυτήν που κάνει τον ακροατή προσεκτικότερο.
Επειδή επρόκειτο να μιλήσει κάπως αλληγορικά, κεντρίζει πρώτα τη
διάνοια των ακροατών Του με την παραβολή. Γι’ αυτό και άλλος
ευαγγελιστής λέγει ότι ο Κύριος τους επιτίμησε, γιατί δεν
αντιλαμβάνονταν τη σημασία των λόγων Του και τους είπε: «οὐκ οἴδατε τὴν παραβολὴν ταύτην, καὶ πῶς πάσας τὰς παραβολὰς γνώσεσθε;(:δεν καταλάβατε τη σημασία της παραβολής αυτής του σπορέως, που δεν είναι η δυσκολότερη από όλες τις άλλες· τότε λοιπόν πώς θα μπορέσετε να κατανοήσετε όλες τις άλλες παραβολές;)» [Μαρκ.δ΄13] Και δεν ομιλεί με παραβολές γι’ αυτόν τον λόγο μονάχα, αλλά και για να κάνει τον λόγο Του πιο παραστατικό και να τον εντυπώσει βαθύτερα στη μνήμη τους και να θέσει υπόψη τους ξεκάθαρα τα πράγματα. Το ίδιο κάνουν και οι προφήτες.
Ποια είναι λοιπόν η παραβολή; « ἰδοὺ ἐξῆλθεν ὁ σπείρων(:Ιδού, o σπορέας βγήκε έξω στο χωράφι του)», λέει, «τοῦ σπεῖραι (:για να σπείρει)». Από πού βγήκε Αυτός που είναι παρών σε όλα τα μέρη, Αυτός που γεμίζει με την παρουσία Του τα πάντα; Και πώς βγήκε; Όχι φυσικά τοπικά, αλλά κατά τη σχετική με εμάς οικονομία Του, με το ότι ήρθε πιο κοντά σε μας με την ένδυση της ανθρώπινης σάρκας.
Επειδή δεν είχαμε τη δυνατότητα να εισέλθουμε, διότι τα αμαρτήματα μάς
απέκλειαν σαν ένα τείχος την είσοδο, εξέρχεται ο Ίδιος προς εμάς. Και με
ποιο σκοπό βγήκε; Μήπως για να καταστρέψει τη γεμάτη από αγκάθια γη;
Μήπως για να τιμωρήσει τους γεωργούς; Ασφαλώς όχι, αλλά εξήλθε για να
καλλιεργήσει και να φροντίσει τη γη των ψυχών μας και να σπείρει μέσα τους τον λόγο της ευσέβειας. «Σπόρο» εδώ εννοεί τη διδασκαλία, «χωράφι», τις ψυχές των ανθρώπων, και «σπορέα» τον εαυτό Του.
Και τι γίνεται λοιπόν με τον σπόρο αυτό; Τρία μέρη χάνονται και σώζεται το ένα. «Καὶ ἐν τῷ σπείρειν αὐτὸν(:και καθώς ο γεωργός αυτός έσπερνε)», λέγει, «ἃ μὲν ἔπεσε παρὰ τὴν ὁδόν, καὶ ἐλθόντα τὰ πετεινὰ κατέφαγεν αὐτά (:άλλοι
σπόροι έπεσαν κοντά στο δρόμο του χωραφιού, και επειδή παρέμειναν
εκτεθειμένοι στην επιφάνεια του εδάφους, ήλθαν τα πουλιά και τους
κατέφαγαν)». Δεν είπε ότι Αυτός τους έριξε εκεί αυτούς τους σπόρους, αλλά ότι μόνοι τους έπεσαν.
«Ἄλλα δὲ ἔπεσεν ἐπὶ τὰ πετρώδη, ὅπου οὐκ εἶχε γῆν πολλήν, καὶ εὐθέως ἐξανέτειλε διὰ τὸ μὴ ἔχειν βάθος γῆς, ἡλίου δὲ ἀνατείλαντος ἐκαυματίσθη, καὶ διὰ τὸ μὴ ἔχειν ῥίζαν ἐξηράνθη· ἄλλα δὲ ἔπεσεν επὶ τὰς ἀκάνθας, καὶ ἀνέβησαν αἱ ἄκανθαι καὶ ἀπέπνιξαν αὐτά· ἄλλα δὲ ἔπεσεν ἐπὶ τὴν γῆν τὴν καλὴν καὶ ἐδίδου καρπὸν ὃ μὲν ἑκατόν, ὃ δὲ ἑξήκοντα, ὃ δὲ τριάκοντα. ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω(:Και
άλλοι σπόροι κατέπεσαν πάνω σε εδάφη που είχαν από κάτω στρώμα
πετρώδες, χωρίς πολύ χώμα. Και δεν είχαν βάθος γης, για να στερεώσουν οι
ρίζες τους. Και όταν ανέτειλε ο ήλιος κάηκαν από τη ζέστη, και επειδή
δεν είχαν ρίζα, ξεράθηκαν. Κι άλλοι σπόροι έπεσαν σε μέρη που είχαν
σπόρους αγκαθιών. Και τα αγκάθια βλάστησαν και τους έπνιξαν τελείως. Και
άλλοι σπόροι έπεσαν πάνω στη γη την αφράτη και εύφορη και απέδωσαν
καρπό, άλλος σπόρος εκατό φορές περισσότερο, άλλος εξήντα και άλλος
τριάντα. Εκείνος που έχει αυτιά πνευματικά για να ακούει και καλή διάθεση, για να δέχεται και να εγκολπώνεται αυτό που λέω, ας ακούει)».
Το ένα τέταρτο από τον
σπόρο σώθηκε. Και αυτό όχι σε ίση ποσότητα, αλλά και εδώ με μεγάλη
διαφορά. Τα έλεγε αυτά δείχνοντας ότι προς όλους μιλούσε με αφθονία. Κι
όπως αυτός που σπέρνει, δε χωρίζει σε κομμάτια το χωράφι που απλώνεται
μπροστά του, αλλά απλά και χωρίς να κάνει διάκριση,
ρίχνει τους σπόρους, έτσι κι Αυτός δεν ξεχωρίζει πλούσιο και φτωχό,
σοφό και άσοφο, οκνηρό και φιλόπονο, γενναίο και δειλό· αντιθέτως,
μιλούσε προς όλους, εκπληρώνοντας την αποστολή Του, αν και γνώριζε εκ
των προτέρων τι θα συνέβαινε, ώστε να έχει το δικαίωμα και τη δυνατότητα
να πει: «τί ποιήσω ἔτι τῷ ἀμπελῶνί μου καὶ οὐκ ἐποίησα αὐτῷ; διότι ἔμεινα τοῦ ποιῆσαι σταφυλήν, ἐποίησε δὲ ἀκάνθας(:Τι
υπολείπεται να κάμω ακόμη για την άμπελό μου αυτή και τι έως τώρα δεν
έκανα γι’ αυτήν; Έκανα τα πάντα, για να καρποφορήσει αυτή σταφύλια.
Εκείνη όμως έκανε αγκάθια!)» [Ησ.5,4]. Και οι μεν προφήτες μιλούσαν για τον λαό σαν να επρόκειτο για αμπελώνα: «ἀμπελὼν ἐγενήθη τῷ ἠγαπημένῳ(:Ο αγαπημένος Κύριος απέκτησε έναν αμπελώνα)» [Ησ. 5,1], γράφει ο Ησαΐας. Και ο Ψαλμωδός επίσης λέγει: «ἄμπελον ἐξ Αἰγύπτου μετῇρας, ἐξέβαλες ἔθνη καὶ κατεφύτευσας αὐτήν(:Τον
λαό του Ισραήλ, σαν πολύκαρπο ευλογημένη άμπελό σου, μετέφερες από την
Αίγυπτο στην Παλαιστίνη. Έδιωξες από εκεί τα ειδωλολατρικά έθνη και τη
μεταφύτεψες και τη ρίζωσες σε αυτήν)» [Ψαλμ 79,9]. Ο Κύριος όμως μιλάει για σπόρο. Τι θέλει λοιπόν να δείξει; Ότι τώρα θα είναι γρήγορη η υπακοή και ευκολότερη και θα δώσει αμέσως τον καρπό της. Κι όταν ακούσεις ότι «βγήκε αυτός που σπέρνει για να σπείρει», μην το θεωρήσεις τούτο ταυτολογία·
διότι αυτός που σπέρνει, βγαίνει πολλές φορές και για άλλη εργασία, να
σκαλίσει, να κόψει τα άχρηστα χόρτα, να ξεριζώσει τα αγκάθια ή για να
φροντίσει για κάτι παρόμοιο. Αυτός όμως βγήκε για να σπείρει.
Πες μου όμως τώρα, σε
παρακαλώ, για ποια αιτία χάθηκε το μεγαλύτερο μέρος του σπόρου; Ασφαλώς
όχι εξαιτίας Αυτού που έριξε τον σπόρο, αλλά εξαιτίας της γης που δέχτηκε την σπορά, δηλαδή εξαιτίας της ψυχής που δεν Τον υπάκουσε.
Και γιατί δε λέει ότι άλλους σπόρους δέχτηκαν οι οκνηροί και τους
έχασαν, άλλους οι πλούσιοι και τους απέπνιξαν, κι άλλους οι αδιάφοροι
και τους άφησαν να αχρηστευθούν; Δε
θέλει να τους θίξει κατευθείαν με σφοδρότητα και με τρόπο σκληρό, για
να μην τους οδηγήσει στην απόγνωση, αλλά αφήνει τον έλεγχο στην
συνείδηση των ακροατών Του.
Και δεν το έπαθε αυτό όμως ο σπόρος μονάχα, αλλά και το δίχτυ. Γιατί κι
αυτό πολλά άχρηστα πράγματα ανέσυρε επάνω. Και τους λέει αυτή την
παραβολή για να προγυμνάσει και να διδάξει τους μαθητές Του να μην απογοητεύονται, ακόμα κι αν χάνονται περισσότεροι απ’ όσους θα δέχονται το κήρυγμά τους· καθόσον βέβαια και στον Δεσπότη αυτό συνέβη· και Αυτός που οπωσδήποτε ήξερε εκ των προτέρων ότι θα συμβούν αυτά, δεν παρέλειψε το έργο της σποράς.
«Και πώς θα μπορούσε να δικαιολογηθεί», θα ρωτούσε ίσως κάποιος, «το ότι έσπειρε πάνω στα αγκάθια, στο πετρώδες έδαφος και στον δρόμο;».
Στην περίπτωση βέβαια του πραγματικού σπόρου και της πραγματικής γης,
δεν υπάρχει δικαιολογία για κάτι τέτοιο από την πλευρά που γεωργού που
κάνει τη σπορά. Στην περίπτωση όμως των ψυχών των ανθρώπων και των
διδαγμάτων της αλήθειας, όχι μόνο δικαιολογείται η σπορά, αλλά και
γίνεται αυτό αφορμή για πολύ έπαινο. Εύλογα και κατά πολύ φυσικό τρόπο θα μπορούσε κανείς να κατηγορήσει τον γεωργό που σπέρνει με τέτοιο τρόπο· διότι δεν είναι δυνατόν η πέτρα να γίνει χώμα, ούτε ο δρόμος να μην είναι δρόμος και ούτε τα αγκάθια να μην είναι αγκάθια· στις λογικές όμως υπάρξεις δεν συμβαίνει το ίδιο· διότι είναι
δυνατό η πετρώδης ψυχή να μεταβληθεί και να γίνει γη εύφορη, κι ο
δρόμος να μην καταπατιέται πια, μήτε να είναι στη διάθεση όλων των
περαστικών, αλλά να γίνει χωράφι εύφορο, παραγωγικό· και τα αγκάθια είναι δυνατό να αφανιστούν και να αφήσουν εντελώς ελεύθερα τα σπέρματα της αληθείας να αναπτυχθούν. Διότι, αν δεν υπήρχε αυτή η δυνατότητα να συμβούν αυτά και να γίνει αυτή η μεταβολή, δεν θα έσπερνε ο Κύριος.
Κι αν δεν πραγματοποιήθηκε σε όλους τους ανθρώπους αυτή η μεταβολή με
τη μετάνοια, αυτό δεν οφείλεται σε Αυτόν που έσπειρε, αλλά σε αυτούς που
δε θέλησαν να αλλάξουν.
Ο Κύριος βέβαια ό,τι εξαρτιόταν από Αυτόν, το έκανε. Αν όμως εκείνοι
πρόδωσαν και απέρριψαν την προσφορά Του, δεν έχει ευθύνη Αυτός που τόση
φιλανθρωπία επέδειξε.
Εσύ επίσης να
προσέξεις, σε παρακαλώ, το εξής, ότι δεν είναι μία η οδός που οδηγεί
στην απώλεια, αλλά πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους. Πράγματι, οι
άνθρωποι που παρομοιάζονται με δρόμο είναι οι βάναυσοι και οι οκνηροί και οι αδιάφοροι· εκείνοι που παρομοιάζονται με την πέτρα, είναι αυτοί μόνο που είναι ασθενέστεροι στην πίστη. «ὁ δὲ ἐπὶ τὰ πετρώδη σπαρείς(:και εκείνος που σπάρθηκε σε πετρώδες έδαφος)», λέγει ο Κύριος, «οὗτός ἐστιν ὁ τὸν λόγον ἀκούων καὶ εὐθέως μετὰ χαρᾶς δεχόμενος καὶ λαμβάνων αὐτόν(:αυτός είναι ο άνθρωπος που ακούει τον λόγο του Ευαγγελίου και τον δέχεται με χαρά)· οὐκ ἔχει δὲ ῥίζαν ἐν ἑαυτῷ, ἀλλὰ πρόσκαιρός ἐστι, γενομένης δὲ θλίψεως ἢ διωγμοῦ διὰ τὸν λόγον εὐθὺς σκανδαλίζεται (:Ο λόγος όμως δε ρίχνει μέσα του βαθιές ρίζες, αλλά ο άνθρωπος αυτός είναι ασταθής, και η προθυμία που έδειξε διαρκεί λίγο χρόνο. Κι όταν
συμβεί θλίψη ή διωγμός για το λόγο του ευαγγελίου, αμέσως ο άνθρωπος
αυτός σκοντάφτει και χάνει τον ενθουσιασμό και την πίστη του)».
«Παντὸς(:από καθέναν)», λέγει, «ἀκούοντος τὸν λόγον τῆς βασιλείας καὶ μὴ συνιέντος, ἔρχεται ὁ πονηρὸς καὶ αἴρει τὸ ἐσπαρμένον ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ· οὗτός ἐστιν ὁ παρὰ τὴν ὁδὸν σπαρείς(:που ακούει τον λόγο της βασιλείας και εξαιτίας αδιαφορίας και ψυχρότητας δεν τον κατανοεί, έρχεται ο πονηρός και αρπάζει εκείνο που έχει σπαρεί στην καρδιά του. Αυτός είναι ο πνευματικός σπόρος που σπάρθηκε κοντά στον δρόμο, δηλαδή ο άνθρωπος στου οποίου τη ράθυμη ψυχή έπεσε ως σπόρος ο λόγος του θείου κηρύγματος, αλλά αυτός δεν κατάλαβε τίποτε από αυτόν)». Διότι δεν
είναι δηλαδή το ίδιο να μαραθεί η διδασκαλία, χωρίς κανένας να την
βλάπτει ούτε να την καταπολεμεί, με το όταν πολλοί πειρασμοί την
απειλούν. Αυτοί πάλι που μοιάζουν με τα αγκάθια είναι πολύ περισσότερο ασυγχώρητοι από τους προηγούμενους.
Για να μην πάθουμε
λοιπόν τίποτα παρόμοιο, ας επικαλύψουμε με την προθυμία μας όσα
λέγονται, καθώς και με την αδιάκοπη θύμησή τους. Κι αν τους αρπάζει τους
σπόρους ο διάβολος, στο χέρι μας είναι να μην τους αρπάζει· κι αν
ξεραίνονται οι σπόροι, δε γίνεται αυτό από τον καύσωνα (γιατί δεν είπε ότι ξεράθηκαν από τον καύσωνα, αλλά επειδή δεν είχαν ρίζα)· επίσης αν και αποπνίγονται τα λεγόμενα, αυτό δε συμβαίνει από τα αγκάθια, αλλά απ’ αυτούς που επιτρέπουν στα αγκάθια να μεγαλώσουν· εφόσον είναι δυνατό, αν θέλεις, να εμποδίσεις τη βλαβερή αυτή βλάστηση και να χρησιμοποιήσεις τον πλούτο σου, όπως πρέπει. Και ακριβώς γι’ αυτό δεν είπε «ο ”αιώνας”»(: η ζωή αυτή), αλλά «η μέριμνα για τον ”αιώνα”». Ούτε είπε «ο πλούτος», αλλά «η απάτη του πλούτου».
Ας μην κατηγορούμε λοιπόν τα χρήματα αλλά την διεφθαρμένη διάθεση· διότι είναι δυνατό να έχουμε πλούτο, χωρίς να μας παρασύρει η απάτη του· και να ζούμε στον «αιώνα» αυτό(: στη ζωή αυτή) χωρίς να μας αποπνίγουν οι μέριμνες·
πράγματι έχει ο πλούτος δύο μειονεκτήματα αντίθετα· το ένα ότι
δημιουργεί ένταση και προκαλεί συσκότιση, η αγχωτική μέριμνα, δηλαδή· το άλλο είναι ότι μας καθιστά μαλθακότερους, δηλαδή η τρυφή. Και σωστά είπε «η απάτη του πλούτου». Διότι όλα όσα παρέχει ο πλούτος είναι μία απάτη.
Είναι μόνο ονόματα, που δεν ανταποκρίνονται προς την πραγματικότητα.
Πραγματικά, η ηδονή και η δόξα και ο καλλωπισμός και όλα αυτά, είναι ένα
είδος φαντασίας και όχι η αλήθεια των πραγμάτων.
Αφού περιέγραψε τους τρόπους της απώλειας, αναφέρει έπειτα την εύφορη γη, ώστε
να μη μας αφήνει να περιπέσουμε στην απόγνωση, αλλά μας δίνει την
ελπίδα της μετανοίας και μας αποδεικνύει ότι είναι δυνατόν από την
κατάσταση που περιέγραψε, να φθάσουμε σε αυτήν και να αλλάξουμε.
Αλλά πάλι μολονότι η γη είναι εύφορη, ένας είναι ο σπορέας και ίδιος ο
σπόρος, γιατί άλλος αποδίδει εκατό, άλλος εξήντα κι άλλος τριάντα; Και
στην παρούσα περίπτωση πάλι η διαφορά οφείλεται στη φύση της γης· διότι όπου η γη είναι εύφορη, εκεί παρατηρείται και η μεγαλύτερη διαφορά στην απόδοση. Βλέπεις ότι δεν είναι αίτιος ο γεωργός, ούτε οι σπόροι, αλλά η γη που τους δέχεται; Όχι βέβαια εξαιτίας της φύσεως, αλλά εξαιτίας της διαθέσεως.
Και στην περίπτωση αυτή μεγάλη αποδεικνύεται η φιλανθρωπία του Κυρίου,
επειδή δεν ζητεί ένα μέτρο αρετής, αλλά δέχεται τους πρώτους, και τους
δεύτερους δεν απορρίπτει, και στους τρίτους δίδει τόπο. Και αυτά τα
λέγει για να μη νομίσουν όσοι Τον ακολουθούσαν ότι είναι αρκετή για τη σωτηρία η ακρόαση των λόγων Του μονάχα.
«Και για ποιο λόγο», θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος, «δεν ανέφερε και τις άλλες πονηρίες, όπως είναι για παράδειγμα, η σαρκική επιθυμία και η κενοδοξία;». Μα όταν έκανε λόγο για την μέριμνα της παρούσης ζωής κα για την απάτη του πλούτου συμπεριέλαβε τα πάντα· διότι πράγματι και η κενοδοξία και τα άλλα όλα ανήκουν στα πράγματα της παρούσης ζωής και στην απάτη του πλούτου· όπως, για παράδειγμα, είναι η ηδονή και η γαστριμαργία και ο φθόνος και η κενοδοξία και όλα τα παρόμοια.
Πρόσθεσε επίσης και τον δρόμο και την πέτρα, για να δείξει ότι δεν αρκεί να απαλλαγούμε από τα χρήματα μόνο, αλλά είναι ανάγκη να ασκούμε και την άλλη αρετή·
διότι τι σημασία έχει, εάν είσαι ελεύθερος από τα χρήματα, αλλά είσαι
άνανδρος και μαλθακός; Και ποιο το όφελος, αν δεν είσαι μεν άνανδρος,
αλλά είσαι ράθυμος και αδιάφορος για την ακρόαση λόγων σωτηρίας; Διότι
δεν είναι αρκετό ένα μόνο μέρος της αρετής για τη σωτηρία, αλλά
χρειάζεται κατά πρώτον προσεκτική ακρόαση και συνεχής επαναφορά στη
μνήμη μας όλων των λεγομένων, έπειτα ανδρεία, κατόπιν περιφρόνηση των
χρημάτων και απαλλαγή από κάθε βιοτική φροντίδα.
Γι’ αυτό λοιπόν προτάσσει την ακρόαση του λόγου του Θεού από όλα τα άλλα, επειδή αυτή χρειάζεται κατά πρώτον(πρβ. Ρωμ.10,14:«πῶς οὖν ἐπικαλέσονται εἰς ὃν οὐκ ἐπίστευσαν; πῶς δὲ πιστεύσουσιν οὗ οὐκ ἤκουσαν; πῶς δὲ ἀκούσουσι χωρὶς κηρύσσοντος;(:Πώς,
λοιπόν, θα επικαλεσθούν Εκείνον, στον οποίον δεν πίστεψαν; Και πώς θα
πιστέψουν σε Εκείνον, για τον οποίον δεν άκουσαν κήρυγμα και διδασκαλία;
Πώς επίσης είναι δυνατόν να ακούσουν, χωρίς να υπάρχει γι' αυτούς ο
κήρυκας, ο διδάσκαλος της αληθείας;)»· κατά παρόμοιο τρόπο και εμείς, εάν δεν προσέχουμε σε όσα λέγονται, δε θα μπορέσουμε να μάθουμε τι πρέπει να πράττουμε· έπειτα, τοποθετεί την ανδρεία και την περιφρόνηση κάθε αγωνιώδους φροντίδας για την παρούσα ζωή.
Ακούγοντας λοιπόν αυτά, ας προφυλάσσουμε τους εαυτούς μας από παντού, προσέχοντας στα λεγόμενα, και αφήνοντας αυτά τα θεοδίδακτα λόγια να ριζώνουν βαθιά μέσα μας και καθαρίζοντας τους εαυτούς μας από όλες τις βιοτικές φροντίδες.
Αν λοιπόν πράττουμε τα μεν και αδιαφορούμε για τα δε, δε θα έχουμε
κανένα επιπλέον όφελος. Διότι και αν ακόμη δεν χαθούμε εξαιτίας του
ενός, οπωσδήποτε όμως θα χαθούμε εξαιτίας του άλλου. Διότι τι
διαφέρει, αν δε χαθούμε εξαιτίας του πλούτου, αλλά εξαιτίας της
ραθυμίας ή αν όχι εξαιτίας της ραθυμίας, αλλά εξαιτίας της ανανδρίας; Διότι και ο γεωργός, είτε με τον έναν τρόπο χάσει τον σπόρο, είτε με τον άλλο, πενθεί ομοίως. Επομένως, ας μην μας παρηγορεί το γεγονός ότι δε χανόμαστε με όλους τους τρόπους, αλλά να πονούμε με οποιονδήποτε τρόπο και αν χανόμαστε. Και αυτό το γνωρίζουν οι πλούσιοι, οι οποίοι όχι μόνο δεν είναι χρήσιμοι για αυτά, αλλά ούτε και για άλλα. Διότι με το να γίνονται αιχμάλωτοι των ηδονών, καθίστανται άχρηστοι και για τα πολιτικά πράγματα. Εάν πάλι είναι άχρηστοι για αυτά, θα είναι πολύ περισσότερο άχρηστοι και για τα ουράνια πράγματα. Καθόσον είναι διπλή η καταστροφή της διανοίας η προερχόμενη από τον πλούτο, και από την τρυφή και από τις φροντίδες·
διότι το καθένα από αυτά τα πάθη είναι ικανό να καταποντίσει το σκάφος.
Όταν όμως και τα δύο ενεργήσουν από κοινού, αναλογίσου πόσο μεγάλο θα
αποβεί το ναυάγιο.
Και μην παραξενεύεσαι επειδή αποκάλεσε την τρυφή «αγκάθια». Διότι εσύ δεν το αντιλαμβάνεσαι αυτό, επειδή σε μεθά το πάθος· όσοι
όμως είναι υγιείς, γνωρίζουν καλά ότι πληγώνει περισσότερο από αγκάθι
και ότι η τρυφή περισσότερο παρά η μέριμνα φθείρει την ψυχή .Και
βαρύτερες προκαλεί τις οδύνες και για το σώμα και για την ψυχή.
Πραγματικά δεν βλάπτεται κανείς τόσο από την φροντίδα, όσο από την
αφθονία. Διότι όταν τον άνθρωπο αυτού του είδους τον βασανίζουν
αγρυπνίες, σπασμοί στους κροτάφους, πονοκέφαλοι και ψυχική οδύνη,
αναλογίσου από πόσα αγκάθια είναι αυτά χειρότερα. Και
όπως ακριβώς τα αγκάθια, από όπου κι αν τα πιάσεις, πληγώνουν τα χέρια
που τα κρατούν, κατά όμοιο τρόπο και η τρυφή, τα πόδια, τα χέρια, το
κεφάλι, τα μάτια και όλα εν γένει τα μέλη του σώματος τα φθείρει στην
κυριολεξία.
Επίσης, είναι ξηρή και άκαρπη, όπως το αγκάθι, και τραυματίζει
περισσότερο από αυτό και μάλιστα στα καίρια σημεία. Πραγματικά, η τρυφή προκαλεί
πρόωρο γήρας, εξασθενεί τις αισθήσεις, συσκοτίζει τη σκέψη, αχρηστεύει
τον οξύ νου, κάνει το σώμα πλαδαρό, κάνει ευρύτερη την αποθήκη της
κόπρου, συγκεντρώνει άφθονα κακά και μεγαλώνει το φορτίο και κάνει
υπέρογκο το βάρος· γι΄αυτό πολλές και συνεχείς είναι οι πτώσεις και πυκνά τα ναυάγια.
Για ποιον λόγο, πες
μου, φορτώνεις το σώμα σου με λίπος; Μήπως σε έχουμε για να σε
θυσιάσουμε; Μήπως θα σε προσφέρουμε σε κάποιο τραπέζι; Τις όρνιθες καλά
κάνεις και τις τρέφεις για να παχύνουν· ή μάλλον ούτε και αυτές καλά κάνεις να τις ταΐζεις πολύ, διότι όταν παραπαχύνουν, είναι ακατάλληλες για μια υγιεινή διατροφή. Τόσο μεγάλο κακό είναι η τρυφή, ώστε και στα ίδια τα άλογα τα ζώα φανερώνει την καταστρεπτική της δύναμη.
Καθόσον με το να τις παρατρέφουμε τις κότες τις καθιστούμε άχρηστες και
για αυτές τις ίδιες και για εμάς. Καθόσον τα περιττώματα μένουν
ακατέργαστα και το σάπισμα προέρχεται ακριβώς από το πάχος αυτό. Τα ζώα
όμως που δεν τρέφονται κατά παρόμοιο τρόπο, αλλά που ζουν, θα έλεγε
κανείς, με νηστεία και τρώγουν μέτρια και κοπιάζουν και ταλαιπωρούνται,
αυτά είναι πάρα πολύ χρήσιμα και για τον εαυτό τους και για τους άλλους,
και ως τροφή και ως προς όλα τα άλλα. Διότι όσοι άνθρωποι διατρέφονται
με αυτά είναι περισσότερο υγιείς, ενώ όσοι διατρέφονται με τα
προαναφερθέντα ομοιάζουν με αυτά, γίνονται νωθροί και φιλάσθενοι και
περιβάλλονται με βαρύτερο δεσμό.
Διότι τίποτε δεν είναι για το σώμα τόσο εχθρικό και βλαβερό, όσο η τρυφή. Τίποτε δε συντελεί τόσο στη διάρρηξη, τον αφανισμό και τη διαφθορά του σώματος, όσο η ασωτία. Για τον λόγο αυτόν μάλιστα θα μπορούσε κανείς εξαιτίας αυτού να μείνει κατάπληκτος για την ανοησία τους αυτή, διότι δεν θέλουν να επιδείξουν για τον εαυτό τους ούτε τόση φροντίδα, όση επιδεικνύουν οι άλλοι για τους ασκούς τους.
Διότι οι έμποροι του οίνου δε βάζουν μέσα στους ασκούς τους περισσότερο
οίνο από όσο πρέπει, για να μη διαρραγούν, ενώ αυτοί για την άθλιά τους
κοιλία δεν επιδεικνύουν ούτε καν μία παρόμοια φροντίδα, αλλά αφού τη
γεμίσουν και την κάνουν να σκάσει από την πολυφαγία, γεμίζουν τα πάντα
μέχρι τα αυτιά, μέχρι τη μύτη, μέχρι τον φάρυγγα, και έτσι προξενούν
διπλή στενοχώρια και στο πνεύμα τους και στη δύναμη που εξουσιάζει το
ζώο.
Μήπως όμως και ο
φάρυγγας σού δόθηκε για να τον γεμίζεις μέχρι πάνω στο στόμα με σάπιο
κρασί και με όλη την άλλη διαφθορά που το συνοδεύει; Όχι
βέβαια, δεν σου δόθηκε για τον σκοπό αυτό, άνθρωπέ μου, αλλά κατά
πρώτον για να υμνείς τον Θεό και να αναπέμπεις τις ιερές προσευχές και
να αναγιγνώσκεις τους θείους νόμους και να συμβουλεύεις τα συμφέροντα
στους συνανθρώπους σου. Εσύ
όμως σαν να έλαβες από τον Θεό τον φάρυγγα για να πίνεις κρασί, δεν τον
αφήνεις ούτε ελάχιστο χρόνο να επιτελέσει την αληθινή αυτή αποστολή και
λειτουργία του που αναφέρθηκε προηγουμένως, αλλά σε ολόκληρη τη ζωή σου
τον υποτάσσεις στην πονηρή αυτή δουλεία. Και όπως εάν κάποιος, που πήρε
μία κιθάρα που είχε χρυσές χορδές και ήταν καλά κουρδισμένη, αντί να
παίξει με αυτήν, την παναρμόνια μελωδία, να την κατάχωνε μέσα σε μια
μεγάλη σωρό από κοπριά και λάσπη, έτσι και αυτοί κάνουν το ίδιο.
«Κοπριά» βέβαια δεν ονόμασα την τροφή, αλλά την τρυφή(:την καλοπέραση και τη ζωή μέσα σε κάθε πολυτέλεια και αφθονία) και την υπερβολική εκείνη ασέλγεια. Διότι ό,τι υπερβαίνει αυτό που χρειαζόμαστε για να ζήσουμε δεν είναι τροφή, αλλά φθορά μόνο.
Διότι μόνο η κοιλιά έγινε μόνο για να δέχεται τις τροφές, ενώ το στόμα
και ο φάρυγγας και η γλώσσα έγιναν για άλλα πολύ πιο αναγκαία από αυτά· ή μάλλον ούτε η κοιλιά δεν πλάσθηκε απλώς για να δέχεται τις τροφές, αλλά για να δέχεται μια κανονική και σύμμετρη ποσότητα τροφών. Και αυτό το φανερώνει η ίδια, που διαμαρτύρεται έντονα, όταν την βλάψουμε με την πλεονεξία αυτή· και όχι μόνο διαμαρτύρεται, αλλά και αμυνόμενη απαιτεί από μας την έσχατη τιμωρία για την αδικία που της γίνεται.
Και κατά πρώτον τιμωρεί
τα πόδια που μας σηκώνουν και μας οδηγούν στα πονηρά εκείνα συμπόσια.
Έπειτα, παραλύει τα χέρια, που την υπηρετούσαν, επειδή της έδιναν τόσο
πολλά και τέτοιας λογής εδέσματα· πολλοί μάλιστα άνθρωποι και το ίδιο το στόμα τους κατέστρεψαν και τα μάτια και το κεφάλι. Και όπως ακριβώς ένας υπηρέτης, στον οποίο ανατέθηκε κάποιο έργο που υπερβαίνει τις δυνάμεις του,
χάνει πολλές φορές τον νου του και υβρίζει εκείνον που του έδωσε την
διαταγή, κατά όμοιο τρόπο και η κοιλιά μαζί με την φθορά που προκαλεί
στα μέλη αυτά του σώματος, όταν πιεστεί και παραφορτωθεί με τροφές,
πολλές φορές βλάπτει και διαφθείρει και τον ίδιο τον εγκέφαλο. Αλλά και
αυτό το οικονόμησε ορθά ο Θεός, ώστε από
την υπερβολή και την απουσία κάθε μέτρου να προκαλείται τόσο μεγάλη
βλάβη, με τον σκοπό, όταν εσύ δεν φιλοσοφείς με την θέλησή σου, να
διδαχθείς, έστω και χωρίς την θέλησή σου, να ζεις με μέτρο, φοβούμενος
μια τόσο μεγάλη φθορά για τον οργανισμό σου.
Αφού, λοιπόν, γνωρίζουμε αυτά καλά, ας αποφεύγουμε την τρυφή και ας φροντίζουμε για τη μετρημένη ζωή,
για να απολαύσουμε και του σώματος την υγεία και την ψυχή μας να
απαλλάξουμε από κάθε ασθένεια και να αποκτήσουμε τα μελλοντικά αγαθά, με
τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον Οποίο
ανήκει η δόξα και η δύναμη στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
ΠΗΓΕΣ:
- https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-matthaeum.pdf
- Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΜΔ΄, Πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 11, σελίδες 175-195.
- Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 66, σελ. 113-122 (ή: 53- 58 του PDF) .
https://drive.google.com/file/d/0ByZQkrKg4yKLNGl0aDRXWHNiUDg/view
- Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
- Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
- Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
- http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
πηγή:ἠλεκτρονικό ταχυδρομεῖο
πηγή: http://hristospanagia3.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Γράψτε το σχόλιό σας