Δίλημμα ἱερῆς καρδιᾶς

Ὁ Γρηγόριος, ὀλύμπιος, ἐλευθερωμένος ἀπό ἐξουσία καί  τιμές, στράφηκε πρός τό ἱερό Βῆμα, ἔκανε τό σταυρό του, πρόσφερε εἰς ἐπήκοο λίγα λόγια προσευχῆς καί γύρισε νά φύγει. Ἀργά, λές καί εἶχε κάνει τήν πιό μεγάλη του πράξη, κατέβηκε ἀπό τήν ἕδρα. Καί χωρίς ἄλλο, γαλήνιος, φωτεινός, προχώρησε γιά τήν ἔξοδο. Κανείς δέν τόλμησε νά πεῖ κάτι, κανείς δέν πρόλαβε νά συνέλθει. Αὐτοί πού τόν τιμοῦσαν ἤτανε, βέβαια, πολλοί καί θά μπορούσανε νά τόν κρατήσουν στίς ὑψηλές του θέσεις. Ἔφτανε μιά κουβέντα νά ποῦνε στόν αὐτοκράτορα καί κεῖνος θά ἔπειθε τούς δύστροπους γιά χάριν τοῦ Γρηγορίου. Ξέρανε ὅμως ὅτι γιά κάτι τέτοιο ἔπρεπε νά πεῖ ναί καί ὁ ἴδιος. Καί νιώθανε βαθιά μέσα τους ὅτι ὁ Γρηγόριος δέν τό ἤθελε, ὅτι πιά ἤτανε ἀποφασισμένος... καί δέν ἀποτόλμησαν, ἄλλωστε δέν προλαβαίνανε, πρόλαβε ὁ ἴδιος.

Στήν ἔξοδο τῆς Ἁγίας Εἰρήνης ὁ μεγάλος παραιτημένος κοντοστάθηκε. Τρέξανε κοντά του ὁ Θεόφιλος καί ὁ Εὐπράξιος. Τούς ἔδειξε τό ἰσόγειο μικρό δωμάτιο δίπλα στό ἐπισκοπεῖο. Ἐκεῖ τὸν πῆγαν κι ἔμεινε μέσα μόνος του. Ὁ Εὐπράξιος ἑτοίμασε τή μικρή ἅμαξα καί περίμενε ἔξω ἀπό τή πόρτα.

Στό μεταξύ διαλύθηκε ἡ συνεδρία, οἱ ἐπίσκοποι βγήκανε οἱ περισσότεροι ἔξω, ἀναζητήσανε μέ τά μάτια πού πάει ὁ Γρηγόριος. Τό μούδιασμα τῆς πρώτης ὥρας τούς ἔφυγε, συζητούσανε χαμηλόφωνα –λές νά μήν ταράξουνε τή μεγαλειώδη κατάνυξη, πού δημιούργησαν οἱ λόγοι καί ἡ ἀπόφαση του Γρηγορίου. Πολλοί δείχνανε κιόλας μετανοιωμένοι γιά τήν ἀντίδρασή τους πρὸς τό Γρηγόριο –δέν περιμένανε νά φτάσει ὥς τήν παραίτηση. Ἄλλοι κακίζανε τούς ἑαυτούς τους, πού δέ σηκωθήκανε ἀμέσως, μέσα στό ναό, νά ζητήσουνε νά πάρει πίσω τήν παραίτησή του.

Ἀλλά καί ὁ κόσμος, χριστιανοί κι ἐθνικοί, φτάνανε ἀμέτρητοι γύρω ἀπό τήν Ἁγία Εἰρήνη. Ἡ ἀναστάτωση, ἡ ἀπογοήτευση ἀπό τή συνειδητοποίηση τοῦ κενοῦ, προκαλούσανε σύγχυση.

Ὁ ἱερός ἄνδρας καθότανε σκεφτικός, σ’ ἕνα μικρό σκαμνί. Κρατοῦσε τό κεφάλι του  στά δυό του χέρια καί χωρίς εἱρμό ἀναλογιζότανε τήν πράξη του. Δυό αἰσθήματα παλεύανε μέσα του, ποιό ν’ ἁπλωθεῖ περισσότερο στήν καρδιά του. Ἡ χαρά κύλαγε δυνατή μέσα του, γιατί ἔστω καί προσωρινά σταμάτησαν τά βάσανά του. Ἔτρεχε ὅμως ξωπίσω καί ἡ λύπη, γιατί νούς καί καρδιά πήγανε στό ποίμνιό του. Πῆγε σέ κείνους πού συγκράτησε στήν Ὀρθοδοξία, σ’ ἐκείνους τούς ὁποίους ἔκανε ὀρθόδοξους καί σ’ ὅλους πού ἔθρεψε μέ τή θεολογία του. Τούς εἶχε ἀγαπήσει, γίνανε σῶμα του καί τώρα ἔπρεπε νά τούς ἀποκόψει, νά τούς ἐγκαταλείψει. Αὐτό τοῦ ἔφερνε πόνο δυνατό. Σκέφτηκε ὅμως καί τόν πόνο πού τοῦ δημιουργούσανε οἱ μηχανογραφίες, καί ζήτησε ἀσυναίσθητα νά ἰσορροπήσει. Ἔπειτα, πλημμύρισε ἡ καρδιά του ἀπό ’να πικρό παράπονο:

-Πῶς ἔγινε, ἀναλογίστηκε, πῶς ἔγινε μέ τούς ἐπισκόπους; Εὔκολα μ’ ἐνθρονίσανε κι εὔκολα μ’ ἐκθρονίσανε, ἀφοῦ εὔκολα δεχτήκανε τήν παραίτησή μου. Οὔτ’ ἕνας δέ σηκώθηκε νά μέ κρατήσει, νά μήν παραιτηθῶ. Δέν εἶμαι, λοιπόν, τίποτα;.... γιά ὅλους τίποτα;... Τί νά γίνει, ἔτσι μ’ ἀνταμείψανε γιά ὅσα ἔκανα, γιά ὅσα ἔπαθα....

Συνέχισε βουβός νά συλλογίζεται. Καί ἡ καρδιά του πότε βάραινε καί πότε ἀλάφρωνε. Ὁ νοῦς του ἔτρεχε στά σχεδόν τρία χρόνια, πού ἐργάστηκε στήν Κωνσταντινούπολη. Ἔψαχνε νά θυμηθεῖ κάποιο σημαντικό του λάθος. Ἔφτασε στήν ἐποχή πού ἦρθε στήν πρωτεύουσα ὁ αὐτοκράτορας. Προσπάθησε νά θυμηθεῖ, μήπως φέρθηκε σ’ αὐτόν δουλικά. Μήπως γιά εὔνοια βασιλική τοῦ φίλησε τό χέρι, ὅπως κάνανε οἱ ἐπίσημοι ὅλοι. Μήπως ἔστειλε φίλους του ἄρχοντες νά ζητήσουνε χάρες γιά τόν Γρηγόριο, μήπως χάρισε χρυσό στόν αὐτοκράτορα, μήπως πηγαινοερχότανε στ’ ἀνάκτορα γιά νά ἐξασφαλίσει τό θρόνο του.... Τίποτ’ ἀπ’ ὅλ’ αὐτά δέν ἔκανε. Στάθηκε στό ὕψος τοῦ πιὸ ἱεροῦ καί τίμιου ἐπισκόπου. Γι’ αὐτό καί τόν ἐκτιμούσανε ἀπεριόριστα στό παλάτι, ἀπό τόν αὐτοκράτορα, τόν ἔπαρχο, τούς δικαστές, τούς συγκλητικούς καί τούς ἄλλους ἀξιωματούχους. Ὅλοι χωρίς ἐξαίρεση, χριστιανοί κι ἐθνικοι εἰδωλολάτρες.

Κάποια στιγμή, μέ ὅλη τούτη τήν αὐτοεξέταση, ἔνιωσε ἀνακούφιση. Ὄρθωσε τό κεφάλι του, κοίταξε γύρω του. Θυμήθηκε πού βρισκόταν καί χωρίς βιασύνη σηκώθηκε.

  

Ὁ πληγωμένος Ἀετός (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)

(ἀφηγηματικὴ Βιογραφία)

   (σελ.276-278)

  Στυλιανοῦ Γ. Παπαδοπούλου Καθηγητή Πανεπιστημίου

Ἔκδοση Δ΄

Ἀποστολική διακονία

εδώ το προηγούμενο