Νά θεολογοῦν οἱ λίγοι. Ὁ πληγωμένος Ἀετός. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος

Στό τέλος τέτοιων ὁμιλιῶν τό ἐκκλησίασμα τῆς Ἀναστασίας ἤτανε ὅλο ἠρεμία καί γαλήνη.  Χαιρότανε ὀ Γρηγόριος.  Δοξολογοῦσε τό Θεό.  Μά τά πράγματα δέν ἦσαν τόσο εὔκολα.  Τό ἴδιο ἐκκλησίασμα εἶχε τό σαράκι τῆς διαίρεσης.  Χρόνια καί χρόνια ἔλειπε ἡ βαθιά πνευματική καλλιέργεια καί ἡ ὀρθή κατήχηση.  Ἀκόμα καί αὐτοί πού ὀρθοδοξοῦσαν. Ἀκόμα καί αὐτοί πού τώρα κατανύσσονταν ἀπό τούς λόγους τοῦ Γρηγορίου· κι αὐτοί δείχνανε ἄστατοι.  Καθένας ὑποστήριζε τό δικό του.  Νόμιζε πώς ἡ δική του γνώμη εἶναι ἡ σωστή καί τράβαγε στ’ ἄκρα. Ἔφτιαχνε ὁμάδα καί κατηγοροῦσε τούς ἄλλους ὡς κακόδοξους κι αἱρετικούς.

Γιά νά ποῦμε ὅμως κι ἕνα ἐλαφρυντικό λόγο, πολλά σημεῖα τῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας δέν ἦσαν τότε ἀποσαφηνισμένα.  Κι ἔτσι, ὅπως ὀ ἀρειανισμός γέμισε τόν κόσμο ἔπαρση καί σκληρότητα, ὅλοι νομίζανε ὅτι μποροῦν νά θεολογοῦν. Ὅλοι νομίζανε πώς εἶναι ἱκανοί νά μιλᾶνε γιά τά μεγάλα θέματα τῆς ἀλήθειας, τῆς πίστης.

Ἡ νοοτροπία τούτη ἔφερε δυό κακά.  Χάθηκη ἡ τάξη καί ὁ σεβασμός στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας, ἀφοῦ ὅλοι νομίζανε Ὅτι μποροῦνε νά μιλᾶνε γιά ὅλα. Ὑποστηρίζονταν οἱ πιό περίεργες καί λαθεμένες ἀπόψεις, ἀφοῦ ἄνθρωποι ἀνέτοιμοι καί ἀπροπαράσκευοι ἀποφαίνονταν γιά ἱερά καί δύσκολα θέματα.

Ὁ Γρηγόριος τά ἔβλεπε ὅλα τοῦτα καί  θλιβότανε καί εἶν’ ἀλήθεια, πώς ἄν εἶχε ἀναγνωρισμένη δικαιοδοσία, κάτι μποροῦσε νά κάνει μ’ ἐντολές κι ἐγκυκλίους. Αὐτή ὅμως τοῦ ἔλειπε. Τοῦ ἔμενε, λοιπόν, μόνο ἡ προσευχή καί ὁ λόγος, ἡ πειθώ.

Ἔτσι, πρίν ἀπό τό Πάσχα τοῦ 379, πού ἔπεφτε τότε στίς 21 Ἀπρίλη, μίλαγε συχνά γιά τό θέμα τῆς διχόνοιας, τῆς εἰρήνης, τῆς εὐταξίας. Ὅλοι ἔπρεπε νά εἰρηνεύουν, ὅλοι νά ὁμολογοῦν τήν πίστη καί νά προσεύχονται, ἀλλά λίγοι νά θεολογοῦν.  Μόνο ἐκεῖνοι πού ἔχουνε τό χάρισμα, ἐκεῖνοι πού ἔχουνε τό διακόνημα τοῦτο στήν Ἐκκλησία. Ἀλλιῶς, χορεύει ὁ διάβολος καί ἀναποδογυρίζει τά πάντα.

-Νά, τούς ἔλεγε, ποῦ μᾶς ὁδήγησε ἡ διχόνοια.  Γίναμε χίλια κομμάτια. Ἔτσι ἀδυνατίσαμε καί δέ μᾶς ὑπολογίζουνε οἱ ἐθνικοί.  Σκεφτῆτε, ἀδελφοί μου, ὅτι κάποτε, πρίν ἕνα καί δύο αἰῶνες, εἴμαστε λίγοι, μιά χούφτα. Ἑνωμένοι ὅμως καί μονοιασμένοι.  Καί οἱ λίγοι τότε νικήσαμε ὅλο τόν κόσμο. Τώρα εἴμαστε πολλοί, ἀλλά γίναμε περίγελο τοῦ κόσμου. Αὐτά κάνει ἡ διχόνοια. Ὁ ἕνας χριστιανός πολεμάει τόν ἄλλο χριστανό σάν ἐχθρό.  Καταστρεφόμαστε μόνοι μας, δέ χρειαζόμαστε ἄλλους ἐχθρούς.  Μᾶς βλέπουνε οἱ εἰδλωλολάτρες καί τρίβουνε τά χέρια τους.

Πολλοί πού τόν ἀκούσανε δυσαρεστήθηκαν. Εἴχανε ἄλλος μικρή κι ἄλλος μεγάλη ἀνάμειξη στίς διαιρέσεις καί τίς κακόδοξες ὁμάδες τῆς ἐποχῆς. Ὁ Γρηγόριος προχώρησε καί καυτηρίασε τίς κακοδοξίες, ἀναφέροντας τό κεντρικό σημεῖο τῆς κάθε μιᾶς καί παραλείποντας τό ὄνομα ἐκείνου πού τίς πρωτοδίδαξε.  Μᾶλλον γιά νά μήν προκαλέσει.

Οἱ πιό θερμόαιμοι ἀντιδράσανε στόν ὁμιλιτή:

-Ἐμεῖς μόνο θά σιωπᾶμε; Γιατί ; Δέν εἴμαστε μέλη τῆς Ἐκκλησίας; Δέν πονᾶμε γιά τήν ὀρθή πίστη;

Τί νά τούς εἰπεῖ τώρα ὁ Γρηγόριος; Πῶς νά τούς πείσει ὅτι δέν εἶναι ὅλοι σέ θέση νά θεολογήσουν; Πῶς ν’ ἀλλάξει τήν ἄθλια νοοτροπία, πού τούς φύτεψε ὁ ἀρειανισμός; Καί προπαντός ἐκεῖνον τό ζηλωτισμό!

Πῆρε τά πράγματα ἀπό τήν ἀρχή.  Χωρίς νά τούς προσβάλει κατάμουτρα.  Τούς εἶπε ὅτι στόν κόσμο ἐπικρατεῖ τάξη.  Τό ἴδιο καί στόν οὐρανό. Ὅτι ὁ Θεός ἔδωσε διάφορα χαρίσματα καί σύμφωνα μ’ αὐτά πορεύεται ἡ Ἐκκλησία. Τά χαρίσματα προσδιορίζουνε τήν τάξη στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας.  Παράδειγμα: Ὁ ἱερέας ἔχει χάρισμα καί καθῆκον νά ποιμαίνει, νά καθοδηγεῖ· ὁ λαϊκός ποιμαίνεται καί καθοδηγεῖται.

Ἕνας τόν διακόπτει καί του ὑπενθυμίζει ὅτι ὁ Παῦλος μιλάει γιά πολλά σέ πολλούς χαρίσματα.  Τότε ὁ Γρηγόριος, γίνεται σαφέστερος καί ὀξύτερος.

-Ναί, μιλάει ὁ Παῦλος, γιά χάρισμα προφητείας, καί διδασκαλίας καί γνώσης.  Σ’ ἄλλους ὁ Θεός δίνει, λέει, δύναμη σοφίας καί θεωρίας, σ’ ἄλλους γνώση καί ἀποκαλύψεις, σ’ ἄλλους δύναμη νά κάνουνε θαύματα καί σ’ ἄλλους ἄλλα. Ὅμως μή μοῦ μιλᾶτε πολύ γιά χαρίσματα. Ὅταν ἀκοῦς πολλά κεράσια, μικρό καλάθι βάστα. Πέντε λόγια νά καί δυσκολεύομαι.  Δέ βάζει ὁ νοῦς σας πόσο δύσκολο καί σπάνιο εἶναι τό νά ’χει κανείς χαρίσματα. Ἔχω κουραστεῖ γι’ αὐτά στή ζωή μου κι ἔχει πείρα.  Αὐτό πού μέ σιγουριά μπορῶ νά σᾶς πῶ εἶνα ὅτι: μεγάλο πράμα νά μιλᾶς γιά τό Θεό· ἀλλά πιό μεγάλο νά καθαρίζεις τόν ἑαυτό σου γιά τό Θεό.  Κι ἀκόμα: ἐπικίνδυνο πράμα τό νά διδάσκεις· ἐνῶ τό νά μαθαίνεις ἀκίνδυνο. Ἀφῆστε, λοιπόν, τά μεγάλα καί πάρτε τό σίγουρο δρόμο. Ἀφιερωθῆτε στήν ἄσκηση καί τή μετάνοια.  Προσευχηθῆτε νά σᾶς, δώσει ὁ Θεός μετάνοια.  Σκύψτε ὑπομονετικά στή μελέτη... Ἔτσι θά ζήσετε βαθύτερα τήν ἀλήθεια. Ἡ ἔπαρση θά σᾶς ἀφήσει καί ὁ ζηλωτισμός ἐπίσης.  Θά κυριαρχεῖ στήν καρδιά σας ἡ ταπείνωση.

-Μά νά μή μιλᾶμε καθόλου, τοῦ ἀντιμίλησαν, θές νά μήν βγάζουμε μιλιά;

-Ὄχι, ἀκριβῶς ἔτσι, συμπληρώνει ὁ Γρηγόριος, Νά μιλᾶτε, ἀλλά γιά νά ὁμολογεῖτε τήν πίστη. Νά δείχνετε παντοῦ καί μέ λόγια τήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας. Ὅ,τι μέχρι τώρα διδάσκει καί φρονεῖ ἡ Ἐκκλησία. Καί προπαντός νά ’χετε διαρκῶς τ’ ὄνομα τοῦ Θεοῦ στό στόμα καί στήν καρδιά.

-Καί γιά θεολογία λέξη; ἀκούγεται μιά φωνή.

-Ἀφῆσε, ἀδέλφια.  Φόβος καί τρόμο εἶναι ἡ θεολογία.  Καί μαζύ, κάλλος ἄρρητο καί ὀμορφιά. Ποιός ὅμως τήν μπορεῖ; Ποιός εἶν’ αὐτός πού ἔχει τή δύναμη, τή χάρη, νά φτάσει στό «ἀπόθετο κάλλος», στήν ἀλήθεια πού βρίσκεται κάτω ἀπό τό γράμμα τῆς Γραφῆς, πού εἶναι πιό κάτω ἀπό κεῖνο πού σ’ ὅλους εἶναι γνωστό; Δέν τό καταλαβαίνετε; Πρέπει νά γίνεις φῶς γιά νά ἰδεῖς τό περισσότερο φῶς.  Κι ὁ ἀνέτοιμος γιά κάτι τέτοιο θά σκοτιστεῖ τελείως μπροστά στό θεῖο φῶς.  Νά γιατί καί γώ τήν ἀποφεύγω καί ἀρκοῦμε σ’ ὅ,τι μέχρι τώρα γνωρίζουμε ἀπό τήν Παράδοση.  Δέν εἶναι ἀπό τεμπελικα, ὅπως μέ κατηγορᾶνε πολλοί ἀπό σᾶς.  Εἶν’ ἀπό φόβο καί δέος καί σεβασμό στήν ἀληθεια. Στό κάτω – κάτω, ἄν κάποιος ἀπό τούς θερμόαιμους καί ζηλωτές νομίζει πώς ἔχει τή χάρη τοῦ Μωϋσῆ, ἄς προχωρήσει... Κι ἄς μπεῖ ὅπως ἐκεῖνος στή νεφέλη, στό σύννεφο τῆς ἀλήθειας. Ὅποιος αἰσθάνεται ἱκανός, ἄς πάει νά μιλήσει μέ τό Θεό!

Καί οἱ πιό θερμοί ἀκροατές μαζέψανε τόν ἐγωϊσμό τους. Ἠρέμησαν. Κατάλαβαν ὅτι, καθώς τούς εἶπε ὁ Γρηγόριος, δέν εἶναι ὅλοι Μωϋσῆδες, εἶναι ἁπλοί ἄνθρωποι καί πρέπει νά στέκουνε κάτω, στούς πρόποδες τοῦ βουνοῦ τῆς θεολογίας, νά ὁμολογοῦνε καί νά δοξολογοῦνε τό Θεό, ν’ ἀκοῦνε τούς ποιμένες καί τούς δασκάλους καί θά ’βρουν σωτηρία.

Τούς εἶπε κι ἕν’ ἄλλο σπουδαῖο γιά τήν πνευματική τους προκοπή:

-Ταπεινός δέν εἶναι ἐκεῖνος πού ὁμολογεῖ τή μικρότητά του, ἀλλ’ αὐτός πού ὁμολογεῖ ὅτι ξέρει λίγα γιά τό Θεό, αὐτός πού μιλάει λίγο γιά τό Θεό.

Δέν εἴχανε οἱ ἄνθρωποι ἀκούσει τέτοιο λόγο κι ἐντυπωσιάστηκαν. Γιατί εἶν’ ἀλήθεια, πώς οἱ πολλοί, ὅσο εὔκολα λένε πώς εἶναι ἁμαρτωλοί, τόσο εὔκολα μιλᾶνε γιά ὅλα καί γιά τό Θεό. Ἀπό τήν πλάνη αὐτή πάσχιζε νά τούς ἀπαλλάξει ὁ Γρηγόριος, τονίζοντάς τους ἀκόμη, πώς γιά τή θεολογία, ἐκτός ἀπό τήν κάθαρση καί τήν προσευχή, χρειάζεται ὁ πιστός καί πολλή γνώση. Γνώση τῶν θείων, ἀλλά καί γνώση τῶν ἀνθρωπίνων, τῆς θείας καί τῆς ἀνθρωπίνης σοφίας.

Ὅσοι δέ λογαριάζουνε τά παραπάνω, μοιάζουνε μ’ αὐτούς πού πᾶνε νά χτίσουν πύργο, χωρίς νά ἔχουνε τά ὑλικά.  Μοιάζουνε μ’ αὐτούς πού πᾶνε νά κολυμπήσουν στά βαθιά, χωρίς νά ξέρουν κολύμπι. Θά γίνουνε περίγελο, θά πνιγοῦν.  Θά χάσουνε καί τήν πίστη πού ἔχουν. 

Ὁ πληγωμένος Ἀετός (Γρηγόριος ὁ Θεολόγος)

(ἀφηγηματικὴ Βιογραφία)  

  (σελ.154-158)

   Στυλιανοῦ Γ. Παπαδοπούλου Καθηγητή Πανεπιστημίου

Ἔκδοση Δ΄

Ἀποστολική διακονία

θα βρείτε τα προηγούμενα εδώ