Ερμηνεία των Ψαλμών (Ψαλμός 2ος) Μέρος ε΄

  Του π. Αθανασίου Μυτηλιναίου
Ὁμιλία 2η

Ψαλμός 2ος


Μέσα σ’ αὐτό τό κείμενο ἔχει βάλει καί τρεῖς φωτογραφίες, πού ἡ μία ἔχει ἕνα μεσσαιωνικό ἐργαστήριο ἀλχημιστῶν, πού γίνονται κάτι παράξενα πράγματα ἐκεῖ μέσα, ἡ δεύτερη ἔχει μία γυναίκα μέ κάτι μαγικά μάτια, παράξενα, ἕνα βλέμμα μάγου ἤ μάγισσας, ἕνα παράξενο πράγμα, καί ἡ τρίτη φωτογραφία εἶναι μία ἡλικιωμένη γυναίκα, πού εἶναι μέσα στό μαγικό της ἐργαστήριο, μέ κάτι κουκουβάγιες, μέ κάτι δέν ξέρω τί, κρατάει ἕνα ραβδάκι μαγικό, καί τό βλέπει παράξενα κάτω ἀπό τά γυαλιά της! Κι αὐτό γιά νά δημιουργήσει κλίμα, παρακαλῶ, ὅτι αὐτά πού γράφουν τά Μοναστήρια καί ἡ Ἐκκλησία εἶναι μεσσαιωνισμοί! Εἶναι αὐτός ὁ πόλεμος ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας. Φοβερό πράγμα! Παράξενο πράγμα!
Δέν θέλω νά πῶ ὅτι ποτέ δέν γίνονται καί ὑπερβολές. Δέν θέλω νά πῶ ὅτι μερικά πράγματα στ’ ἀλήθεια δέν μποροῦν παρά νά σκανδαλίσουν. Ἀλλά ἐδῶ βλέπουμε αὐτό τό «ἐμελέτησαν κενά». Ὑπάρχει ὀργανωμένη ἐπίθεση κατά τῆς Ἐκκλησίας γιά νά τή φθείρουν. Εἶναι φοβερό. Δέν σᾶς τά λέω αὐτά ἐπειδή ἐγώ ἀνήκω σέ Μοναστήρι· σᾶς τό λέω εἰλικρινά, ὄχι γι’ αὐτό. Τά Μοναστήρια γι’ αὐτούς εἶναι ἐπικίνδυνα, γιατί αὐτά κρατᾶνε μιά κατάσταση. Αὐτά φοβοῦνται ὅλοι, αὐτά τρέμουν, γι’ αὐτό καί βάλλουν ἐναντίον τῶν Μοναστηριῶν. Γι’ αὐτό καί ὁ Διάβολος, ὅπου στήνεται Μοναστήρι, στήνει κι ἕνα πολυβολεῖο δίπλα! Αὐτό νά τό γνωρίζουμε, νά τό ξέρουμε!
«Ἐγώ ὅμως, παρά ταῦτα, λέει ὁ Χριστός, στάθηκα Βασιλιάς τῆς γῆς, διαγγέλων τὸ πρόσταγμα Κυρίου». Αὐτό τό «πρόσταγμα τοῦ Κυρίου» εἶναι τό Εὐαγγέλιο. «Γίνομαι διαγγελεύς τοῦ Εὐαγγελίου». Παρά τίς καταστάσεις πού ὑπάρχουν στόν κόσμο, τό Εὐαγγέλιο, ἀγαπητοί μου, ἐξαπλώνεται στόν κόσμο. Καί μόνο πού τό Εὐαγγέλιο ἔχει μεταφρασθεῖ σέ χίλιες πεντακόσιες γλῶσσες, αὐτό δείχνει ὅτι προχωρεῖ μέσα στόν κόσμο. Δέν εἶναι χωρίς σημασία αὐτό.
Καί τώρα... Τώρα τό μεγάλο θέμα: «Κύριος εἶπε πρός με· υἱός μου εἶ σύ, ἐγὼ σήμερον γεγέννηκά σε».
Ἐδῶ δείχνει τή σχέση τῶν δύο αὐτῶν προσώπων, πού ἀναφέρει ὁ Ψαλμός ἤδη ἀπό τούς πρώτους στίχους, πού λέει «διαῤῥήξωμεν τοὺς δεσμοὺς αὐτῶν» καί λοιπά καί λοιπά «κατὰ τοῦ Κυρίου καὶ κατὰ τοῦ χριστοῦ αὐτοῦ». Ποιός εἶναι ὁ Κύριος καί ποιός εἶναι ὁ χριστός, καί ποιά σχέση ὑπάρχει ἀνάμεσα στά δύο αὐτά πρόσωπα; Γιατί πρόκειται καθαρά γιά δύο πρόσωπα. Νομίζω ὅτι δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία· εἶναι σαφέστατο τό κείμενο. Ποιά ὅμως εἶναι ἡ σχέση; Εἶναι Κτίστου πρός κτίσμα; Δημιουργοῦ πρός δημιούργημα;
Λοιπόν. Εἶπε ὁ Κύριος σ’  ἐμένα: «Εἶσαι υἱός μου· ἐγώ σήμερα σ’  ἔχω γεννήσει». Πρῶτα - πρῶτα, αὐτό πού λέει «εἶσαι υἱός μου» δείχνει πρόσωπα. Ὕστερα, ὅταν λέει «εἶσαι υἱός μου», δείχνει ὅτι ὑπάρχει σχέση οὐσίας. Δηλαδή, τί εἶναι ὁ Υἱός πρός τόν Πατέρα; Ὁμοούσιος. Κατά συνέπεια, ὅταν ὑπάρχει σχέση οὐσίας, ἡ σχέση οὐσίας σημαίνει τό ὁμοούσιον. Ὁ ἄνθρωπος γεννάει ἄνθρωπο. Καί ὁ ἄνθρωπος, πού γεννήθηκε ἀπό ἄνθρωπο, εἶναι ἀπό τήν οὐσία τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ πατέρα του καί τῆς μητέρας του. Εἶναι ἀπό τά ἴδια τά κύτταρα τῶν γονιῶν του. Ἄν λοιπόν ὁ Πατέρας γεννᾶ καί εἶναι Θεός, τότε καί ὁ Υἱός εἶναι Θεός. Γι’ αὐτό μπαίνει τό ρῆμα γεννῶ, γιά νά δείξει τό ὁμοούσιο.
Φυσικά, ὅπως λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, τό μυαλό μας μήν πάει σέ γαστέρα, σέ σύλληψη καί τέτοια πράγματα· εἶναι ἔκφραση. Τοῦτο μόνο ξέρουμε, ὅτι ὁ Πατήρ γεννᾶ τόν Υἱό, ἀλλά τό τί σημαίνει αὐτό εἶναι ἀδύνατο νά τό συλλάβει ὁ ἀνθρώπινος νοῦς. Γιατί αὐτό μέν πού γίνεται σέ ἀνθρώπους τό καταλαβαίνουμε, αὐτό ὅμως πού γίνεται στόν Θεό δέν μποροῦμε νά τό καταλάβουμε. Τοῦτο μόνο ξέρουμε, ὅτι ὁ Πατήρ γεννᾶ τόν Υἱόν. Τίποτα ἄλλο δέν ξέρουμε. Ὅπως δέν ξέρουμε καί τό τί σημαίνει ὅτι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα. Δέν ξέρουμε τί σημαίνει αὐτό, μόνο λέμε ὅτι ἐκπορεύεται ἐκ τοῦ Πατρός. Καί ἡ ἔκφρασή μας αὐτή πρός τόν Θεό εἶναι ἔκφραση λατρείας, γιατί εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία καί ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἔκφραση λατρείας. Τό τί σημαίνει ὅμως δέν τό ξέρουμε· ἕνα μόνο ξέρουμε, ὅτι αὐτό πού γεννιέται εἶναι ὁμοούσιο μέ ἐκεῖνο πού τό γεννάει. Ἄρα ὁ Υἱός εἶναι ὁμοούσιος μέ τόν Πατέρα, εἶναι Θεός!
«Υἱός μου εἶ σύ, ἐγώ σήμερον γεγέννηκά σε». Προσέξτε ἐδῶ δύο πράγματα: τό «σήμερον» καί τό «γεγέννηκά σε». Τό γεγέννηκα εἶναι Παρακείμενος τοῦ γεννῶ, καί μεταφράζεται σέ ἔχω γεννήσει, καί αὐτό σημαίνει ὅτι εἶσαι Θεός πρό τοῦ χρόνου καί τοῦ χώρου, ἄρα προαιώνιος καί κατά συνέπεια αἰώνιος. Ἄρα ἡ ἀϊδιότητα, ἡ αἰωνιότητα, τοῦ Πατρός εἶναι καί ἀϊδιότητα, αἰωνιότητα, καί τοῦ Υἱοῦ. Ἐκεῖνο τό «σήμερον» ἐκφράζει δυό πράγματα· ἐκφράζει πρῶτα χρόνο καί μετά κάτι τό ἄχρονο.
Εἶναι γνωστό ὅτι γιά τόν Θεό δέν ὑπάρχει παρελθόν καί μέλλον, ἀλλά μόνο παρόν. Τό «σήμερον» γιά τόν Θεό εἶναι συγκέντρωση καί τῶν τριῶν στοιχείων τοῦ χρόνου, δηλαδή τοῦ παρελθόντος, τοῦ παρόντος καί τοῦ μέλλοντος. Γιά μᾶς δέν συμπίπτουν αὐτά· γιά τόν Θεό ὅμως συμπίπτουν καί τά τρία.
Περιττό βέβαια νά σᾶς πῶ ὅτι τό παρόν δέν ὑπάρχει, γιατί σέ κάθε στιγμή τό παρόν γίνεται παρελθόν καί τή θέση τοῦ παρόντος τήν παίρνει τό μέλλον, πού γίνεται παρόν καί ἀμέσως περνάει στό παρελθόν καί οὕτω καθ’ ἑξῆς. Τό παρόν, ἄν ἐπιτρέπεται νά τό πῶ ἔτσι, εἶναι μία νοητή διαχωριστική γραμμή στό μυαλό μας. Δέν ὑπάρχει παρά μόνο παρελθόν καί μέλλον. Γιά τόν Θεό ὑπάρχει τό παρόν, πού σημαίνει τό πάντοτε, ἄρα τό αἰώνιο, ἄρα τήν αἰωνιότητα. Αὐτή εἶναι ἡ μία θέση.
Τώρα ἡ ἄλλη θέση. Μέ τό «σήμερον» δηλώνει χρόνο, μέ τό «γεγέννηκα» δήλωσε τή Θεότητα, καί μέ τό «εἶσαι υἱός μου» τώρα δηλώνει τήν ἀνθρωπότητα, γιατί ὁ Υἱός γίνεται ἔγχρονος. Ὁ ἀΐδιος, ὁ ἄχρονος, γίνεται ἔγχρονος! Ὁ ἐκτός Ἱστορίας μπαίνει στήν Ἱστορία, καί κατά συνέπεια ὁ Υἱός εἶναι Θεάνθρωπος! Ἄρα λοιπόν ὁ χριστός τοῦ Κυρίου εἶναι Θεάνθρωπος! Τό καταλάβατε;
Ἀντιλαμβάνεστε πόσο σπουδαῖος εἶναι αὐτός ὁ Ψαλμός, καί εἶναι γραμμένος τό 1100 π.Χ.! Ξέρετε, ἡ πλέον ἀποστομοτική ἀπάντηση στούς ὀρθολογιστές καί ἀθέους εἶναι ἡ προφητεία, γιατί ἔχουμε καί τά γεγονότα μετά ἀπό αὐτήν. Ἡ προφητεία εἶναι τό βαρύ πυροβολικό τῆς Πίστεως, γι’ αὐτό καί πάντοτε μένω σ’ αὐτήν καί πάντοτε ἐπιμένω. Θυμόσαστε πέρυσι πού εἴχαμε κάνει τόν Δανιήλ πόσο εἴχαμε ἐπιμείνει στό θέμα τῆς προφητείας.
Παρά τό φρύαγμα τῶν ἐθνῶν καί τήν ἐπιθυμία τους νά κυβερνοῦν οἱ ἴδιοι τόν ἑαυτό τους, λέει τώρα ὁ Πατήρ πρός τόν Υἱόν: «Αἴτησαι παρ’ ἐμοῦ, καὶ δώσω σοι ἔθνη τὴν κληρονομίαν σου καὶ τὴν κατάσχεσίν σου τὰ πέρατα τῆς γῆς». Ζήτησέ μου, καί θά σοῦ δώσω τά ἔθνη ὡς κληρονομιά σου καί στήν κατοχή σου τά πέρατα τῆς γῆς.
«Ζήτησέ μου». Αὐτό τό «ζήτησέ μου» εἶναι ὅπως τό εἶχε πεῖ ὁ Ἡρώδης στήν κόρη τῆς Ἡρωδιάδας, πού χόρεψε ὡραῖα. « Ὅ,τι μοῦ ζητήσεις θά στό δώσω, μέχρι καί τό μισό μου βασίλειο!». Εἶναι ἔκφραση πώς ὅ,τι θέλεις, θά τό ’χεις.
Ἀλλά τώρα ὅμως ἀπευθύνεται ὄχι πρός τόν Υἱόν ὡς Θεό, ἀλλά πρός τόν Υἱόν ὡς ἄνθρωπο, ὡς χριστόν Κυρίου. Ὡς Υἱός εἶναι σύνθρονος μέ τόν Πατέρα καί κατέχει τά πάντα μέ τόν Πατέρα. «Τά δικά μου ὅλα εἶναι δικά σου, λέει ὁ Χριστός, καί τά δικά σου δικά μου». Ἀλλά τώρα ὁ Πατήρ ἀπευθύνεται πρός τόν Υἱό καί λέει «ζήτησέ μου ὅ,τι θέλεις», γιατί ὁ Υἱός, μέ τήν ὑπακοή, κερδίζει τόν κόσμο.
Ὁ Υἱός ὡς χριστός, ὡς Ἰησοῦς, μέ τήν ὑπακοή πρός τόν Πατέρα, κερδίζει τόν κόσμο, γίνεται βασιλιάς τοῦ κόσμου. Αὐτό τό λέει καθαρά ἡ Ἁγία Γραφή στήν Πρός Ἑβραίους ἐπιστολή καί σέ ἄλλες ἐπιστολές τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Γι’ αὐτό καί ὁ Θεός Τόν «ὑπερύψωσε πάνω ἀπό κάθε ὄνομα» , ἐπειδή ἔδειξε ὑπακοή στόν Πατέρα, ὡς ἄνθρωπος.
Ἔτσι λοιπόν λέει τώρα ὁ Πατέρας, ἀπευθυνόμενος πρός τήν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Υἱοῦ: «Ζήτησέ μου ὅ,τι θέλεις καί θά σοῦ τό δώσω. Ἡ κληρονομία σου εἶναι τά ἔθνη, ὅλοι οἱ λαοί». Τά ἔθνη; Μά αὐτά φρυάττουν καί δέν Σέ θέλουν! «Ἡ κληρονομία σου εἶναι τά ἔθνη»! «Πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων τε καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων...». Τέλειωσε! Ὅλοι θά κηρύξουν καί θά ποῦν τόν Ἰησοῦ Κύριον: οἱ ἄγγελοι, τά ἐπουράνια, οἱ ἄνθρωποι, τά ἐπίγεια, καί οἱ δαίμονες, τά καταχθόνια. Ὅλοι θά κηρύξουν ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ! «Πᾶν γόνυ κάμψῃ»! Ἀκόμη καί τά πέρατα τῆς γῆς, ὅλη ἡ γῆ, ἡ «κατάσχεσίς σου», δηλαδή ἡ κατοχή Σου, ὅλα εἶναι δικά Σου, παρά τήν ἀντίδραση τῶν λαῶν τῆς γῆς.
Ἀλλά ἡ κατοχή σου δέν θά εἶναι μόνο θεωρητική, γιατί «ποιμανεῖς αὐτοὺς ἐν ῥάβδῳ σιδηρᾷ, ὡς σκεύη κεραμέως συντρίψεις αὐτούς», θά τούς ποιμάνεις μέ σιδερένιο ραβδί, δηλαδή θά ἔχεις ἐξουσία. Κι ὅταν θέλεις τούς συντρίβεις, ὅπως ἀκριβῶς ὁ κεραμέας, ἤ ὁ ὁποιοσδήποτε ἄνθρωπος, κρατάει ἕνα σιδερένιο ραβδί καί σπάζει τοῦ κεραμέως τά σκεύη. Μιά κανάτα, ἕνα σταμνί, ἕνα τσουκάλι, ἄν τά δώσεις μιά μ’ ἕνα σίδερο γίνονται συντρίμια! Ἔτσι μπορεῖ νά συντρίψει ὁ Χριστός ὅλον τόν κόσμο· δέν τόν συντρίβει ὅμως, γιατί τόν ποιμαίνει καί τόν ἀγαπάει τόν κόσμο. Θά ἔρθει ὅμως ἡ ἡμέρα τῆς Κρίσεως, ὅπως θά τό πεῖ λίγο πιό κάτω, ἀφοῦ ὅμως πρῶτα θά κάνει μία ἔκκληση.
Πᾶμε στήν τρίτη σκηνή. Ἡ ἔκκληση γίνεται τώρα ἀπό τόν Δαβίδ. Ὁ Δαβίδ εἶναι ἀκροατής καί θεατής τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ. Αὐτό ἰσχύει γιά κάθε Προφήτη. Δηλαδή εἶναι ἀκροατής καί θεατής τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ, εἶναι μύστης. Ἀφοῦ λοιπόν βλέπει αὐτά πού βλέπει, κάνει ἔκκληση:
«Καί νῦν, βασιλεῖς, σύνετε, παιδεύθητε, πάντες οἱ κρίνοντες τὴν γῆν. δουλεύσατε τῷ Κυρίῳ ἐν φόβῳ καὶ ἀγαλλιᾶσθε αὐτῷ ἐν τρόμῳ». Καί τώρα, ὕστερα ἀπ’ ὅλα αὐτά πού γίνονται, ἄρχοντες, συνετισθεῖτε, βάλτε μυαλό, παιδαγωγηθεῖτε, ὅλοι ἐσεῖς πού ἔχετε κάποια ἡγετική θέση ἤ ἐξουσία καί κρίνετε τή γῆ. Γίνετε ὑπηρέτες τοῦ Θεοῦ μέ φόβο καί ἀγαλλιάστε μέ τρόμο.
 Προσέξτε ἐδῶ, νά μείνω λίγο. Δουλεύω μέ φόβο καί χαίρομαι μέ τρόμο! Ἀκοῦστε κάτι ἀντιφατικά πράγματα! Μά πῶς ἔχω χαρά, ἀγαλλίαση, καί φοβᾶμαι; Μάλιστα ἡ ἀγαλλίαση εἶναι κάτι παραπάνω ἀπό τή χαρά. Λέμε: «Χαίρετε καὶ ἀγαλλιᾶσθε!». Δέν εἶναι τό ἴδιο, δέν εἶναι ταυτόσημα. Τό ἀγάλλομαι –ἀπό τό ὁποῖο παράγεται καί ἡ λέξη ἄγαλμα... γιατί ἀγάλλομαι μέ τή θέα τοῦ ἀντικειμένου πού εἶναι ἔργο τέχνης– σημαίνει εὐχαριστιέμαι, εἶναι κάτι παραπάνω ἀπό τό χαίρομαι, εἶναι ἕνας τονισμός τῆς χαρᾶς. Λοιπόν, πῶς ἔχω τώρα αὐτόν τόν τονισμό τῆς χαρᾶς μέσα στόν φόβο καί τόν τρόμο;
Ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος λέει τό ἑξῆς: Ὁ Θεός εἶναι mysterium tremendum at mysterium fascionosüm. Δηλαδή ὁ Θεός εἶναι Μυστήριο τρομερό καί Μυστήριο θελκτικό, μαγευτικό. Ὁ Θεός ἀπωθεῖ καί ἕλκει. Γι’ αὐτό οἱ Ἅγιοι, καί οἱ ἄγγελοι στόν Οὐρανό, τρέμουν καί ἕλκονται. Αὐτό εἶναι ὁ Θεός: Μυστήριο πού δημιουργεῖ τρόμο καί Μυστήριο πού δημιουργεῖ ἕλξη καί πόθο. Εἶναι κάτι καταπληκτικό. Ἐκφράζεται λοιπόν αὐτό τό μυστήριο μέσα στό «δουλεύσατε ἐν φόβῳ καὶ ἀγαλλιᾶσθε ἐν τρόμῳ».
«Δράξασθε παιδείας, μήποτε ὀργισθῇ Κύριος καὶ ἀπολεῖσθε ἐξ ὁδοῦ δικαίας». Δηλαδή ἁρπάξτε καί κάνετε κτῆμα σας ὅ,τι σᾶς χαρίζει ἡ παιδεία τοῦ Κυρίου, μήπως ὀργισθεῖ πού ἀπομακρυνθήκατε ἀπό τόν δίκαιο δρόμο Του, καί χαθεῖτε.

(συνεχίζεται)


Απόσπασμα από το βιβλίο ‘’ΕΠΙΛΟΓΗ ΨΑΛΜΩΝ’’ Τόμος ά.
Της Ιεράς Μόνης Κομνηνείου, Κοιμήσεως θεοτόκου και Αγίου Δημητρίου.
Το βιβλίο περιέχει  απομαγνητοφωνημένες ομιλίες του μακαριστού Γέροντα Π. Αθανασίου Μυτιληναίου.
Η ανάρτηση γίνεται με την ευλογία της Ιεράς Μονής.