Οι αντιρρήσεις για τους διαθρησκειακούς διαλόγους, όπως αυτοί διεξάγονται σήμερα

Μεταξύ των αντιρρήσεων που θα μπορούσε να διατυπώσει κανείς για τους διαθρησκειακούς διαλόγους, όπως γίνονται σήμερα, είναι και οι εξής:

1.               Υπάρχει έλλειμμα ενημερώσεως. Όχι μόνο οι απλοί πιστοί, αλλά ούτε και οι κληρικοί ούτε και οι Ορθόδοξοι επίσκοποι ενημερώνονται για το τι συμβαίνει στις συναντήσεις αυτές και τι αποφάσεις λαμβάνονται. Τα θέματα του διαλόγου τα χειρίζονται ολιγάριθμοι «τεχνοκράτες των διαλόγων», οι οποίοι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν εκφράζουν, δυστυχώς, το εκκλησιαστικό σώμα και την αυτοσυνειδησία του.

2.               Υπάρχει έλλειμμα ουσιαστικής και όχι τυπικής συνοδικότητος. Η συμμετοχή των Ορθοδόξων Εκκλησιών στους διαθρησκειακούς διαλόγους απεφασίσθη σε Πανορθόδοξες Διασκέψεις στη Ρόδο(1961, 1963 και 1964) και στο Σαμπεζύ της Ελβετίας (1968 και 1976). Οι αποφάσεις αυτές, όπως λέγεται, θα τεθούν υπό την κρίσιν της μελλούσης να συνέλθει Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο διαθρησκειακός συγκρητισμός όμως καλπάζει χωρίς να περιμένει την Μεγάλη Σύνοδο. Εξ άλλου είναι γνωστή η κριτική, που ήσκησε ο μακαριστός καθηγητής Ιωάννης Καρμίρης, στον τρόπο λήψεως αποφάσεων κατά την Γ’ Πανορθόδοξο Προσυνοδική Διάσκεψη στη Ρόδο, στην οποία και συμμετείχε. Οι αποφάσεις και στην Γ’ και στις υπόλοιπες Προσυνοδικές Διασκέψεις ελήφθησαν όχι με διαφανείς διαδικασίες αλλά σχεδόν εξ υφαρπαγής*.

3.               Η αναγνώριση και των άλλων θρησκειών ως οδών σωτηρίας έχει ως αποτέλεσμα την ουσιαστική κατάργηση του κηρύγματος της μετανοίας, εφ’ όσον συνυπάρχουν αρμονικά αλήθεια και πλάνη. Αυτό έχει με τη σειρά του ως αποτέλεσμα την ουσιαστική κατάργηση της ιεραποστολής, εφ’ όσον πλέον αντί κηρύγματος μετανοίας τίθεται προ ημών η «μεγάλη ιδέα» της κοινής μαρτυρίας των θρησκειών με σκοπό, όπως λένε, την «υπηρεσία στον άνθρωπο».

4.               Εφ’ όσον οι διαλεγόμενοι σήμερα εκ μέρους των Ορθοδόξων αμνηστεύουν το Ισλάμ και τις άλλες θρησκείες, δεν θα ήταν συνεπές εκ μέρους των να αμνηστεύσουν – πολλώ μάλλον – και τις παλαιές χριστιανικές αιρέσεις; Εφ’ όσον αμνηστεύουμε τον Μωάμεθ, γιατί να μην αμνηστεύσουμε και τον Άρειο και τον Μακεδόνιο κ.ο.κ.; Οι νέες βέβαια (παπισμός και προτεσταντισμός) έχουν ήδη αμνηστευθεί, αφού θεωρούνται «αδελφές Εκκλησίες».

5.               Στους διαλόγους αυτούς, όπως και στους διαχριστιανικούς, δεν συζητώνται αυτά που μας χωρίζουν αλλ’ αυτά που μας ενώνουν. Δεν συζητώνται τα «διαιρούντα» αλλά τα «ενούντα». Όπως επεσήμανε ο μακαριστός π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, αναφερόμενος στον διάλογό μας με τους παπικούς, η μεθοδολογία και η θεματολογία αυτή του διαλόγου είναι δολία. Στις Οικουμενικές Συνόδους συνεζητούντο, αλλά και σε οποιονδήποτε διάλογο μεταξύ αντιτιθεμένων πλευρών συζητούνται αυτά που χωρίζουν – γι’ αυτό εξ’ άλλου γίνεται και ο διάλογος – και όχι αυτά που ενώνουν.

* Αρχιμ. Σπυρ. Μπιλάλη, Ορθοδοξία και Παπισμός, τόμ. Β΄, σ. 360.

Απόσπασμα από την εισήγηση του δρος Θεολογίας – πτ. Φιλοσοφίας, μοναχού Αρσενίου Βλιαγκόφτη στο Διορθόδοξο Θεολογικό Συνέδριο με θέμα «Οικουμενισμός. Γένεση – Προσδοκίες – Διαψεύσεις», Θεσσαλονίκη 20-24 Σεπτεμβρίου 2004, Αίθουσα Τελετών Α.Π.Θ.