Ἡ κριτικὴ τοῦ Νίτσε ἐναντίον τοῦ Χριστιανισμοῦ

Τοῦ πρωτ. π. Βασιλείου Ἀ. Γεωργοπούλου, Ἐπικ. Καθ.Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ

Ο Fr. Nietzsche (1844-1900) ανήκει στούς μεγαλύτερους φιλοσόφους τοῦ 19ου αἰώνα μέ ἰσχυρή ἐπίδραση καί στή νεώτερη φιλοσοφία. Ἡ κριτική του ἐναντίον τοῦ Χριστιανισμοῦ διακρίθηκε γιά τήν ἀπολυτότητά της καί τήν ἀκρότητα, πλήν ὅμως καί γιά τήν πλήρη ἀδυναμία της νά γνωρίσει σέ βάθος τή χριστιανική διδασκαλία. Θεμέλιο τῆς κριτικῆς του ὑπῆρξε ἡ λανθασμένη ἀντίληψη περί Χριστιανισμοῦ, πού εἶχε μορφώσει, στήν ὁποία συνέβαλε, σύν τοῖς ἄλλοις, ἡ αἱματηρή ἱστορία τῆς Εὐρώπης, ὁ φανατισμός
καί ἡ μισαλλοδοξία τῶν θρησκευτικῶν πολέμων, ἡ ἀπόμακρη καί σκληρή εἰκόνα περί Θεοῦ, πού εἶχε δομήσει ἡ Δυτική θεολογία, Ρωμαιοκαθολική καί Προτεσταντική. (Πρβλ. Η ans Küng, Existiert Gott? Antwort auf die Gotte- sfrage der Neuzeit, 1978, σ. 413).
Ἡ ἀντίθεση τοῦ Νίτσε γιά τήν πίστη τοῦ ἀνθρώπου στόν Θεό, εἶναι ἀπόλυτη. Εἶναι κάθετη καί ἀδιαπραγμάτευτη. Ὁ Θεός τῆς χριστιανικῆς πίστης, λέγει, εἶναι Αὐτός πού ἀναιρεῖ καί καταστρέφει τή χαρά τῆς ζωῆς. (Πρβλ. Η ans Küng, Existiert Gott?, ὅπ.π., σσ. 432-433). Βασικές χριστιανικές ἔννοιες, ὅπως ἁμαρτία, συνείδηση, ἐλευθερία κ.ἄ., κατά τόν Νίτσε, ἁπλῶς ἀφαιροῦν ἀπό τόν ἄνθρωπο τή ρωμαλαιότητα καί τήν ὑπερηφάνεια τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Θεμελιώδεις χριστιανικές ἔννοιες καί ἀρχές, ὅπως ἀγάπη, ταπείνωση, συμπόνια δέν ἀποτελοῦν τίποτε ἄλλο, παρά ἠθική σκλάβων ἀνθρώπων, ἠθική ἀνθρώπων, πού ἀποπειρᾶται νά ἀκυρώσει τή ρωμαλαιότητα καί τήν δύναμη τῆς ζωῆς. (Πρβλ. W.Weischedel, Der Gott der Philosophen, Band 1, 1972 2 . σσ. 444-445).
 Κορωνίδα στήν κριτική του ἀποτελεῖ ἡ πασίγνωστη τοποθέτησή του, ὅπως καταγράφεται στό ἔργο του «Ἡ χαρούμενη ἐπιστήμη» στό περιστατικό, πού ἀναφέρεται στό ἐρώτημα, πού θέτει καί ἀπαντᾶ ὁ τρελλός πρός τούς ἀνθρώπους τῆς ἀγορᾶς γιά τό θάνατο τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖο σκότωσαν οἱ ἄνθρωποι. (Πρβλ. W.Weischedel, Der Gott der Philosophen, ὅπ.π., σσ. 436-439). Τή θέση τοῦ νεκροῦ πιά Θεοῦ, σύμφωνα μέ τόν Νίτσε, πρέπει νά τήν πάρει ὁ ἄνθρωπος, πού πρέπει νά ἀνυψωθεῖ στή θέση τοῦ νεκροῦ καί ἀνύπαρκτου ὡς πρός τήν ἰδεολογική σύλληψη περί Θεοῦ, πού εἶχε μορφώσει ὁ Χριστιανισμός.
Οἱ ἄνθρωποι, ἰσχυρίζεται ὁ Νίτσε, πού ὀσφραίνονταν τή σήψη τοῦ νεκροῦ Θεοῦ, πρέπει νά ἀνυψωθοῦν στή θέση του. Σ ̓ αὐτή τήν ἐξέλιξη καί τήν πορεία γιά τήν ἀνύψωση δέν ὑπάρχει ἐμπόδιο. Θά ἐπιτευχθεῖ ἐντός τῆς ἱστορίας, σέ μιά νέα περίοδο πού θά ἐγκαινιαστεῖ καί ὡς προωθητική ἀρχή της θά ἔχει αὐτό πού περιέγραφε σέ ἄλλο ὁμότιτλο ἔργο του, ὡς «Θέληση πρός τή δύναμη». (Πρβλ. W.Weischedel, Der Gott der Philosophen, σσ. 454 - 455. W. Kern u.a (Hrsg), Handbuch der Fundamental Theologie, Band 1, 1985, σ.91. Η ans Küng, Existiert Gott?, ὅπ.π., σ.418). Ἔτσι θά δομηθεῖ ὁ ὑπεράνθρωπος τοῦ Νίτσε, ἡ ἀπόλυτη ἀξία καί τό μοναδικό μέτρο τῆς ἀνθρωπότητας. Ἡ ἄνευ ὁρίων καί περιορισμῶν θέληση πρός τή δύναμη καί τήν ἐλευθερία γιά τόν Νίτσε εἶχε ἕνα προαπαιτούμενο. Τό θάνατο τοῦ Θεοῦ. (Πρβλ. W.Weischedel, Der Gott der Ph- ilosophen, σσ. 455 - 456 Η ans Küng, Existiert Gott ?, ὅπ.π., 416-419).
Ἡ νιτσεϊκή ἀντίληψη, ὅσο κι ἄν κάποιοι ἀντιδροῦν, δυστυχῶς, ἐνέπνευσε καί μετουσιώθηκε σέ ἰδεολογικές παραμέτρους τοῦ Ναζισμοῦ, μέ τά γνωστά ἀποτελέσματα γιά τήν ἀνθρωπότητα. Ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, σύμφωνα μέ τόν Νίτσε, προϋποθέτει τό θάνατο τοῦ Θεοῦ. Στή χριστιανική πίστη ἡ ἐλευθερία εἶναι ἕνα πολύτιμο δῶρο μεταξύ τῶν ἄλλων, προίκα πού δόθηκε ἀπό τόν Δημιουργό στό δημιούργημα.

Ορθόδοξος Τύπος 31-10-2014